به گزارش خبرنگار ایمنا، انواع ادویه همواره در سفره‌های ایرانی نقش پر رنگی بازی کرده‌اند، آشپزان خوش ذوق ایرانی سالیان سال است که با مهارت و سلیقه نابشان عطر و طعم‌های محشر و کم نظیری به غذاهای اصیل و دلچسب ایرانی می‌دهند، اما عطر و طعم دلپذیر تنها ویژگی مثبت ادویه‌ها نیست، بلکه بسیاری از ادویه‌ها از خواص و فواید بسیاری نیز برخوردارند یکی از این ادویه‌ها زیره سیاه است که فواید بی‌شماری دارد.
زیره به دو نوع کلی وجود دارد؛ زیره سیاه و زیره سبز، معمولاً زیره سبز برای زنان و به خصوص درمان دردهای قاعدگی مؤثر است، زیره سیاه ادویه‌ای خاص با طبع خیلی گرم و خشک است که علاوه بر آشپزی، به عنوان داروی گیاهی نیز استفاده می‌شود.
طعم تلخ و خاکی زیره سیاه یادآور طعم شیرین‌بیان، گشنیز و رازیانه است، می‌توان در تهیه انواع نان‌ها، شیرینی‌ها و خوراک‌ها از زیره سیاه چه به صورت دانه کامل و چه به صورت آسیاب شده استفاده کرد. در صورت مصرف برای خاصیت درمانی‌اش، می‌توان زیره سیاه را به چایی یا دمنوش‌ها نیز اضافه کرد.
زیره سیاه شامل بازه وسیعی از مواد غذایی مورد نیاز بدن است که در وعده غذایی بسیاری از ما کمبود آنها احساس می‌شود، مانند آهن، روی، کلسیم و فیبر، علاوه برمواد مغذی موجود در این ادویه، تحقیقات ثابت کرده است ترکیبات معطر موجود در زیره سیاه فواید بسیاری را برای سلامت بدن از جمله بهبود هضم و گوارش به همراه دارند.
ارزش غذایی زیره سیاه
زیره سیاه حاوی طیف گسترده‌ای از مواد مغذی ضروری است، یک قاشق غذاخوری (۶.۷ گرم) زیره سیاه حاوی مواد زیر است:
کالری: ۲۲
پروتئین: ۱.۳ گرم
چربی: ۰.۹ گرم
کربوهیدرات: ۳.۳۴ گرم
فیبر: ۲.۶ گرم
مس: ۶.۷ درصد از درصد ارزش غذایی روزانه (Daily Value- DV)
آهن: ۶.۱ درصد برای خانم‌ها
منیزیم: ۵.۴ درصد از DV
منگنز: ۴.۸ درصد برای خانم‌ها
کلسیم: ۳.۶ درصد از DV
روی: ۴.۶ درصد برای خانم‌ها
علاوه بر این‌ها، گیاه زیره سیاه یک منبع غنی از آنتی اکسیدان‌هایی از جمله لیمونن و کارون برای تقویت سلامت بدن است.
تأثیر مصرف زیره در کاهش وزن
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که زیره در کمک به کاهش وزن مؤثر است، اما همچنان فرضیه‌های اثبات نشده‌ای مبنی بر اینکه چگونه این ادویه روی سوخت و ساز بدن اثر می‌گذارد، وجود دارد. زیره حاوی ترکیبی به نام فیتواسترول است که به کاهش کلسترول‌های بد کمک می‌کند. شاید به همین دلیل است که در پژوهش‌ها گروه مصرف کننده زیره، سطح کلسترول و چربی خون کمتری داشتند.
از دیگر دلایلی که گفته می‌شود زیره برای لاغری مفید است اینکه زیره نیز مانند دیگر ادویه‌ها روی سوخت و ساز بدن اثر می‌گذارد. برای مثال افزایش تندی غذا، سوخت و ساز بدن را بالا می‌برد. با اینکه تأثیر این ماده کم است اما هنگام ترکیب با روش‌های دیگر به کاهش وزن کمک می‌کند. ادویه زیره بسیار کم کالری است. دو قاشق چای‌خوری آن تنها ۱۶ کالری دارد.
