به گزارش خبرنگار ایمنا، زمانی که بدن یک شخص نتواند به اندازه کافی انسولین تولید کند یا انسولین تولید شده را درست استفاده کند، فرد به دیابت مبتلا خواهد شد، انسولین هورمونی است که لوزه‌المعده (پانکراس) در بدن تولید می‌کند. این هورمون، قند را از خون گرفته و به داخل سلول‌های بدن منتقل می‌کند تا بدن از آن قند به عنوان انرژی استفاده کند. در مبتلایان به دیابت یا میزان انسولین کم است یا انسولین به دلایل گوناگون تأثیر کافی ندارد و سلول‌ها نمی‌توانند قند موجود در خون را به درستی جذب کنند. در نتیجه، میزان قند یا گلوکز در خون بالا می‌رود و با گذشت زمان، این موضوع باعث آسیب به برخی اعضای بدن می‌شود.
انواع دیابت
به طور کلی دو نوع دیابت وجود دارد:
- دیابت نوع یک
- دیابت نوع دو
در دیابت نوع یک که به آن دیابت وابسته به انسولین نیز گفته می‌شود و شیوع کمتری دارد، دلایل ژنتیکی و محیطی علت آغاز بیماری هستند که هنوز به طور کامل هم شناسایی نشده‌اند، افراد در هر سنی ممکن است که به دیابت نوع یک مبتلا شوند، اگرچه این نوع دیابت در کودکان و جوانان شایع‌تر است.
دیابت نوع دو که از آن به عنوان دیابت غیر وابسته به انسولین نیز یاد می‌شود، شایع‌ترین نوع دیابت در جهان است که معمولاً به دلیل مقاومت سلول‌های بدن نسبت به انسولین رخ می‌دهد. دیابت نوع دو در بزرگسالان بیشتر دیده می‌شود ولی به دلیل اضافه وزن، کاهش تحرک و تغذیه نامناسب شیوع آن در جوانان و نوجوانان هم رو به افزایش است.
گاهی ممکن است دیابت در گروه خاصی مانند زنان رخ دهد که به آن دیابت بارداری گفته می‌شود. در دیابت بارداری، فرد باردار برای اولین بار با افزایش قند خون روبرو می‌شود. هرچند علائم و نشانه‌های دیابت بارداری معمولاً پس از زایمان از بین می‌رود، اما این زنان در آینده مستعد ابتلاء به دیابت نوع دو خواهند بود.
روش تشخیص دیابت
در گذشته تشخیص این بیماری که به مرض قند هم معروف است، تنها بر اساس اندازه‌گیری میزان گلوکز پلاسما از طریق تست تحمل خوراکی گلوکز و تست گلوکز ناشتا صورت می‌گرفت، هم‌اکنون تشخیص این بیماری بر اساس تأیید حداقل یکی از معیارهای زیر صورت می‌گیرد:
هموگلوبین گلیکوزیله یا HbA۱c بالاتر از ۵/۶ درصد (اندازه‌گیری هموگلوبین گلیکوزیله باید در آزمایشگاه و تحت روش استانداردشده صورت پذیرد)
قند خون ناشتا یا FBS بالاتر از ۱۲۶ میلی‌گرم / دسی لیتر (۷ میلی مول / لیتر) (برای اندازه‌گیری قند ناشتا حداقل ۸ ساعت ناشتایی الزامی می‌باشد.)
قند خون دوساعته یا IGTT در تست تحمل خوراکی گلوکز بالاتر از ۲۰۰ میلی‌گرم / دسی لیتر (۱/۱۱ میلی مول / لیتر) (این اندازه‌گیری باید طبق دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی و با مصرف ۷۵ گرم گلوکز خوراکی صورت گیرد)
قند خون تصادفی بالاتر از ۲۰۰ میلی‌گرم / دسی لیتر (۱/۱۱ میلی مول / دسی لیتر) (در بیماران با علائم هایپرگلایسمی یا همان قند خون بالا اندازه‌گیری تصادفی قند خون می‌تواند به‌عنوان معیار تشخیصی مورداستفاده قرار گیرد)
عوارض دیابت
همان‌طور که در ابتدا اشاره کردیم، بیش از نیمی از مبتلایان به دیابت از بیماری خود آگاه نیستند، عدم آگاهی از دیابت و بالا ماندن قند خون می‌تواند در طولانی مدت به دلیل عدم تشخیص به موقع و کنترل نکردن قند خون، عوارض خطرناکی را برای بیماران به همراه داشته باشد T از عوارض خطرناک دیابت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که عبارتند از:
بیماری کلیوی: شایع‌ترین علت بیماری کلیوی منجر به دیالیز یا پیوند کلیه، دیابت است.
