به گزارش خبرنگار ایمنا، امروزه تغییر سبک زندگی و عوامل دیگری مانند چاقی، افزایش سن، مصرف زیاد نمک سبب افزایش تعداد مبتلایان به بیماری فشار خون بالا شده است، مطابق آمار، بیماری‌های قلبی-عروقی با بیش از ۱۷ میلیون مرگ در سال، مهم‌ترین عامل مرگ‌ومیر در جهان به شمار می‌روند.
اصلی‌ترین علت بروز این نوع بیماری‌ها پرفشاری خون یا فشار خون بالا است ولی اهمیت این بیماری در میان عموم مردم به درستی شناخته نشده است. کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده و حدود ۲۰ درصد از جمعیت بزرگسال ایران به آن مبتلا هستند، این اتفاق این نشان دهنده عدم اطلاع‌رسانی کافی درباره این بیماری است.
فشار خون بالا یا پرفشاری خون زمانی روی می‌دهد که فشار خون تا سطح خطرناکی افزایش یابد، اندازه‌گیری فشار خون در واقع میزان خون عبوری از رگ‌های خونی و میزان مقاومت رگ‌ها در برابر خون در حین ضربان قلب را محاسبه می‌کند.
شریان‌های باریک مقاومت را افزایش می‌دهند، هرچه شریان‌ها باریک‌تر باشد، فشار خون بیشتر می‌شود. افزایش فشار در طولانی مدت می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در سلامتی از جمله بیماری‌های قلبی شود.
پرفشاری خون بسیار شایع است، در واقع از آنجا که دستورالعمل‌ها به تازگی تغییر کرده‌اند، انتظار می‌رود که در حال حاضر حدود نیمی از بزرگسالان با این بیماری تشخیص داده شوند.
به طور معمول فشار خون بالا در طی چند سال ایجاد می‌شود و معمولاً بدون هیچ گونه علامتی است؛ اما حتی بدون علائم نیز می‌تواند به عروق خونی و اندام‌ها، به خصوص مغز، قلب، چشم‌ها و کلیه‌ها آسیب بزند.
آشنایی با انواع پرفشاری خون
به طور کلی، انواع پرفشاری خون یا همان فشار خون بالا به دو دسته تقسیم می‌شوند که هر یک دلایل متفاوتی دارند:
- پرفشاری خون اولیه
- پرفشاری خون ثانویه
پرفشاری خون اولیه نوعی از فشار خون بالا است که به مرور زمان و بدون دلیل مشخصی اتفاق می‌افتد. بیشتر مبتلایان به پرفشاری خون دارای پرفشاری خون اولیه هستند، دانشمندان هنوز دلیل بروز پرفشاری خون اولیه را کشف نکرده‌اند، اما حدس می‌زنند که عوامل ژنتیکی، تغییرات فیزیکی مانند چاقی یا عدم تحرک بدنی کافی، اثر محیط مانند استرس و در شاغلین عوامل متعددی باعث می‌شوند فشار خون بالا بیشتر دیده شود.
قاتل خاموش به چه معناست؟
پرفشاریِ خون در مراحل اولیه به ندرت از خود نشانه‌ی بالینی بر جای می‌گذارد، به‌طوری که طبق آمار موجود، حدود نیمی از افراد مبتلا به بیماری پرفشاری خون از بیماری خود آگاهی نداشته و هیچ اقدام درمانی جهت رفع این مشکل انجام نمی‌دهند و متعاقباً دچار عوارض این بیماری مانند سکته‌ی قلبی، سکته‌ی مغزی، بیماری‌های کلیوی و مرگ‌های زودرس می‌شوند. از این رو در جهان بیماری فشارخون بالا با عنوان «قاتل خاموش» شناخته می‌شود.
اهمیت تشخیص زودهنگام فشارخون
در واقع فشار خون یکی از علائم اصلی حیات است، هنگامی که سرخرگ‌های بزرگ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک نیز باریک‌تر شوند، فشار خون بالا می‌رود.، فشار خون بالا گاهی کشنده بی‌سر و صدا نامیده می‌شود، زیرا تا مراحل انتهایی اکثراً هیچ علامتی ندارد. فشارخون به طور طبیعی در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا می‌رود، اما فردی که دچار بیماری فشارخون بالا است، به هنگام استراحت نیز فشار خونش بالاتر از حد طبیعی است.
