حقایقی درباره بیماری پارکینسون

به گزارش خبرنگار ایمنا، بیماری پارکینسون (PD) یک اختلال عصبی است که به طور عمده بر نورون‌های تولید کننده دوپامین (" دوپامینرژیک") در یک منطقه خاص در مغز، به نام ماده سیاه (سابستنشیال نگرا) اثر می‌گذارد.
دوپامین نقش مهمی در تنظیم حرکت بدن دارد و کاهش آن کاهش می‌تواند علت بسیاری از علائم بیماری پارکینسون فرد مبتلا باشد. علت این عارضه دقیقاً مشخص نیست، اما اکثر کارشناسان تصور می‌کنند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می‌تواند در بروز این بیماری مؤثر باشد.

در مراحل اولیه بیماری پارکینسون ممکن است حالت چهره به میزان کم بیانگر این بیماری باشد، ممکن است دست‌ها هنگام راه رفتن تکان نخورند. ممکن است حرف زدن فرد آرام یا مبهم شود. علائم بیماری پارکینسون با پیشرفت بیماری و با گذشت زمان بدتر می‌شود.

اگرچه بیماری پارکینسون قابل درمان نیست اما داروها ممکن است علائم شما را به میزان قابل توجهی بهبود دهد، گاهی اوقات پزشک متخصص مغز و اعصاب ممکن است برای تنظیم مناطق خاصی از مغز و بهبود علائم، جراحی را پیشنهاد کند.

علائم پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون معمولاً با لرزش غیرارادی یک دست آغاز می‌شود و به تدریج اکثر اندام‌ها را درگیر می‌کند، عدم تعادل، درد عصبی، بی‌اختیاری، اختلال خواب، تعریق بیش‌از حد، افسردگی و اضطراب از دیگر علائم این عارضه است. علائم اولیه بیماری شامل لرزش بی‌اختیار در دست، انگشتان دست و چانه، ریز شدن دست‌خط، کاهش حس بویایی، اختلال خواب و بدخوابی، مشکل در حرکت و راه رفتن و کاهش تعادل، احساس سفتی و کاهش انعطاف‌پذیری پاها، یبوست، کاهش تن صدا، سرگیجه و غش کردن است.

در مجموع می‌توان گفت این عارضه ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است که منجر به آسیب به سلول‌های عصبی می‌شود. این افراد به مرور از شرکت در اجتماع و فعالیت‌های اجتماعی سر باز می‌زنند و دچار افسردگی می‌شوند. معمولاً علائم پارکینسون از ۵۰ سالگی نمایان می‌شود. البته ممکن است از هر ۲۰ بیمار مبتلا، علائم در یک نفر قبل از ۴۰ سالگی بروز کند. بر اساس بنیاد پارکینسون، مردان ۱.۵ برابر بیشتر تحت تأثیر این بیماری قرار دارند.

علل بیماری پارکینسون

مشخص نیست که چرا از بین رفتن سلول‌های عصبی مرتبط با بیماری پارکینسون رخ می‌دهد، اگرچه تحقیقات برای یافتن دلایل احتمالی در حال انجام است، در حال حاضر، اعتقاد بر این است که ترکیبی از تغییرات ژنتیکی و عوامل محیطی ممکن است مسئولیت این بیماری باشد.

۱- ژنتیک

مشخص شده است که عوامل ژنتیکی خطر ابتلاء به بیماری پارکینسون را افزایش می‌دهد، اما علت اینکه چرا برخی افراد نسبت به این بیماری حساس ترند مشخص نیست.
بیماری پارکینسون می‌تواند ناشی از انتقال ژن‌های معیوب توسط والدین باشد. اگرچه به ارث رسیدن بیماری از این طریق در یک خانواده نادر می‌باشد.

۲- فاکتورهای محیطی

برخی محققان اعتقاد دارند که عوامل محیطی مانند سموم دفع آفات و علف کش‌ها در کشاورزی و ترافیک یا آلودگی‌های صنعتی احتمال ابتلاء به بیماری پارکینسون را در فرد افزایش می‌دهد. هرچند که شواهد که نشان دهنده تأثیر این عوامل را بر بیماری پارکینسون به دست نیامده است.

