به گزارش خبرگزاری ایمنا، پوکی استخوان یا استئوپروز یکی از بیماری‌های شایع استخوانی است که به تدریج موجب کاهش تراکم استخوان‌ها و افزایش خطر شکستگی آن می‌شود، این بیماری به ویژه در افراد مسن و زنان بیش از سن ۵۰ سال شایع‌تر است.
پوکی استخوان ناشی از فقدان تعادل میان تجدید و تخریب بافت استخوانی است؛ در حالت طبیعی، بدن به طور مداوم بافت استخوانی را تجدید می‌کند، اما در افرادی که دچار پوکی استخوان هستند، این فرایند مختل می‌شود که سن، جنس، ژنتیک،کمبود کلسیم و ویتامین D، رژیم غذایی نامناسب، فعالیت بدنی کم، ورزش نکردن و عوامل محیطی و سبک زندگی از جمله عوامل مؤثر در بروز این بیماری است، در این راستا لازم است بدانیم با افزایش سن، تولید هورمون‌هایی همچون استروژن و تستوسترون کاهش پیدا می‌کند که این امر بر سلامت استخوان‌ها تأثیر منفی می‌گذارد و زنان بیشتر از مردان در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند، به ویژه اگر در سنین بیش از ۴۰ یا ۵۰ سال قرار داشته باشند، البته سابقه خانوادگی پوکی استخوان می‌تواند خطر ابتلاء را افزایش دهد.
به طور معمول پوکی استخوان علائم شدیدی با خود به همراه ندارد، با این حال مواردی همچون کاهش قد، دردهای مزمن کمر، شکستگی‌های مکرر حتی با ضربه‌های کوچک و تغییرات در وضعیت بدن از علائم اولیه ابتلاء به آن هستند.
در این راستا پیشگیری از پوکی استخوان بسیار مهم است و شامل تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی می‌شود، در واقع با افزایش مصرف لبنیات، سبزیجات برگ سبز تیره، ماهی‌های چرب و مکمل‌های لازم می‌توان به تقویت استخوان‌ها کمک کرد، همچنین انجام فعالیت‌های ورزشی همچون پیاده‌روی، دویدن و وزنه‌برداری نقش مهمی در تقویت استخوان‌ها دارند.
علاوه‌بر موارد مذکور تمام افراد باید به صورت مداوم و برنامه‌ریزی شده با مراجعه به پزشک متخصص و انجام معاینات منظم پزشکی، وضعیت سلامت خود را بررسی کنند و از تراکم استخوان خود آگاه شوند و در صورت شناسایی زودهنگام پوکی استخوان، اقدام لازم را برای درمان و جلوگیری از پیشرفت آن انجام دهند.
درمان پوکی استخوان شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی و مصرف داروهایی برای افزایش تراکم استخوان است، بنابراین برای جلوگیری یا درمان پوکی استخوان باید به مصرف مواد غذایی سالم و مفید همچون میوه‌ها، سبزیجات و لبنیات توجه ویژه‌ای داشت و همراه با آن ورزش و فعالیت‌های بدنی را در برنامه روزانه جای داد تا با تحرک اندام‌ها و عضلات از بروز پوکی استخوان جلوگیری شود.
پیاده‌روی منظم روزانه، بهترین راهکار پیشگیری و درمان پوکی استخوان
اسماعیل ابراهیمی تکامجانی، دبیر بورد فیزیوتراپی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بنیان‌گذار انجمن علمی فیزیوتراپی کشور و عضو هیئت علمی گروه آموزشی فیزیوتراپی دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: پوکی استخوان به دنبال بیماری‌هایی همچون روماتیسم، بیماری‌های التهابی یا افزایش سن اتفاق می‌افتد یا به علت استفاده نکردن از عضلات و مفاصل بروز پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه با کم تحرکی و استفاده نکردن از قدرت عضلات و مفاصل، به بافت‌های آن آسیب می‌رسد و به تدریج تحلیل می‌روند، می‌افزاید: حفظ سلامت بسیاری از استخوان‌ها به ویژه استخوان مهره‌ها و اندام‌های تحتانی که بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند، وابسته به فعالیت‌های بدنی است.
بنیان‌گذار انجمن علمی فیزیوتراپی کشور با تاکید بر اینکه پیاده‌روی بهترین راهکار پیشگیری و درمان پوکی استخوان است، ادامه می‌دهد: تقویت عضلات بدن تأثیر آن‌چنانی بر پیشگیری از پوکی استخوان ندارد، بلکه پیاده‌روی روزانه به مدت حدود یک ساعت موجب فعالیت اندام‌ها و عضلات بدن به ویژه اندام‌های تحتانی و ستون مهره‌ها می‌شود و به جلوگیری از پوکی استخوان یا درمان آن کمک بسزایی می‌کند.
ابراهیمی تکامجانی عنوان می‌کند: پیاده‌روی موجب تحریک سلول‌های استخوانی در راستای استخوان‌سازی و جلوگیری از پوکی استخوان یا بهبود قوام آن می‌شود، بنابراین بهترین راه درمان پوکی استخوان، پیاده‌روی منظم روزانه است.
وی با اشاره به اینکه مهم‌ترین، ساده‌ترین و رایج‌ترین روش جلوگیری از پوکی استخوان و پیشرفت آن، پیاده‌روی منظم و انجام تمرینات هوازی است، اضافه می‌کند: گاهی اوقات به علت وجود بعضی از بیماری‌ها، پوکی استخوان بروز پیدا می‌کند و نیازمند درمان‌های تخصصی دارویی است و فرد مبتلا باید به پزشک متخصص مراجعه کند.
