به گزارش خبرگزاری ایمنا، روزه‌داری که به عنوان یک عمل عبادی و گاهی به اشتباه به عنوان یک چالش جسمانی تلقی می‌شود، دریچه‌ای به سوی رشد فردی و اجتماعی است. در طول ماه مبارک رمضان، روزه‌داران با خودداری از خوردن و آشامیدن از طلوع تا غروب خورشید، به نوعی تمرین صبر و مقاومت در برابر امیال نفسانی دست می‌زنند و این خودداری، فرصتی برای خلوت کردن، تأمل درونی و بازنگری در رفتارها و عادت‌های شخصی است. روان‌شناسان بر این باورند که این دوره از خودسازی می‌تواند به افزایش خودآگاهی و کنترل نفس منجر شود، مهارت‌هایی که در زندگی شخصی و حرفه‌ای افراد نقشی کلیدی ایفا می‌کنند.
از سوی دیگر، روزه‌داری به عنوان یک تجربه جمعی، حس همدلی و همبستگی اجتماعی را تقویت می‌کند؛ زمانی که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان همزمان روزه می‌گیرند، نوعی احساس تعلق به جامعه جهانی ایجاد می‌شود که می‌تواند به کاهش احساس تنهایی و انزوا کمک کند. این تجربه مشترک، به ویژه در وعده‌های افطار و سحر، فرصتی برای تقویت روابط خانوادگی و دوستانه فراهم می‌آورد، همچنین گردهمایی‌های اجتماعی در این ماه، نه تنها موجب افزایش تعامل‌های مثبت می‌شود، بلکه به افراد کمک می‌کند تا از دغدغه‌های روزمره فاصله بگیرند و بر ارزش‌های انسانی و معنوی تمرکز کنند.
روزه‌داری می‌تواند به عنوان ابزاری برای بهبود سلامت روانی عمل کند، همانگونه که تحقیقات نشان داده‌اند روزه‌داری متناوب می‌تواند سطح استرس را کاهش داده و به بهبود خلق و خو کمک کند و این امر ممکن است به دلیل کاهش سطح قند خون و تغییرات هورمونی باشد که در طول روزه‌داری اتفاق می‌افتد، علاوه بر آن تمرکز بر امور معنوی و دعا در این ماه، می‌تواند به افراد کمک کند تا با اضطراب و افسردگی مقابله و احساس آرامش و رضایت بیشتری را تجربه کنند.
در سطح اجتماعی، روزه‌داری می‌تواند به عنوان یک عامل قدرتمند برای تقویت همبستگی و همکاری میان افراد عمل کند و زمانی که افراد با هم روزه می‌گیرند و در کنار هم افطار می‌کنند، نوعی احساس مسئولیت مشترک و دغدغه برای رفاه یکدیگر ایجاد می‌شود، بدین ترتیب این تجربه مشترک می‌تواند به افزایش درک متقابل میان افراد با پیشینه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی کمک کند. در واقع، روزه‌داری می‌تواند پلی برای ایجاد گفت‌وگو و تفاهم میان جوامع مختلف باشد.
تأثیر روان‌شناختی روزه‌داری، فراتر از جنبه‌های مذهبی
امیرمحمد ذوالفقاربیک، عضو انجمن علمی روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی درباره تأثیر روزه‌داری بر افزایش سلامت روان و کاهش تنش‌های روانی و اجتماعی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: روزه‌داری به‌عنوان یکی از اعمال مذهبی در ادیان، نه‌تنها از جنبه معنوی و دینی حائز اهمیت است، بلکه از منظر روان‌شناسی نیز تأثیرهای قابل‌توجهی بر سلامت روان و رفتار افراد دارد؛ این امر نشان می‌دهد روزه‌داری فراتر از یک تکلیف مذهبی است که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی فردی و اجتماعی کمک کند.
وی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین آثار روزه‌داری، کاهش سطح استرس و اضطراب است، می‌افزاید: تحقیقات علمی نشان می‌دهد روزه‌داری موجب کاهش سطح کورتیزول (معروف به هورمون استرس) در بدن می‌شود، علاوه بر آن تمرین‌های خودکنترلی همچون حفظ آرامش و جلوگیری از عصبانیت در طول روزه‌داری، به مغز کمک می‌کند تا کمتر به تولید استرس تمایل داشته باشد؛ این فرایند به مرور زمان می‌تواند به کاهش کلی سطح اضطراب در افراد منجر شود.
