به گزارش خبرنگار ایمنا، استخوان بافت زنده‌ای است که مدام در حال شکسته شدن و جایگزینی است، پوکی استخوان وقتی ایجاد می‌شود که ایجاد استخوان جدید با از بین رفتن استخوان قدیمی تناسب نداشته باشد.
پوکی استخوان باعث ضعف و شکنندگی استخوان‌ها می‌شود، آنقدر شکننده است که افتادن یا حتی فشارهای خفیف مانند خم شدن یا سرفه می‌تواند باعث شکستگی شود، شکستگی‌های مربوط به پوکی استخوان بیشتر در مفصل ران، مچ یا ستون فقرات رخ می‌دهد.
پوکی استخوان زنان و مردان از همه نژادها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما زنان سفید پوست و آسیایی، به ویژه زنان مسن یائسه بیشترین خطر را دارند، داروها، رژیم غذایی سالم و ورزش با تحمل وزن می‌توانند به جلوگیری از شکستن استخوان یا تقویت استخوان‌های ضعیف کمک کنند.
میزان شیوع پوکی استخوان در بین زنان و مردان
در حدود نیمی از زنان و تقریباً ۲۰ درصد از مردان بالای ۵۰ سال، در دوره‌ای از زندگی خود دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان شده‌اند. شکستگی مهره و لگن از شایع‌ترین شکستگی‌ها هستند که برای افراد رخ می‌دهند. بااین‌حال، اگرچه با افزایش سن، احتمال شکستگی لگن افزایش می‌یابد، اما تنها در حدود ۰٫۳ تا ۰٫۵ درصد از زنان بالای ۷۵ سال از شکستگی لگن رنج می‌برند. این احتمال در زنان بالای ۸۵ سال، به حدود ۱٪ افزایش می‌یابد. زنان بیشتر از مردان دچار شکستگی لگن می‌شوند.
آیا پوکی استخوان ارثی است؟
احتمال بروز پوکی استخوان در افراد یک خانواده وجود دارد. یعنی ممکن است احتمال ابتلاء به پوکی استخوان افراد از طریق وراثت بیشتر باشد، اما اگر یکی از والدین مبتلا به پوکی استخوان باشد، لزوماً بدین معنی نیست که کودکان نیز به این بیماری دچار خواهند شد.
علائم و نشانه‌های پوکی استخوان
به طور معمول هیچ علائمی در مراحل اولیه پوکی استخوان وجود ندارد، اما هنگامی که استخوان‌های شما از پوکی استخوان ضعیف شده باشد ممکن است علائم و نشانه‌هایی داشته باشید که عبارتند از:
- کمردرد، ناشی از شکستگی یا خوابیدن مهره‌ها روی هم
- کاهش قد به مرور زمان
- قامت خمیده
- استخوانی که بسیار راحت تر از حد انتظار می‌شکند
- علل پوکی استخوان
عوامل خطر برای پوکی استخوان
در افرادی با تراکم استخوانی کاهش یافته مواردی مانند زمین خوردن، برخورد با چیزی دیگر، یا حتی ضربه‌های آرام می‌توانند به شکستگی استخوان منجر شوند. همه حالت شدید این کمبود را تجربه نمی‌کنند، اما برخی عوامل خطر می‌توانند فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلاء به پوکی استخوان قرار دهند.
یک رژیم غذایی با محتوای کلسیم کم
عادات غذایی می‌توانند خطر پوکی استخوان را افزایش دهند، یک رژیم غذایی حاوی کلسیم و ویتامین D ناکافی به ضعف استخوان‌ها منجر خواهد شد، کلسیم ساختار استخوان را شکل می‌دهد و ویتامین D به حفظ قدرت و استحکام آن کمک می‌کند.
محصولات لبنی سرشار از کلسیم هستند و برخی محصولات غیرلبنی نیز حاوی کلسیم افزوده شده هستند، اما می‌توانید مصرف مکمل‌ها را نیز مد نظر قرار دهید. در حالت ایده آل، دریافت این ماده معدنی باید بیشتر از منابع طبیعی یعنی از طریق غذا باشد.
ویتامین D در ماهی‌های چرب مانند سالمون و تن وجود دارد و همچنین به برخی انواع شیر و غلات صبحانه نیز اضافه می‌شود، با قرار گرفتن پوست در معرض نور خورشید این ویتامین در بدن انسان تولید می‌شود، البته از قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید باید پرهیز کرد تا با آفتاب سوختگی مواجه نشوید.
یک سبک زندگی کم تحرک
یک سبک زندگی کم تحرک شامل بی تحرکی های طولانی مدت استخوان‌ها را تضعیف می‌کند. شرایطی مشابه برای افرادی که مجبور هستند به واسطه بیماری یا پس از عمل جراحی دوره‌های طولانی را در تختخواب سپری کنند نیز صادق است.
توجه به این نکته اهمیت دارد که استخوان‌ها با انجام ورزش قوی‌تر می‌شوند، تمرینات ورزشی قدرتی و کار با وزنه از جمله بهترین گزینه‌ها در این زمینه هستند. از فعالیت‌های خوب برای تقویت استخوان‌ها می‌توان به پیاده‌روی، دویدن، بالا رفتن از پله، تنیس، تحرک بدنی و بدنسازی اشاره کرد.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن به همان اندازه که برای قلب و ریه‌ها مضر است می‌تواند به استخوان‌ها نیز آسیب برساند، زنانی که سیگار می‌کشند در مقایسه با افراد غیرسیگاری دارای سطوح پایین‌تر هورمون استروژن هستند و اغلب یائسگی را زودتر تجربه می‌کنند. افراد سیگاری کلسیم کمتری از رژیم غذایی خود دریافت می‌کنند. زمانی که سطوح پایین استروژن با کمبود کلسیم ترکیب می‌شود، بازسازی هر گونه آسیب به واسطه افزایش سن برای استخوان‌ها تقریباً غیرممکن می‌شود. از این رو، سیگار کشیدن یک عامل خطر جدی برای پوکی استخوان محسوب می‌شود.