این مقدار کالری، زیره را به یکی از گزینه‌های عالی برای طعم بخشی به غذا تبدیل کرده، بدون اینکه کالری دریافتی روزانه را بالا ببرد. زیره حاوی ماده فعالی به نام تیموکینون است، این ماده طبیعی شیمیایی، خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی دارد که در کاهش وزن به بدن کمک می‌کند. تیموکینون با مبارزه با رادیکال‌های آزاد، سموم بدن را پاکسازی و همچنین با کمک به سلول‌های بدن برای پاسخ دادن به انسولین و گلوکز، میزان قند خون را پایین نگه می‌دارد.
خواص درمانی زیره سیاه
زیره سیاه از قدیم‌الایام به دلیل خواص درمانی‌اش مورد استفاده قرار می‌گرفته است، خوشبختانه تحقیقات اخیر نیز فواید زیره سیاه برای سلامت بدن را تأیید میکنندکه عبارتند از:
خاصیت آنتی اکسیدانی و بهبود التهاب
تحقیقات ثابت کرده است تعدادی از ترکیبات موجود در زیره سیاه، خاصیت آنتی اکسیدانی دارند و بهبود التهاب کمک می‌کنند، التهاب واکنش طبیعی بدن است، اما اگر این التهاب مزمن شود می‌تواند منجر به وقوع عارضه‌های بسیاری همچون بیماری التهابی روده شود که خود عوارضی همانند زخم، درد روده، دفع گاز، اسهال، فوریت دفع و تحریک بافت گوارشی به همراه خواهد داشت.
از فواید زیره سیاه، جلوگیری از این اتفاق است، در نتیجه تحقیقی که روی موش‌های مبتلا به بیماری التهابی روده انجام شده است، هم عصاره و هم عرق زیره سیاه در کاهش التهاب بافت روده بزرگ به مؤثری داروهای مبتنی بر استروئید واقع شده‌اند. کمک به هضم غذا از دیگر فواید زیره سیاه است، در طول تاریخ همواره از زیره سیاه برای درمان بیماری‌های گوارشی همچون سوءهاضمه و زخم معده استفاده شده است.
بهبود مشکلات گوارشی
تحقیقات انجام شده درباره خاصیت زیره سیاه برای مشکلات گوارشی ثابت کرده است که مصرف عرق زیره سیاه مؤثر است. اما شاید از خودتان پرسید که عرق زیره سیاه برای چیست. عرق زیره سیاه باعث انبساط بافت ماهیچه‌ای دستگاه گوارشی شده و عوارض سوءهاضمه همچون دفع گاز، روده درد و نفخ را بهبود می‌دهد، تحقیق دیگری پیرامون خواص عرق زیره سیاه نشان داده است عرق زیره سیاه مانع رشد باکتری‌های مضر در روده می‌شود، اما جلوی رشد باکتری‌های مفید روده (که در تولید مواد مغذی، کاهش التهاب، بهبود گوارش، و حمایت از سیستم ایمنی بدن نقش دارند) را نمی‌گیرد.
بهبود سلامت قلب
بهبود سلامت قلب از دیگر فواید زیره سیاه است، پتاسیم موجود در زیره سیاه به حفظ ضربان قلب کمک می‌کنند. همچنین با انقباض سرخرگ‌ها در پایین آمدن فشار خون مؤثر است. مصرف به اندازه زیره سیاه همچنین به کاهش سطح کلسترول خون کمک می‌کند.
حاوی فیبر و هضم شدن غذا
فیبر موجود در زیره سیاه مدت زمان زیادی برای هضم شدن لازم دارد، در نتیجه در مقایسه با دیگر مواد غذایی باعث می‌شود برای مدت طولانی‌تری احساس سیری کنید. این موضوع باعث می‌شود که ریزه خواری در فاصله میان وعده‌های اصلی که از بزرگترین علل ابتلاء به اضافه وزن و چاقی است کمتر اتفاق بیفتد و خاصیت لاغرکنندگی زیره را تقویت کند. فیبر موجود در زیره سیاه به ثابت نگه داشتن سطح قند خون در طول روز نیز کمک می‌کند.
خاصیت ضدسرطانی
خاصیت ضد سرطانی زیره سیاه از دیگر فواید آن است، این دانه معطر سرشار از انواع ترپن است، ترکیباتی که در انبوهی از گیاهان یافت می‌شوند و بوی مخصوصی به آنها می‌دهند. لیمونن، ترپنی که عموماً در پوست مرکبات موجود است، در زیره سیاه هم وجود دارد و تحقیقات ثابت کرده است که این ترکیب می‌تواند با افزایش تولید آنزیم‌های کبدی خاصی که به سم زدایی بدن از مواد سرطان‌زا کمک می‌کنند تأثیرات ضد سرطانی داشته باشد. زیره سیاه همچنین شامل ترکیب د-کاروون می‌شود، ترکیبی که باعث طعم و بوی خاکی زیره می‌شود.