سایر دلایل پارکینسونیسم

" پارکینسونیسم" اصطلاحی است که برای توصیف علائم لرزش، سفتی عضلات و کندی حرکت افراد به کار می‌رود. بیماری پارکینسون شایع‌ترین نوع پارکینسونیسم است، اما انواع نادری نیز وجود دارد که به علل خاصی ایجاد می‌شود که عبارتند از:

- برخی از این بیماری‌ها شامل پارکینسونیسم ناشی از دارو: هنگامی که علائم پس از مصرف برخی داروهای خاص مانند برخی از داروهای ضد روان پریشی ایجاد می‌شوند و معمولاً پس از قطع دارو بهبود می‌یابند.

- بعضی اختلالات پیشرونده مغز: مانند فلج پیشرونده هسته‌ای، پیشرفت آتروفی پیشرونده سیستم‌های متعدد و کورتیکوبازال دژنراسیون یا CBD یک بیماری نادر، پیش رونده و تخریب کننده سیستم اعصاب مرکزی است.

- بیماری عروق مغزی: در واقع سکته‌های کوچک باعث مرگ چندین قسمت از مغز می‌شوند.

تشخیص بیماری پارکینسون

هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص بیماری پارکینسون وجود ندارد. پزشکی که در زمینه بیماری‌های سیستم عصبی (متخصص مغز و اعصاب) آموزش دیده است، بیماری پارکینسون را بر اساس تاریخچه پزشکی، بررسی علائم و نشانه‌های شما و معاینه بالینی و عصبی تشخیص می‌دهد. پزشک ممکن است اسکن SPECT (توموگرافی کامپیوتری تک فوتونی) را که به آن اسکن انتقال دهنده دوپامین (DAT) می‌گویند، پیشنهاد کند. اگرچه این می‌تواند به تأیید تشخیص کمک کند، اما علائم و معاینه عصبی در نهایت تشخیص صحیح را تعیین می‌کنند. بیشتر افراد به اسکن DAT احتیاج ندارند.

پزشک ممکن است آزمایش‌هایی، مانند آزمایش خون را درخواست کند تا تشخیص‌های دیگری که ممکن است باعث علائم شما شود را رد کند. روش‌های تصویربرداری مانند MRI، CT، سونوگرافی مغز و PET اسکن همچنین ممکن است برای کمک به رد سایر اختلالات استفاده شود، روش‌های تصویربرداری به طور اختصاصی برای تشخیص بیماری پارکینسون مفید نیستند.

درمان بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون قابل درمان نیست اما داروها اغلب می‌توانند به طور چشمگیری به کنترل علائم شما کمک کنند. در بعضی از موارد بعدی ممکن است توصیه به عمل جراحی شود.

پزشک همچنین ممکن است تغییرات سبک زندگی، به خصوص ورزش هوازی مداوم را نیز توصیه کند. در بعضی موارد فیزیوتراپی که بر تعادل و کشش تمرکز دارد نیز مهم است. یک پاتولوژیست زبان می‌تواند به بهبود مشکلات تکلم بیمار کمک کند.

داروها

داروها ممکن است به شما در مدیریت مشکلات در راه رفتن، حرکت و لرزش کمک کنند. این داروها دوپامین را افزایش داده یا جایگزین می‌کنند، افراد مبتلا به پارکینسون غلظت دوپامین مغزی کمی دارند، دوپامین به طور مستقیم نمی‌تواند تزریق شود زیرا نمی‌تواند وارد مغز شود.

ممکن است بعد از شروع درمان بیماری پارکینسون علائم به میزان قابل توجهی بهبود پیدا کند. با این حال با گذشت زمان اثرات داروها اغلب کاهش می‌یابد اما باز هم می‌توانند علائم را به خوبی کنترل کنند.

داروهایی که پزشک ممکن است تجویز کند، عبارتند از:

کاربی دوپا-لوودوپا: لوودوپا که مؤثرترین داروی بیماری پارکینسون است یک ماده شیمیایی طبیعی است که به مغز شما منتقل می‌شود و در آنجا به دوپامین تبدیل می‌شود.

لوودوپا با کاربی دوپا (Lodosyn) ترکیب شده است، که لوودوپا را از تبدیل سریع به دوپامین خارج از مغز شما محافظت می‌کند. این امر باعث کاهش عوارض جانبی مانند حالت تهوع می‌شود.

تغذیه سالم

در حالی که اثبات نشده است که هیچ غذا یا ترکیبی از مواد غذایی به بیماری پارکینسون کمک می‌کند، برخی از غذاها ممکن است به کاهش برخی از علائم کمک کنند. به عنوان مثال، خوردن غذاهای پر فیبر و نوشیدن مقدار کافی مایعات می‌تواند به جلوگیری از یبوست که در بیماری پارکینسون شایع است کمک کند، یک رژیم متعادل همچنین مواد مغذی مانند اسیدهای چرب امگا ۳ را فراهم می‌کند که ممکن است برای افراد مبتلا به پارکینسون مفید باشد.