مصرف لبنیات هیچ کمکی به جلوگیری و درمان پوکی استخوان نمی‌کند
عضو هیئت علمی گروه آموزشی فیزیوتراپی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره تأثیر مصرف لبنیات بر پیشگیری از پوکی استخوان خاطرنشان می‌کند: بیشترین میزان مصرف لبنیات در کشورهای آمریکا و کانادا بوده، اما امروزه ثابت شده است که برخلاف باور عمومی افراد، مصرف لبنیات هیچ کمکی به جلوگیری و درمان پوکی استخوان نمی‌کند، حتی اگر تأثیری داشته باشد، بسیار اندک است.
ابراهیمی می‌افزاید: بر اساس طب موجود در کشورهای آمریکا و کانادا نیز این موضوع مطرح است که با وجود مصرف لبنیات در این دو کشور، آمار ابتلاء به پوکی استخوان در آن به میزان قابل توجهی وجود دارد و این امر نشان‌دهنده فقدان ارتباط مستقیم میان مصرف لبنیات و پیشگیری از پوکی استخوان است.
چرایی شیوع بیشتر پوکی استخوان در زنان
احمد موذن‌زاده، نایب رئیس انجمن علمی فیزیوتراپی ایران و عضو هیئت مدیره مجمع انجمن‌های پزشکی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه پوکی استخوان (Osteoporosis) به منزله کاهش قوام استخوان است، اظهار می‌کند: به طور معمول بروز پوکی استخوان در افراد مربوط به دهه ۴۰ یا ۵۰ زندگی آن‌ها است و امکان دارد به تدریج میزان آن افزایش پیدا کند.
وی می‌افزاید: پوکی استخوان در زنان شایع‌تر است و دلیل آن تغییرات هورمونی آن‌ها در سن یائسگی و پس از آن است که موجب ایجاد پوکی استخوان می‌شود، همچنین این بیماری در مردان نیز مشاهده می‌شود و علت آن بیشتر ابتلاء به کم خونی و کاهش فعالیت‌های فیزیکی در سنین بالا است.
نایب رئیس انجمن علمی فیزیوتراپی ایران با اشاره به اینکه امکان دارد با وجود بعضی از بیماری‌ها همچون کم خونی، فرد در سنین پایین و در دوره جوانی یا نوجوانی شاهد کاهش قوام استخوان‌های خود باشد، ادامه می‌دهد: زنان در سنین حدود ۴۰ به بعد بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار دارند، همچنین افرادی که دچار بیماری‌های سیستمیک همچون دیابت هستند، افرادی که رژیم تغذیه مناسبی ندارند و کمتر به مصرف لبنیات، سبزیجات، مواد معدنی و مواد غذایی تازه دست می‌زنند، افراد چاق و کسانی که فعالیت فیزیکی اندکی دارند، بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار دارند.
لزوم انجام تست‌های تشخیص پوکی استخوان
موذن‌زاده پیرامون علائم ابتلاء به پوکی استخوان عنوان می‌کند: امکان دارد پوکی استخوان، علائم شدیدی با خود به همراه نداشته باشد، اگر چه در صورت بی‌توجهی به نکات درمانی می‌تواند منجر به درد استخوانی شود؛ به عبارتی هنگامی که قوام استخوان کاهش پیدا می‌کند، امکان بروز درد در استخوان وجود دارد، بنابراین تمام افراد و به ویژه زنان باید هر ساله در تست تشخیص پوکی استخوان شرکت کنند و در صورت اثبات و مشاهده علائم پوکی استخوان، برنامه‌های لازم برای درمان شامل مصرف کلسیم، ویتامین D، پیاده‌روی روزانه و توجه به ورزش مناسب را داشته باشند.
وی اضافه می‌کند: علم فیزیوتراپی نیز به افراد آموزش می‌دهد که چه نوع فعالیت‌های فیزیکی برای آن‌ها مناسب است و باید از انجام چه فعالیت‌هایی دوری کنند، همچنین با توجه به مسائل تغذیه و دارویی افراد سعی بر تأمین و حفظ سلامت آن‌ها دارد.
نایب رئیس انجمن علمی فیزیوتراپی ایران با اشاره به بهترین روش برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان خاطرنشان می‌کند: پیاده‌روی مستمر و منظم روزانه به مدت حدود ۴۰ دقیقه می‌تواند تأثیر بسزایی در پیشگیری و درمان پوکی استخوان داشته باشد، در واقع پیاده‌روی یکی از شاخصه‌های سلامت است و افراد نه تنها برای حفظ و تقویت قدرت عضلانی یا پیشگیری از بروز مشکلات قلبی-عروقی، بلکه برای پیشگیری از پوکی استخوان، برنامه پیاده‌روی را به صورت روزانه مد نظر داشته باشند.
بر این اساس پوکی استخوان یک بیماری جدی است که می‌تواند کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد که با آگاهی از عوامل خطر، علائم و روش‌های پیشگیری و درمان آن می‌توان تا حد زیادی از بروز این بیماری جلوگیری یا پیشرفت آن را مدیریت کرد، بنابراین توجه به سلامت استخوان‌ها باید بخشی جدایی‌ناپذیر از برنامه‌های سلامتی هر فرد باشد؛ پیشگیری از پوکی استخوان نیازمند توجه به چندین عامل است که شامل تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم، اجتناب از عادت‌های ناسالم و آسیب‌زا و مراقبت‌های پزشکی است، بدین صورت با در نظر گرفتن این روش‌ها، می‌توان تا حد زیادی از بروز این بیماری جلوگیری و سلامت استخوان‌ها را حفظ کرد.
نظر شما