به گزارش خبرگزاری ایمنا، بر اساس تحقیقات انجام شده، حدود ۶۰ تا ۹۰ درصد بیماری‌ها بر اثر استرس و اضطراب ایجاد یا تشدید می‌شوند و استرس و اضطراب با بسیاری از بیماری‌های جدی مانند بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا و دیابت در ارتباط است؛ علاوه بر این می‌تواند موجب بیماری‌های دیگری نظیر کمردرد، سردرد، دندان‌قروچه، ناراحتی معده و مشکلات گوارشی، خستگی و بی‌خوابی، مشکلات پوستی و افزایش یا کاهش وزن شود.
این موارد تنها بعضی از علائم فیزیکی استرس است و مشکلاتی از قبیل افسردگی، اضطراب، نوسانات خلق‌وخو، گیجی، بی‌قراری، فراموشی، تحریک‌پذیری، احساس ناامنی و سایر علائم رفتاری و روانی منفی و مخرب نیز بر اثر استرس و اضطراب ایجاد می‌شوند.
اضطراب وضعیت یا حالتی است که موجب ایجاد نگرانی، ترس و استرس در فرد می‌شود، هنگامی که فرد مضطرب است ممکن است احساس نگرانی شدید، ناراحتی فیزیکی مانند سردرد، تپش قلب، عرق کردن و لرزش یا ناراحتی روحی مانند نداشتن تمرکز و اضطراب در برابر مواجهه با موقعیت‌های خاص را تجربه کند.
اضطراب ممکن است ناشی از موقعیت‌های مختلفی مانند مواجهه با تغییرات یا تهدیدهای محیطی، بروز مشکلات فردی یا اجتماعی، پیش‌بینی و ترس از آینده، استرس شغلی، مواجهه با وضعیت‌های ناخوشایند یا حتی ناشی از اختلالات روانی مانند اختلال اضطراب اجتماعی باشد، اضطراب در حد کنترل‌پذیر و نرمال، یک واکنش طبیعی برای مواجهه با تهدیدات و موقعیت‌های جدید است.
استرس و اضطراب چه تفاوتی دارد؟
استرس و اضطراب را می‌توان واکنش طبیعی بدن در برابر موقعیت خطر دانست، هرچند این دو اصطلاح در بیشتر مواقع با هم به کار برده می‌شوند و بیانگر نوعی ترس و دلهره است، اما از لحاظ روان‌شناسی تفاوت استرس و اضطراب بسیار زیاد است.
استرس و اضطراب در واقع هر دو واکنش‌های احساسی است، اما استرس به‌طور معمول وابسته به یک محرک خارجی است، محرک‌های استرس می‌توانند کوتاه‌مدت یا طولانی‌مدت باشند، افرادی که درگیر استرس می‌شوند، علائم و نشانه‌های جسمی و روحی به‌خصوصی دارند و خستگی، مشکلات گوارشی، اختلال در خواب و تحریک‌پذیری از نشانه‌های استرس است.
از طرف دیگر، اضطراب با نگرانی‌های مداوم و بیش‌ازحد تعریف می‌شود و نکته قابل توجه در مورد اضطراب در قیاس با استرس این است که حتی اگر عامل استرس‌زا وجود نداشته باشد هم فرد احساس ناخوشایندی دارد و علائم اضطراب را تجربه می‌کند، مبتلایان به اضطراب به‌طور معمول علائمی مانند خستگی، نداشتن تمرکز و تحریک‌پذیری را تجربه می‌کنند.
استرس چیست؟
استرس یک نوع واکنش طبیعی و پذیرفتنی فیزیکی نسبت به‌نوعی خاص از تغییر، تقاضا یا موقعیت تهدیدآمیز است، پاسخ بدن به محرک استرس‌زا می‌تواند یک جز فیزیکی، ذهنی و عاطفی فرد را درگیر کند، هر فردی درجاتی از استرس را در زندگی خود تجربه می‌کند، استرس مختص به گروه سنی خاصی نیست و حتی کودکان نیز بارها دچار این حالت روحی می‌شوند.