ورزش

ورزش ممکن است قدرت عضلات، انعطاف پذیری و تعادل شما را افزایش دهد، ورزش همچنین می‌تواند حال شما را بهبود دهد و افسردگی یا اضطراب را کاهش دهد.

ممکن است پزشک مغز و اعصاب شما برای دستیابی به یک برنامه ورزشی که برای شما مفید باشد، به شما پیشنهاد کند که با یک متخصص طب فیزیکی کار کنید، می‌توانید ورزش‌هایی از قبیل پیاده روی، شنا، باغبانی، رقص، ایروبیک آبی یا تمرینات کششی را امتحان کنید.

بیماری پارکینسون می‌تواند احساس تعادل شما را مختل کند و راه رفتن را برای فرد دشوار کند. ورزش می‌تواند تعادل شما را بهبود دهد، این پیشنهادات نیز ممکن است به شما کمک کند:

- سعی کنید خیلی سریع حرکت نکنید.

- در هنگام راه رفتن ابتدا پاشنه خود را روی زمین قرار دهید.

- اگر متوجه شدید که بی قرار هستید وضعیت خود را بررسی کنید. بهتر است مستقیم بایستید.

- در حالی که پیاده روی می‌کنید به جای پایین به جلو نگاه کنید.

پیشگیری و درمان پارکینسون با مصرف میوه‌ها

ویژگی اصلی بیماری پارکینسون از بین رفتن گروهی از سلول‌های عصبی تولیدکننده دوپامین در مغز است که برای شروع و هماهنگی اندام‌ها در حرکت، نقش اساسی دارند، از بین رفتن این سلول‌ها موجب کم تحرکی و کندی حرکت می‌شود. مطالعات جدید محققان دانشکده پزشکی جان هاپکینز در آمریکا نشان می‌دهد ترکیب فارنزول که در بسیاری از میوه‌ها وجود دارد، مانع از دست دادن نورون‌های تولیدکننده دوپامین می‌شود و در پیشگیری و درمان پارکینسون مؤثر است.

این ترکیب به وفور در انواع میوه و سبزی و به ویژه میوه‌های خانواده توت وجود دارد. برخی از شرکت‌های غذایی نیز از این ترکیبات به عنوان طعم‌دهنده استفاده می‌کنند. در این مطالعه آمده است فارنزول با غیر فعال‌کردن پروتئینی به نام PARIS، مانع نابودی نورون‌های تولیدکننده دوپامین می‌شود، نتایج این ترکیب در مدل‌های حیوانی اثربخش گزارش شده و علاوه بر پیشگیری پارکینسون، خواص درمانی دارد.

بهترین رژیم غذایی برای مبتلایان به پارکینسون

مطالعات اخیر نشان می‌دهد رژیم غذایی مدیترانه‌ای و مایند (MIND) از مغز در برابر بیماری پارکینسون محافظت می‌کنند و شروع این بیماری را به تعویق می‌اندازند. رژیم مدیترانه‌ای به طور معمول شامل چربی‌های اشباع نشده مانند روغن زیتون، آجیل و آووکادو، همراه با سبزیجاتی مانند کرفس، اسفناج و هویج است.

این سبزیجات غنی از نیتریت و نیترات هستند و ترکیب این دو گروه غذایی باعث تشکیل اسیدهای چرب نیترو می‌شود. در رژیم غذایی مدیترانه‌ای جایی برای گوشت قرمز، غذاهای فرآوری شده و قندهای مصنوعی وجود ندارد. استفاده از مقادیر زیاد میوه، سبزیجات، روغن زیتون، لوبیا و غلات و محصولات لبنی کم چرب در این رژیم غذایی توصیه شده است.

رژیم غذایی MIND تقریباً مشابه رژیم غذایی مدیترانه‌ای است؛ ولی تمرکز آن روی مصرف سبزیجات، روغن زیتون، آجیل، غلات کامل، لوبیا، ماهی و محصولات خانواده توت (خشک یا تازه) قرار دارد، مطالعات نشان می‌دهد این رژیم غذایی در سلامت مغز و عملکرد شناختی بسیار مؤثر است و خطر ابتلاء به زوال عقل را کاهش می‌دهد.