مشکلات بینایی: دیابت می‌تواند منجر به مشکلات جدی بینایی و حتی نابینایی شود.
بیماری‌های قلبی عروقی: مهمترین علت مرگ در بیماران دیابتی، مشکلات قلبی عروقی است.
بیماری اعصاب محیطی: دیابت با تأثیر بر اعصاب محیطی باعث اختلالات حسی و در نتیجه ایجاد زخم‌های مزمن در اندام‌ها می‌شود. عفونت ناشی از این زخم‌ها می‌تواند به قطع عضو منجر شود.
درمان دیابت چیست؟
هدف اصلی درمان دیابت نوع یک و دو، کنترل سطح قند خون (گلوکز) در دامنه نرمال است، طوری که در درون این بازه نوسان داشته باشد، دیابت نوع یک با انسولین، ورزش، رژیم غذایی مناسب دیابت درمان می‌شود و دیابت نوع دو با کاهش وزن، رژیم غذایی مخصوص دیابت نوع دو ورزش درمان می‌شود
داروهای دیابت (خوراکی یا تزریقی) زمانی که موارد فوق نتواند دیابت نوع دو را کنترل کند، مورد استفاده قرار می‌گیرند، اگر سایر داروها کارایی خود را از دست بدهند، انسولین درمانی ممکن است آغاز شود.
داروهایی برای دیابت نوع دو
این داروها که برای درمان دیابت نوع دو استفاده می‌شوند، معمولاً در بارداری یا دوران شیردهی زنان استفاده نمی‌شوند، در حال حاضر، تنها راه توصیه شده برای زنان باردار و زنانی که در دوران شیردهی هستند، رژیم غذایی مناسب، ورزش، و انسولین درمانی است، اگر این داروها را مصرف کنند و در عین حال باردار هستند، باید با پزشک غدد مشورت کنند.
داروهای دیابت نوع ۲ برای موارد زیر تولید می‌شوند: که عبارتند از:
- افزایش تولید انسولین توسط لوزالمعده
- کاهش میزان گلوکز آزاد شده از کبد
- افزایش حساسیت (پاسخ) سلول‌ها به انسولین
- کاهش جذب کربوهیدرات‌ها از روده
- تخلیه آهسته معده، تا هضم غذا و جذب در روده به تأخیر بیفتد.
چه غذاهایی باعث بالا رفتن قند خون و دیابت می‌شوند
نشاسته‌ها: غلات پاک شده مثل برنج سفید، آرد سفید و نان سفید، سیب زمینی سرخ شده
سبزیجات: سبزیجات کنسروی با مقدار زیادی افزودنی نمک، سبزیجات پخته شده با مقدار زیادی کره، پنیر و سس. ترشی و شور (در صورتی که محدودیت مصرف نمک داریم)
میوه‌ها: کمپوت‌ها یا دیگر میوه‌های کنسرو شده همراه شکر، انواع پاستیل، میوه‌های خشک‌شده، مربا و ژله، انواع آب‌میوه‌ها
پروتئین‌ها: گوشت سرخ شده، قسمت‌های چرب گوشت مثل دنده و قلوه‌گاه، سوسیس، کالباس و بی کن، پنیر پرچرب، انواع گوشت پرندگان با پوست، ماهی سرخ شده
لبنیات: شیر پرچرب، ماست پرچرب، خامه، پنیر پرچرب، بستنی پرچرب
چربی و شیرینی‌جات: هر ماده غذایی که حاوی چربی ترانس باشد (لازم است برچسب روی مواد غذایی را از این نظر بررسی کنیم) حجم زیادی از چربی اشباع شده است که اساساً از محصولات حیوانی گرفته می‌شوند. اگر همراه با دیابت، مبتلا به مشکل قلبی هم هستیم، لازم است در این رابطه با پزشکمان مشورت کنیم.