افراد در مواجهه با عوامل استرس‌زا واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند، برخی از آن‌ها بیشتر و شدیدتر از سایر افراد از خود واکنش نشان می‌دهند؛ عوامل استرس‌زای بالقوه که می‌توانند یک‌بار یا مداوم باشند عبارتند از:
- تجربه یک موقعیت آسیب‌زا، مانند تصادف رانندگی
- بروز یک تغییر بزرگ یا ناگهانی، مانند طلاق، مرگ یا از دست دادن موقعیت شغلی
- مشغله زیاد
- بروز مشکلات مالی
- فشارهای روانی ناشی از مسئولیت‌ها در منزل، مدرسه و محل کار
استرس می‌تواند هم خوب باشد و هم بد؛ استرس خوب سبب افزایش انگیزه فرد می‌شود و در نهایت به ارتقای عملکرد شما در انجام وظایف ختم می‌شود، این نوع استرس تمرکز افراد بر فعالیت‌ها را افزایش می‌دهد و موجب افزایش کیفیت کار می‌شود.
اگر استرس مزمن و طاقت‌فرسا باشد، برای سلامت روحی و جسمی فرد مضر خواهد بود و زمانی که استرس ادامه پیدا می‌کند، می‌تواند سبب بروز افسردگی، درد فیزیکی، اختلال در خواب، مشکلات گوارشی، انزوا، تغییر رژیم غذایی، بیماری قلبی و تغییر وزن شود.
علائم و نشانه‌های استرس
استرس طیف وسیعی از علائم جسمی و روانی را در بر می‌گیرد که اصلی‌ترین نشانه‌های آن عبارتند از:
- تنش عضلانی
- مشکلات خواب
- سرگیجه و حالت تهوع
- مشکلات گوارشی
- عصبانیت و تحریک‌پذیری
- سردرد
- تعریق شدید
- احساس بی‌قراری
- احساس دلشوره مداوم
- افزایش یا کاهش اشتها
- بالا رفتن ضربان قلب
اضطراب چیست؟
اضطراب نیز مانند استرس طبیعی است و افراد در بخشی از زندگی خود آن را تجربه می‌کنند، این احساس روحی ترس، نگرانی و عصبی شدن را به همراه دارد و ممکن است اضطراب شما پیش از یک امتحان به وجود بیاید و گاهی نیز ممکن است پس از وقوع رویداد خود را نشان دهد، این حالت تا حدودی طبیعی است، اما اگر از کنترل خارج شود، تأثیرات منفی بر زندگی برجای می‌گذارد.
اضطراب شدید مشکلاتی مشابه استرس مزمن مانند ناراحتی عاطفی، علائم فیزیکی مانند خستگی، درد و تحریک‌پذیری را به همراه دارد و گاهی فرد مبتلا به اضطراب در شرایط حاد از حضور در جمع دوستان، رفتن به یک مکان شغلی یا درسی که پیش از این برای او مطلوب بود نیز خودداری می‌کند.
در واقع هنگامی که اضطراب به یک سطح نامطلوب و طولانی مدت می‌رسد و توانایی فرد برای انجام فعالیت‌های روزمره را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است به اختلال اضطراب تبدیل شود؛ تشخیص اختلال اضطراب توسط متخصصان، روان‌شناسان و روان‌پزشکان انجام می‌شود و در صورت لزوم، درمان‌های مختلفی مانند مشاوره روان‌شناختی، درمان‌های دارویی و ترکیبی اعمال می‌شود تا به کاهش اضطراب و بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کند.
نشانه‌های اضطراب و استرس شباهت‌های زیادی دارند، اما مهمترین علائمی که نشان‌دهنده اضطراب هستند عبارتند از:
- احساس سوزن سوزن شدن
- بی‌حسی و کسلی شدید
- احساس عذاب
- گیجی و مه مغزی
اختلالات اضطرابی از نظر شدت و مدت طولانی با احساس اضطراب کوتاه‌مدت متفاوت است، اختلالات اضطرابی طولانی‌مدت به‌طور معمول چندین ماه فرد را به خود درگیر می‌کند و این حالت روحی بر خلق‌وخو و حتی عملکرد فرد تأثیر منفی برجای می‌گذارد.
بعضی از اختلالات اضطرابی همچون آگورافوبیا، امکان دارد سبب شود فرد نتواند فعالیت‌هایی که پیش از این برای او لذت‌بخش بودند را انجام دهد، حتی گاهی فرد درگیر به اختلالات اضطرابی طولانی‌مدت در حفظ شغل خود نیز دچار مشکلات بزرگی می‌شود.