تشخیص زودهنگام مهم است، خوانش منظم فشار خون می‌تواند به شما و پزشک در تشخیص زودهنگام تغییرات کمک کند. در صورت افزایش فشار خون، ممکن است پزشک برای ارزیابی اینکه آیا این مقدار بالا می‌ماند یا به سطح نرمال باز می‌گردد، تا چند هفته فشار خون را چک کند.
اندازه‌گیری فشارخون
اصولاً فشارخون در بخش‌های مختلف سیستم گردش خون متفاوت است ولی در اندازه گیری، فشار خون به دو نوع فشارخون سیستولی و دیاستولی مجزا می‌شود. فشار خون سیستولی معمولاً به فشار خونی که در سرخرگ‌های است گفته می‌شود و فشارخون دیاستولی به فشارخون ورید گفته می‌شود. معمول‌ترین روش اندازه‌گیری فشار خون به وسیله فشارسنج است که با استفاده از ارتفاع جیوه برای اندازه‌گیری فشار خون در حال چرخش در رگ‌ها استفاده می‌کند. فشارخون طبیعی براساس قرارداد برای فشارخون سیستولی پایین تراز ۱۲۰ میلی متر جیوه و برای فشارخون دیاستولی پایین تراز ۸۰ میلی لیترجیوه است. شیوع فشارخون بالا در جوامع گوناگون متفاوت است.
علائم فشارخون کدام‌ها هستند؟
متأسفانه در بیشتر اوقات فشار خون بالا هیچ علامت و نشانه‌ای از خود نشان نمی‌دهد. در حقیقت یک سوم از کسانی که به افزایش فشار خون مبتلا هستند از بیماری شأن هیچ اطلاعی ندارند. تنها راه قطعی برای اینکه شما را از وضعیت فشار خونتان با خبر کند کنترل مداوم آن به وسیله پزشک است.
اگر فشار خون شما به طور ناگهانی خیلی بالا برود می‌تواند باعث ایجاد علائمی مثل سردرد، سرگیجه، مشکلات بینایی، دردقفسه سینه، تنفس سخت، ضربان قلب نامنظم و وجود خون در ادرار شود که هر کدام از آنها یک زنگ خطر جدید برای شما هستند.
فشارخون بالا در چه کسانی دیده می‌شود؟
فشار خون بالا خصوصاً در افراد مسن بسیار شایع است، تقریباً در حدود یک نفر از هر چهار نفر از فشار خون بالا رنج می‌برند، در بیماران جوان‌تر در مردان شایع‌تر است ولی در سنین بالاتر در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود، به طور کلی با افزایش سن خطر ابتلاء افزایش می‌یابد. همه انسان‌ها به شکل بالقوه در معرض ابتلاء به این بیماری هستند، اما خطر بعضی از ما را بیشتر تهدید می‌کند، این افراد عبارتند از:
- افرادی که سیگار می‌کشند.
- ا فرادی که بعضی از اعضای خانواده شأن مبتلا به فشار خون هستند.
- زنانی که حامله هستند.
- زنانی که از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنند.
- افرادی که بالای ۳۵ سال سن دارند.
- افرادی که اضافه وزن داشته و یا چاق هستند.
- افرادی که فعالیت فیزیکی ندارند.
- کسانی که الکل مصرف می‌کنند.
- کسانی که رژیم غذایی سرشار از نمک و چربی دارند.
- علل ایجاد فشارخون بالا
برخی عوامل فرد را مستعد ابتلاء به فشار خون می‌کنند از جمله:
۱ - سن بالای ۶۰ سال با افزایش سن احتمال بروز فشار خون افزایش می‌یابد
۲ - چاقی و اضافه وزن
۳ - سیگار کشیدن
۴ - مصرف الکل
۵ - رژیم غذایی حاوی نمک زیاد یا چربی اشباع شده و عدم مصرف میوه و سبزی
۶ - کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی
۷ - استرس
۸ - عوامل ژنتیکی، اگر یکی از والدین و یا هر دو دچار فشار خون بالا باشند، خطر ابتلای فرد به فشار خون بیشتر است.