گفته می‌شود د-کاروون موجود در زیره سیاه می‌تواند در جلوگیری از ابتلاء به سرطان روده بزرگ و همچنین فشار خون بالا مؤثر واقع شود. همچنین فلونوئیدهای موجود در زیره سیاه همچون لوتئین، کاروتوئن و کریپتوکسانتین، با دفع رادیکال آزاد از ما در برابر ابتلاء به انواع سرطان محافظت کرده و از ابتلاء به بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون جلوگیری می‌کنند.
رفع کم خونی و خستگی
برای آن دسته از افرادی که از بیماری کم خونی فقر آهن رنج می‌برند، برطرف کردن خستگی مفرط و تقویت عملکرد ورزشی از دیگر فواید زیره سیاه است. آهن موجود در زیره سیاه نقش مهمی در سلامت گلول‌های قرمز خون بازی می‌کند. آهن عضو مهمی از هموگلوبین و میوگلوبین است، پروتئین‌هایی که مسئول حمل و انتقال اکسیژن به ماهیچه‌های سراسر بدن هستند. زنان باردار، دختران نوجوان، نوزادان و افرادی که به صورت مرتب خون اهدا می‌کنند بیشتر از دیگران در خطر بیماری کم خونی مینور و فقر آهن قرار دارند؛ در نتیجه توصیه می‌شود این گروه از افراد میزان مناسبی از زیره سیاه را در رژیم غذایی خود قرار دهند.
تسکین دردهای قاعدگی
بانوان می‌توانند برای تسکین دل دردهای دوران قاعدگی از زیره سیاه استفاده کنند، اما این خاصیت زیره سیاه ممکن است باعث خونریزی و سقط جنین شود و نباید به میزان زیادی مصرف کرد. گفته می‌شود مصرف زیره سیاه شیر مادران را نیز افزایش می‌دهد، اما توصیه می‌شود مادران شیرده نیز با احتیاط فراوان و به میزان اندک زیره مصرف کنند.
در کنار همه این ویژگی‌ها، زیره سیاه محرک نیز هست و به بهبود سرفه، اسپاسم، عفونت سر و التهاب پوست و همچنین رفع بی‌خوابی کمک می‌کند، زیره سیاه در لاغری و کاهش وزن نیز مؤثر واقع می‌شود.
طبق تحقیق ۹۰ روزه‌ای که روی ۷۰ زن انجام شده است، آن دسته از افراد که روزانه ۳۰ میلی‌لیتر از محلول ده درصد عرق زیره سیاه مصرف کرده بودند شاهد کاهش قابل توجهی در وزن، شاخص توده بدنی و درصد چربی بدن خود بودند که ثابت می‌کند کمک به کاهش وزن از دیگر فواید زیره سیاه است. بعضی دانشمندان معتقدند این خاصیت لاغرکنندگی زیره سیاه مربوط به افزایش باکتری‌های مفید روده پس از مصرف زیره سیاه است که باعث تنظیم هورمون‌ها، بالا رفتن متابولیسم و کاهش اشتها می‌شود.
عوارض جانبی زیره چیست؟
طبق نظر متخصصان، زیره در صورتی که در مقادیر کم مصرف شود، ایمن است. می‌توانید از آن به طور ایمن هشت هفته استفاده کنید.
هشدارها و افرادی که باید با احتیاط زیره سیاه مصرف کنند:
- زنان باردار باید از زیره بسیار کم استفاده کنند چون می‌تواند باعث سقط جنین شود.
- زیره می‌تواند قند خون را کاهش دهد، دیابتی‌ها نباید بدون کنترل قند خون خود از آن استفاده کنند.
- اگر قرار است جراحی انجام دهید، حداقل دو روز پیش از جراحی استفاده کنید چون ممکن است با کنترل قند خون در طول و پس از عمل جراحی تداخل داشته باشد.
- امروزه، به جای دارو به عنوان ادویه و چاشنی برای غذا استفاده می‌شود، اما اکنون زمان آن رسیده است که مصرف دارویی آن را احیا کنیم زیرا فواید سلامتی بسیاری دارد.
نظر شما