استفاده از دارو
استفاده بلند مدت از برخی داروها مانند گلوکوکورتیکوئیدها، ضد اسیدهای حاوی آلومینیوم، برخی روش‌های درمان سرطان، میزان بیش از حد هورمون تیروئید و برخی داروهای ضد تشنج می‌تواند به تحلیل تراکم استخوانی و افزایش خطر شکستگی‌های استخوان منجر شود. همه داروها از عوامل خطر برای پوکی استخوان نیستند، اما آنها باید توسط پزشک و پس از ارزیابی تعاملات و شرایط هر بیمار تجویز شوند. پزشکان نباید دارویی را تجویز کنند که به عنوان مثال یکی از عوارض جانبی آن کاهش سطوح کلسیم است. هنگام تجویز داروها برای زنان یائسه نیز باید احتیاط بیشتری صورت بگیرد.
دیگر عوامل خطر مرتبط با پوکی استخوان
زنان به واسطه جنسیت خود با احتمال بیشتر ابتلاء به پوکی استخوان مواجه هستند. آنها دارای بافت استخوانی کمتری متناسب با بدن خود هستند، و به واسطه تغییراتی که طی دوران یائسگی رخ می‌دهند، تحلیل رفتن سریع‌تر آن نسبت به مردان را تجربه می‌کنند، خطر ابتلاء به پوکی استخوان با افزایش سن بیشتر می‌شود. تمام بافت‌های بدن به طور طبیعی با افزایش سن تراکم خود را از دست داده و نازک‌تر و ضعیف‌تر می‌شوند. این شرایط در افرادی با چارچوب بدنی کوچک‌تر بیشتر به چشم می‌آید. سابقه خانوادگی شکستگی‌های زودهنگام یا بدون دلیل مشخص استخوان یک عامل خطر محسوب می‌شود.
عوارض پوکی استخوان
شکستگی ناشی از پوکی استخوان باعث درد، کاهش کیفیت زندگی، افسردگی، عقب ماندن از شغل، ناتوانی و عدم حرکت می‌شود. ۳۰ درصد از بیماران مبتلا به شکستگی لگن به استراحت و مراقبت طولانی مدت در منزل دارند. استراحت طولانی در سالمند سبب پنومونی و تجمع لخته‌ی خون در رگ‌های پا می‌شود که این لخته‌ی خون می‌تواند به سمت ریه‌ها حرکت کند و باعث آمبولی ریه شود. پوکی استخوان با افزایش خطر مرگ نیز همراه است.
طبق آمار ۲۰ درصد از زنان یائسه‌ای که دچار شکستگی لگن شده‌اند در اثر عوارض شکستگی، در سال بعد فوت کرده‌اند. در صورت وقوع شکستگی ستون فقرات به علت پوکی استخوان، احتمال وقوع شکستگی جدید طی سال‌های آینده افزایش می‌یابد. حدود ۲۰ درصد از زنانی که بعد از یائسگی دچار شکستگی مهره می‌شوند، احتمال شکستگی جدید در مهره در سال بعد افزایش می‌یابد. تنها یک سوم از بیماران مبتلا به شکستگی ستون فقرات عملکرد مجدد خود را به دست می‌آورند.
پیامد طولانی‌مدت پوکی استخوان
افزایش خطر شکستگی ناشی از آسیب‌های جزئی است، عدم تحرک بیمار به دلیل شکستگی استخوان نیز می‌تواند عواقب طولانی‌مدت داشته باشد، زیرا توانایی جسمانی بیمار، به ویژه افراد مسن را کاهش می‌دهد. ورزش در ساختن استخوان اهمیت زیادی دارد؛ انجام ورزش منظم، به‌خصوص تمرین‌های تحمل وزن و تمرینات مقاومتی برای همه بیماران مبتلا به پوکی استخوان، مهم است. بیماران همچنین باید سعی کنند یک شیوه زندگی سالم و رژیم غذایی مناسب داشته باشند. مصرف الکل و سیگار نیز از عوامل خطر ابتلاء به پوکی استخوان است و بیماران باید از مصرف آنها خودداری کنند.
درمان پوکی استخوان
عمده‌ای از داروهایی که برای درمان پوکی استخوان استفاده می‌شود بیس‌فسفونات ها هستند. نشان داده شده است که این داروها خطر شکستگی‌های هردوی مهره و لگن را کاهش می‌دهند. از شروع درمان پوکی استخوان، ویتامین D و کلسیم باید برای تمام بیماران مورداستفاده قرار گیرد، زیرا ممکن است بیمار دچار کمبود ویتامین D و کلسیم باشد. استروژن (برای افرادی با درمان جایگزینی هورمون) نیز می‌تواند برای درمان پوکی استخوان پس از یائسگی تجویز شود، اگرچه استفاده طولانی‌مدت این دارو توصیه نمی‌شود و این دارو معمولاً تنها برای درمان علائم یائسگی تجویز می‌شود.
نظر شما