به گزارش خبرنگار ایمنا، مفهوم فشارخون به فشار ناشی از جریان خون بر دیواره عروق و رگ‌ها گفته می‌شود. فشارخون سیستولیک به فشارخون در زمانی که قلب منقبض شده و خون را در سراسر بدن پمپاژ می‌کند گفته می‌شود.
از طرفی دیگر، فشارخون دیاستولیک به میزان فشارخون در زمانی گفته می‌شود قلب پُر از خون است. زمانی می‌گوئیم فشارخون بالا است که در سه اندازه‌گیری غیر متوالی، فشارخون سیستولیک بیش از ۱۴۰ میلی‌متر جیوه و یا فشارخون دیاستولیک بیشتر از ۹۰ میلی‌متر جیوه باشد.
میلیون‌ها نفر دچار فشارخون بالا هستند
کارشناسان عارضه پرفشاری خون را یک مشکل عمومی مربوط به سلامتی می‌دانند که می‌تواند میلیون‌ها نفر در تمام دنیا را گرفتار کند. کارشناسان تخمین می‌زنند که ۳۰ درصد از جمعیت دچار فشارخون بالا هستند و شیوع آن در افراد بالای ۵۰ سال از مرز ۵۰ درصد نیز گذشته است.
وقتی فشارخون به خوبی کنترل نشود به قلب، مغز، چشم‌ها و کلیه‌ها آسیب جدی وارد خواهد کرد. فشارخون بالا، علت اصلی سکته مغزی و نارسایی قلبی محسوب شده و دومین علت اصلی بیماری‌های مزمن کلیوی است. ضمناً پُرفشاری خون، دلیل پنهان برخی از نابینایی‌های مزمن می‌باشد. خوب است بدانید علت ۱۵ درصد از مرگ‌ومیرها در سراسر دنیا، پُرفشاری خون است.
توصیه‌های غذایی برای کنترل فشارخون در بیماران مبتلا به فشارخون
- در میان‌وعده به جای استفاده از تنقلاتی مثل پفک، چیپس از ذرت بدون نمک، ماست کم چرب، مغزیجات بدون نمک مثل فندق، پسته و گردو استفاده کنید. به جای نمک از چاشنی‌هایی مثل نعناع خشک، ریحان، گشنیز و سیر استفاده کنید.
- در هنگام خرید مواد غذایی آماده به میزان نمک آن توجه کنید. مصرف قند، شکر و نوشابه را محدود یا حذف کنید.
- مصرف نان‌های تهیه شده از آرد سفید را به حداقل برسانید و از نان‌های سبوس‌دار استفاده کنید.
- مصرف چای را محدود کنید و تا یک ساعت بعد از غذا چای مصرف نکنید. به جای کره و خامه از روغن زیتون، ماهی و سویا استفاده کنید.
- گوشت سفید را جایگزین گوشت قرمز کنید
-پیاده‌روی، شنا و دوچرخه سواری ورزش‌های مناسبی برای کاهش فشارخون هستند. به دلیل نقش ویتامین C در کاهش فشارخون از سبزی‌ها و سالاد کنار وعده‌های غذایی و میان وعده استفاده کنید.
-مصرف غذاهای رستورانی را به حداقل برسانید چون سرشار از نمک و روغن هستند.
به اندازه آب بنوشید چون کم‌آبی سبب افزایش فشارخون می‌شود.
بیشتر پتاسیم و کلسیم و منیزیم مصرف کنید
نقش مؤثر پتاسیم در کنترل فشارخون قطعی است، زیرا پتاسیم باعث می‌شود سدیم بیشتری از ادرار دفع شود، عضلات شُل شوند و مقاومت محیطی بدن افزایش بیابد. به عبارتی دیگر پتاسیم، حجم خون در گردش را نرمال‌سازی کرده و به نفع ظرفیت انطباق‌پذیری عروق کار می‌کند.
کلسیم و منیزیم نیز در کنترل فشارخون بالا نقش دارند. کلسیم با مهار فاکتور انقباضی پاراتیروئید (PHF) اجازه می‌دهد فشارخون بالا کنترل شود.
منیزیم این کار را به‌واسطه‌ی مکانیسمی که هنوز شناخته شده نیست انجام می‌دهد. اما چیزی که معلوم شده این است که افرادی که دچار کمبود منیزیم هستند، بیشتر احتمال دارد دچار پُرفشاری خون شوند.
سایر املاح مانند زینک، منگنز و مس نیز ممکن است در چگونگی ایجاد پُرفشاری خون دخیل باشند؛ اما هنوز تحقیقات کافی برای نتیجه‌گیری قطعی انجام نشده است.
بیشتر فیبر و پروتئین مصرف کنید
مصرف ۲۵ تا ۴۰ گرم فیبر در روز می‌تواند فشار خون را کاهش دهد زیرا:
مقاومت رگ‌ها را کاهش می‌دهد و ورود و خروج خون از قلب را بهبود می‌دهد.
فعالیت آنزیم ACE را که مسئول ایجاد انقباضات قوی عروق (آنژیوتانسین دو) و مهار ماده‌ی مربوط به اتساع عروق (برادی‌کینین) است کُند می‌نماید.
احتباس املاح منقبض کننده‌ی عروق مانند پتاسیم یا منیزیم را کاهش می‌دهد.
همچنین غذاهایی که فیبر دارند معمولاً از نظر آنتی‌اکسیدان‌ها نیز غنی هستند و این مواد نیز می‌توانند در کنترل فشارخون مؤثر باشند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۱ دریافت وقتی مصرف فیبر با پروتئین زیاد همراه شود، خاصیت آن در اتساع عروق بیشتر هم خواهد شد.