عضو انجمن علمی روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اینکه افزایش احساس آرامش و امید نیز یکی از مهم‌ترین آثار و بخش جدایی‌ناپذیر ماه رمضان، دعا و نیایش است، ادامه می‌دهد: مطالعات نشان می‌دهد دعا کردن و تکیه بر خالق و تدبیرکننده هستی می‌تواند احساس سبکی، امید و آرامش را در افراد تقویت کند، این حالت روانی نه‌تنها به کاهش نگرانی‌های روزمره کمک می‌کند، بلکه احساس امنیت و رضایت درونی را نیز افزایش می‌دهد، در نتیجه افراد روزه‌دار اغلب در طول این دوره احساس آرامش بیشتری را تجربه می‌کنند.
روزه‌داری، ابزاری قدرتمند برای رشد فردی و اجتماعی / در ماه رمضان شاهد کاهش تنش‌ها و بهبود روابط اجتماعی هستیم
ذوالفقاربیک عنوان می‌کند: روزه‌داری به افراد این فرصت را می‌دهد تا گرسنگی و تشنگی را تجربه کنند و از این طریق، شرایط زندگی نیازمندان را بهتر درک کنند. این تجربه مستقیم، حس همدلی و دلسوزی را در افراد تقویت می‌کند و هنگامی که افراد بیشتر به فکر یکدیگر باشند، تنش‌ها و اختلافات اجتماعی کاهش پیدا می‌کند، به‌عنوان مثال در ماه رمضان شاهد افزایش کمک‌های مردمی، کاهش درگیری‌ها و بهبود روابط اجتماعی هستیم و این تغییرات رفتاری نشان می‌دهد که روزه‌داری می‌تواند به ایجاد جامعه‌ای هم‌دل‌تر و صلح‌آمیزتر کمک کند.
وی با اشاره به تأثیر افزایش رضایت از زندگی اضافه می‌کند: روزه‌داری همچنین به افراد کمک می‌کند تا قدر نعمت‌های زندگی خود را بیشتر بدانند؛ هنگامی که فرد برای ساعات طولانی از غذا و آب محروم می‌شود، ارزش واقعی این مواهب را بهتر درک می‌کند و این تجربه، حس شکرگزاری و رضایت از زندگی را در افراد افزایش می‌دهد. به‌عبارت دیگر، روزه‌داری به افراد یادآوری می‌کند که چقدر چیزهای کوچک و معمولی می‌توانند ارزشمند باشند و این نگرش مثبت به زندگی، به افزایش رضایت کلی از زندگی منجر می‌شود.
عضو انجمن علمی روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی خاطرنشان می‌کند: روزه‌داری نه‌تنها یک عمل مذهبی نیست، بلکه یک تمرین ذهنی و روانی است که می‌تواند به تقویت سلامت روان، افزایش آرامش و بهبود روابط اجتماعی کمک کند، از همین رو روزه‌داری با کاهش استرس، افزایش احساس امیدواری، تقویت همدلی و ایجاد رضایت از زندگی می‌تواند هم فرد و هم جامعه را به سمت تعادل و آرامش بیشتر سوق دهد.
نقش رسانه در ترویج فرهنگ روزه‌داری و تقویت معنویت اجتماعی / انتقال مفاهیم دینی و اخلاقی به کودکان و نوجوانان باید به صورت تدریجی و همراه با صبر صورت پذیرد
محمدحسین امین‌نیلی، کارشناس علوم تربیتی و فعال رسانه‌ای-تربیتی با اشاره به نقش رسانه‌ها در ترویج فرهنگ روزه‌داری و معنویت ماه رمضان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: رسانه‌ها به‌عنوان یکی از مؤثرترین ابزارهای ارتباطی در جامعه می‌توانند نقش مهمی در ترویج فرهنگ روزه‌داری و تقویت معنویت ماه مبارک رمضان ایفا کنند، با بهره‌گیری از ظرفیت‌های مختلف رسانه‌ای می‌توان آگاهی‌های دینی را افزایش داد و فضایی معنوی برای تمام اقشار جامعه به‌ویژه کودکان و نوجوانان ایجاد کرد.
وی با بیان اینکه برای انتقال مفاهیم دینی و اخلاقی به کودکان و نوجوانان باید با صبر و حوصله عمل کرد و فضایی مناسب برای شکوفایی آنها فراهم آورد، می‌افزاید: تشویق و ترغیب کودکان و نوجوانان به مشارکت در فعالیت‌های مرتبط با ماه رمضان می‌تواند به تدریج علاقه‌شان را به معنویت و مناسک دینی افزایش دهد، همچنین برگزاری مسابقات فرهنگی و بازی‌های خانگی با محوریت ماه رمضان می‌تواند به شناخت بهتر فرزندان از فضیلت‌های این ماه مبارک کمک کند.