راهکارهای مقابله با استرس و اضطراب
روش‌های زیادی در علم روان‌شناسی برای مقابله با استرس و اضطراب وجود دارند که به واسطه آن‌ها می‌توان استرس و اضطراب را از بین برد که بعضی از تکنیک‌های مقابله با استرس و اضطراب شامل موارد زیر است:
- تجسم فعال
- مدیتیشن
- ریلکسیشن عضلانی
- تنفس عمیق
- پیاده روی
- بغل کردن
- رایحه درمانی
- هنر و خلاقیت
- رژیم غذایی سالم
- استفاده از مکمل‌های کاهش استرس
- برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت
- مثبت اندیشی
- یوگا
- شکرگزاری
- ورزش
- اولویت‌بندی برنامه‌های زندگی
- بهره‌مندی از حمایت اجتماعی
- حذف عوامل استرس‌زا
بهترین روش‌های درمان استرس شدید، برنامه روزانه داشته باشید، کارهای کم‌اهمیت را حذف کنید، بدانید که دیگران هم استرس می‌گیرند، نه گفتن را یاد بگیرید، وقت خود را با کارهای بیهوده هدر ندهید، از روابط مسموم بیرون بیایید، به موقع از خواب بیدار شوید، زمانی از روز را فقط به خود اختصاص دهید، زیاد با تلفن همراه و لپ‌تاپ کار نکنید و مدیتیشن را از یاد نبرید.
برای درمان استرس و اضطراب چه بخوریم؟
درست است که برای درمان استرس دارو وجود دارد، اما گاهی برخی مشکلات مثل استرس و اضطراب با تغییر بعضی عادات و رژیم غذایی سالم قابل درمان هستند و با درمان خانگی استرس می‌توانید از مشکلات جسمی و روحی ناشی از استرس رها شوید.
تغییر سبک زندگی و روی آوردن به رژیم غذایی سالم، پرهیز از فست‌فودها، ترک دخانیات و مشروبات الکلی، نوشیدنی‌های کافئینی و مصرف مواد غذایی آرامش‌بخش از تکنیک‌های مفید برای درمان خانگی استرس به‌شمار می‌آیند، مدیریت زمان، ورزش منظم و خواب کافی هم از دیگر راهکارهای درمان خانگی استرس هستند.
داشتن رژیم غذایی سالم می‌تواند یکی از راه‌های درمان استرس باشد، دمنوش‌های ضداسترس یکی از راه‌های درمان استرس هستند و بیشتر به افرادی توصیه می‌شوند که تمایلی به مصرف داروهای شیمیایی برای درمان استرس ندارند؛ مزیت دمنوش‌های ضداسترس این است که مصرف منظم و با دوز مناسب آن‌ها در بلندمدت تأثیر قابل توجهی روی کاهش میزان استرس فرد می‌گذارد، البته این نکته مهم را به خاطر داشته باشید که درست است دمنوش‌های ضد استرس منشأ گیاهی دارند، اما مصرف خودسرانه آن‌ها به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود؛ بهترین دمنوش‌های ضداسترس شامل دمنوش سنبل‌الطیب، دمنوش اسطوخودوس و دمنوش بادرنجبویه است.
چنانچه شخص بعد از انجام راهکارهای کنترل استرس همچنان با مشکل مواجه است و نمی‌تواند کنترلی روی خود داشته باشد، بهتر است به متخصص روان‌شناس یا روان‌پزشک مراجعه و در کنار روان‌درمانی، داروهای درمان استرس را مصرف کند، رایج‌ترین داروهای درمان استرس، از خانواده بنزودیازپین هستند که با کاهش استرس باعث تسهیل خواب فرد می‌شوند، بنزودیازپین‌ها را آرام‌بخش، خواب‌آور یا آرام‌کننده جزئی هم می‌گویند و رایج‌ترین داروهایی که پزشک متخصص روانکاو تجویز می‌کند عبارتند از:
- زاناکس (آلپروزولام)
- کلونوپین (کلونازپام)
- آتیوان (لوازپام)
- والیوم (دیازپام)
نظر شما