ویتامین‌های D و K ضروری‌اند
پایین بودن سطح ویتامین‌های D و K در بدن با افزایش فشارخون مرتبط است. هر دوی این ویتامین‌ها به طور فعال در تنظیم پروتئینی که کلسیفیکاسیون عروق را مهار می‌کنند نقش دارند. ویتامین D، مقدار این پروتئین را افزایش می‌دهد و ویتامین K آن را فعال می‌نماید.
این‌ها یافته‌های بسیار جدیدی هستند و به همین دلیل به تحقیقات بیشتری نیاز است. اما پژوهشی در سال ۲۰۱۷ بعد از بررسی ۱۷۱ فرد به طور قطعی نتیجه گرفت که پایین بودن سطح این ویتامین‌ها، نقش مهمی در ابتلاء به پُرفشاری خون دارند.
راهکارهای درمانی برای کاهش فشار خون
１- کاهش فشار خون با ورزش
ورزش منظم کمک می‌کند فشار خون پایین بیاید. افراد بالغ باید هر هفته حدود ۱۵۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط انجام دهند. این ورزش می‌تواند شامل باغبانی، پیاده‌روی سریع، دوچرخه سواری یا سایر ورزش‌های هوازی باشد. ورزش‌های تقویت عضلات هم هفته‌ای دو روز توصیه می‌شود. این ورزش‌ها باید تمام عضلات اصلی بدن را درگیر کند.
２- کاهش فشار خون با مصرف دیورتیک‌ها
اگر ورزش و تغییر برنامه غذایی جواب ندهد؛ معمولاً اولین انتخاب دیورتیک‌ها هستند. دیورتیک‌ها را قرص آب نیز می‌نامند. این قرص کمک می‌کند آب و نمک اضافی بدن کم شود و فشار خون پایین بیاید. یعنی با مصرف این قرص بیشتر ادرار خواهید کرد. بعضی از این داروها ممکن است پتاسیم بدن را خالی کنند که سبب ضعف عضلانی، گرفتگی عضلات پا و خستگی می‌شود. بعضی نیز قند خون را در دیابتی‌ها بالا می‌برد. اختلال نعوظ نیز از عوارض جانبی کمتر شایع است.
۳- کاهش فشار خون با مسدود کننده‌های بتا
مسدود کننده‌های بتا ضربان قلب را پایین می‌آورند، به این معنا که قلب دیگر مجبور نیست سخت کار کند. آنها برای دیگر مشکلات قلبی مانند ضربان قلب غیر طبیعی که آریتمی نام دارد نیز استفاده می‌شوند. عوارض جانبی مصرف این دارو می‌تواند شامل بی‌خوابی، سرگیجه، خستگی، سرد شدن دست‌ها و پا و اختلال نعوظ باشد.
۴- کاهش فشار خون با مهارکننده‌های
ACE مهار کننده‌های ACE ذخایر آنژیوتانسین بدن را کاهش می‌دهند. آنژیوتانسین ماده‌ایست که سبب می‌شود رگ‌ها باریک شوند. نتیجه این است که آرامش پیدا می‌کنید، رگ‌ها باز می‌شوند، فشار خون پایین می‌آید و قلب کمتر کار می‌کند. عوارض جانبی می‌تواند شامل سرفه خشک، جوش‌های پوستی، سرگیجه و بالا رفتن سطح پتاسیم بدن باشد.
۵. - کاهش فشار خون با ARB ها
این دارو به جای اینکه ذخایر آنژیوتانسین را کاهش دهد، گیرنده‌های آنژیوتانسین را متوقف می‌کند. این جلوگیری سبب می‌شود تأثیرات شیمیایی باریک شدن رگ‌ها کم شود و فشار خون کاهش بیابد. چند هفته طول می‌کشد تا ARB ها کامل اثر کنند. عوارض جانبی احتمالی شامل سرگیجه، گرفتگی عضلانی، بی‌خوابی و بالا رفتن سطح پتاسیم است. خانم‌های باردار نباید این دارو را مصرف کنند.
۶ - کاهش فشار خون با مسدودکننده کانال کلسیم
مسدود کننده‌های کانال کلسیم حرکت کلسیم به درون سلول‌های قلب و رگ‌ها را کند می‌کند. از آنجا که کلسیم سبب می‌شود قلب قوی‌تر منقبض شود، این دارو انقباض قلب را کندتر می‌کند و فشار پایین می‌آید. این داروها سبب سرگیجه، تپش قلب، تورم مچ پا و یبوست می‌شوند. مسدود کننده‌ها را با میوه یا شیر بخورید و از خوردن آنها با آب گریپ فروت یا نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید.
۷ - کاهش فشار خون با دیگر داروها دیگر
داروهایی که سبب کاهش فشار خون می‌شوند شامل بازکننده‌های عروقی، مسدود کننده‌های آلفا و آگونیست مرکزی هستند. اثرات جانبی احتمالی شامل سرگیجه، تپش قلب، سردرد یا اسهال می‌شود. دکتر در صورتی که دیگر داروها کارساز نباشند و یا شرایطی خاص داشته باشید این موارد را تجویز می‌کند.
۸ - کاهش فشار خون با رژیم غذایی مناسب
شما می‌توانید فشار خود را با استفاده از رژیم غذایی مناسب پایین بیاورید. اگر اضافه وزن دارید باید حتماً مصرف کالری‌ها را کاهش دهید و وزنتان را کم کنید. چاقی نه تنها سبب افزایش فشارخون می‌شود، بلکه مشکلات دیگری را نیز به وجود می‌آورد. با وجود رژیم غذایی خوب هم از غذاهای مورد علاقه لذت می‌برید و هم فشارخون را کنترل کرده‌اید. اگر اضافه وزن دارید، با رژیم لاغری مناسب نیز می‌توانید فشار خون را کنترل کنید.
نظر شما