کارشناس علوم تربیتی ادامه می‌دهد: مشارکت در فعالیت‌های گروهی و جمعی همچون ختم قرآن، خواندن ادعیه و شرکت در مراسم شب‌های قدر به تقویت روحیه معنوی افراد کمک شایانی خواهد کرد که تأثیر آن نیز در دوره‌های سنی کودکی و نوجوانی بروز بیشتری دارد.
امین‌نیلی با اشاره به فرصت تقویت حس مسئولیت‌پذیری و اعتماد به نفس فرزندان در ماه مبارک رمضان عنوان می‌کند: اعطای مسئولیت به فرزندان و دانش‌آموزان، به‌ویژه دانش‌آموزان دبستانی، می‌تواند حس اعتماد به نفس آنها را تقویت کند، چراکه مشارکت دادن آنها در فعالیت‌هایی همچون تهیه و توزیع غذای افطاری، آماده‌سازی سفره افطار و سحر موجب افزایش علاقه‌مندی فرزندان نسبت به این فعالیت‌ها و افزایش مشارکت و همراهی آنها با دیگر افراد خانواده می‌شود. این مشارکت‌ها به آنها می‌آموزد که چگونه در کارهای جمعی نقش ایفا کنند و از این طریق، ارزش‌های دینی و اخلاقی را در عمل تجربه کنند.
وی اضافه می‌کند: دعوت از کارشناسان مذهبی برای سخنرانی در مدارس و کانون‌های فرهنگی نیز می‌تواند تأثیر بسزایی در آشنایی دانش‌آموزان با مفاهیم دینی داشته باشد، همچنین حضور چهره‌های سرشناس فرهنگی و به‌اشتراک‌گذاری تجربیات در جمع دانش‌آموزان می‌تواند انگیزه‌بخش باشد و نسل جوان را به سوی معنویت سوق دهد؛ چنین تعامل‌هایی نه‌تنها دانش‌آموزان را با ارزش‌های دینی آشنا می‌کند، بلکه الگوهای مناسبی را در اختیار آنها قرار می‌دهد.
این معلم و فعال رسانه‌ای با اشاره به اهمیت بهره‌گیری از رسانه به‌عنوان سکوی آموزشی خاطرنشان می‌کند: رسانه‌ها می‌تواند به‌عنوان سکویی آموزشی، نقش مهمی در ترویج فرهنگ روزه‌داری ایفا کنند، پخش فیلم‌های کوتاه با موضوع اشاعه فرهنگ قرآنی و طراحی پوسترهای خلاقانه و جذاب درباره فواید و فضائل ماه مبارک رمضان در یادگیری مؤثر و اهتمام بیشتر نسل جوان به فرهنگ روزه‌داری تأثیر بسزایی دارد، زیرا این محتواهای رسانه‌ای با جذابیت بصری و آموزشی خود می‌تواند مفاهیم دینی را به شیوه‌ای نوین و مؤثر به مخاطبان منتقل کند.
بر این اساس، رسانه‌ها با بهره‌گیری از روش‌های خلاقانه و جذاب می‌تواند نقش مهمی در ترویج فرهنگ روزه‌داری و تقویت معنویت ماه رمضان ایفا کند. از طریق آموزش تدریجی کودکان و نوجوانان، تقویت حس مسئولیت‌پذیری، استفاده از ظرفیت کارشناسان و چهره‌های سرشناس، و تولید محتواهای آموزشی جذاب، می‌توان جامعه‌ای معنوی‌تر و آگاه‌تر به ارزش‌های دینی ساخت. این اقدامات نه‌تنها به رشد فردی افراد کمک می‌کند، بلکه به ارتقای فرهنگی و اخلاقی جامعه نیز منجر خواهد شد.
روزه‌داری نه تنها یک عمل فردی نبوده، بلکه یک حرکت جمعی است که می‌تواند به رشد فردی و اجتماعی کمک شایانی کند و با تقویت صبر، همدلی و خودآگاهی، ابزاری قدرتمند برای بهبود روابط اجتماعی و ایجاد جامعه‌ای هماهنگ و همدل فراهم می‌آورد. در دنیای امروز که گاه به سرعت و فردگرایی مفرط شناخته می‌شود، روزه‌داری یادآوری بر اهمیت توقف، تأمل و ارتباط با خود و دیگران است.
نظر شما