نوشیدنی‌ها: نوشابه‌های گازدار، آبمیوه تازه یا نوشیدنی‌های ترکیبی از آب‌میوه‌ها، چای شیرین، قهوه با شکر و کافی میت، نوشیدنی‌های انرژی‌زا
چهار خوراکی برای کنترل دیابت
متخصصان می‌گویند رژیم غذایی مناسب برای متعادل نگهداشتن قند خون در سطح متعادل ضروری است. با روش‌های مختلف از جمله، دارو، ورزش، سبک زندگی سالم و رژیم غذایی مناسب می‌توان دیابت را کنترل و حتی درمان کرد، چند ماده غذایی برای افراد دیابتی عالی هستند که عبارتند از:
گندم کامل
بیشتر انواع نان‌ها سرشار از کربوهیدرات هستند و به‌سرعت قند خون را افزایش می‌دهند. در نتیجه اگر به دیابت مبتلا هستید، نباید از این نوع نان‌ها مصرف کنید. اما شاخص گلوکز (گلیسمی) گندم کامل کم و از ۱۰۰ در حد ۵۵ است. زیرا این نوع گندم کمتر فرآوری شده است. هنگام فرآوری گندم و غلات پوسته‌های بیرونی فیبری دانه‌های آن‌ها برداشته می‌شود. فیبر از سرعت هضم می‌کاهد و مقدار قند خون را تثبیت می‌کند.
بیشتر میوه‌ها
بیشتر میوه‌ها به جز آناناس و انواع خربزه و هندوانه، شاخص گلیسمی ۵۵ یا کمتر دارند. از آنجایی که میوه‌ها حاوی مقدار بسیار زیادی آب و فیبر هستند می‌توانند قند طبیعی‌شان به نام فروکتوز را در حد متعادل نگهدارند. البته میوه‌های خیلی رسیده و آبمیوه برای افراد مبتلا به دیابت مضر هستند. زیرا شاخص گلیسمی میوه‌های بسیار رسیده زیاد است و فیبر و دانه‌های میوه‌ها هنگام آبگیری دور ریخته می‌شوند و فقط آب و قند آن باقی می‌ماند. در بررسی‌ها مشخص شده افرادی که به اندازه کافی میوه، به‌ویژه زغال اخته آبی، سیب و انگور مصرف می‌کنند در خطر کمتر ابتلاء به دیابت نوع دو هستند.
سیب زمینی شیرین
سیب‌زمینی معمولی شاخص گلیسمی بالایی دارد، اما این شاخص در سیب‌زمینی‌های شیرین کم است و در عین حال این ماده خوراکی بسیار مغذی است. بررسی‌ها نشان داده که فیبر گوشت سیب‌زمینی شیرین بسیار بیشتر از پوست آن است. مصرف این نوع سیب‌زمینی از برخی علائم دیابت می‌کاهد و قند خون را تثبیت می‌کند.
جوی دو سر و سبوس جوی دوسر
شاخص گلیسمی جوی دوسر و سبوس آن کمتر از ۵۵ است و از قند خون می‌کاهد. در ضمن جوی دوسر حاوی بی-گلوکان (B-glucan) است و از مقدار قند و واکنش به انسولین پس از مصرف غذا کم کرده و حساسیت به انسولین را بهبود می‌بخشد. همچنین جوی دوسر به حفظ کنترل قند خون کمک می‌کند و از چربی خون می‌کاهد.
البته برخی پزشکان به افراد دیابتی توصیه می‌کنند جوی دوسر به مقدار کم مصرف کنند، زیرا هر فنجان جوی دوسر ۲۸ گرم کربوهیدرات دارد. از دیگر مواد خوراکی که برای افراد دیابتی مناسب هستند می‌توان به انواع دانه‌ها، حبوبات، سیر، ماست و ماهی آب‌های سرد اشاره کرد. ماهی‌های آب سرد بهتر از هر نوع گوشتی می‌توانند از دیابت پیشگیری کرده یا آن را کنترل کنند.
نظر شما