۹ - مصرف قرص‌های ضد حاملگی، استروییدها و بعضی از انواع داروهای مهارکننده اشتها
۱۰ - پشت میزنشینی
۱۱- نژاد: سفید پوستان و نژاد هند واروپایی بیشتر دچار افزایش فشار خون می‌شوند.
عوارض پرفشاری خون چیست؟
ابتلاء به پرفشاری خون می‌تواند سبب ایجاد آسیب‌های بافتی و در نهایت ایجاد مشکلات شود که عبارتند از:
۱- حمله قلبی و سکته مغزی: فشار خون بالا می‌تواند با سختی عروق و تصلب شرایین همراه باشد از این رو ریسک ابتلاء به حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
۲- نارسایی قلبی: با افزایش فشار خون، ماهیچه به قدرت بیشتری جهت پمپاژ خون نیازمند است از این رو ماهیچه‌های قلبی ضخیم‌تر می‌شوند. ضخیم شدن این ماهیچه‌ها با ایجاد نارسایی‌های قلبی همراه است.
۳- سندروم‌های متابولیک: این سندروم مجموعه‌ای از اختلالات متابولیسم است که با افزایش تری گلیسیرید، کاهش HDL (کلسترول خوب)، فشار خون بالا و ازدیاد انسولین همراه است.
۴- مشکلات حافظه و یادگیری: فشار خون بالای کنترل شده می‌تواند بر روی قدرت تفکر، حافظه و یادگیری تأثیرگذار باشد. این اختلال در بسیاری از افراد دارای پرفشاری خون مشاهد می‌شود.
۵- ضخیم، تنگ یا پاره شدن عروق چشم: این موارد که ممکن است در نتیجه‌ی پر فشاری خون ایجاد شود، باعث تاری دید می‌شود.
۶- تضعیف و تنگ شدن عروق خونی کلیوی
۷- افزایش خطر ابتلاء به آنوریسم
پیشگیری بهتر از درمان است
برنامه ریزی کنیم و زمان مشخصی را به ورزش و تحرک بدنی اختصاص دهیم، اضافه وزن مضرات زیادی دارد؛ به وزن طبیعی برسیم و وزن را در حد طبیعی نگه داریم.
دود مستقیم و غیرمستقیم دخانیات (سیگار و قلیان) را از زندگی خود حذف کنیم، به جای خوردن غذاهای شور و فرآوری شده که نمک زیاد دارند، میوه و سبزی بیشتری بخوریم و اندازه گیری منظم فشارخون خیلی مهم است؛ مرتب فشارخون خودمان را اندازه‌گیری کنیم.
چگونه می‌توان فشار خون را درمان کرد؟
درمان پر فشاری خون شامل مصرف دارو و ایجاد تغییرات سالم در سبک زندگی است، اگر این بیماری درمان نشود، می‌تواند منجر به بیماری‌هایی چون حمله قلبی و سکته مغزی شود.
فشار خون به طور عمده با استفاده از تغییر شیوه زندگی بیماران و سپس با استفاده از دارو درمانی بهبود می‌یابد، تغییر شیوه زندگی شامل موارد زیر است:
- کاهش وزن
- ترک کردن سیگار
- داشتن یک برنامه غذایی مناسب (برنامه غذایی مناسب شامل غذاهای کم چربی، کم سدیم و مصرف روزانه میوه و سبزیجات است)
- انجام ورزش‌های مناسب به خصوص ورزش‌های هوازی
- بعد از تغییر شیوه زندگی داروهایی که می‌توانند به شما در کنترل فشار خونتان کمک کنند، عبارتند از:
- مهار کننده‌های ACE
- بلوک کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBS)
- دیورتیک ها (ادرارآور)
- بتابلاکرها
- مسدود کننده‌های کانال‌های کلسیمی
گیاهان دارویی مؤثر برای کاهش فشار خون بالا
پونه کوهی
پونه کوهی حاوی ماده فعالی به نام کارواکرول است. نتایج پژوهشی که در مجله Planta Medica به چاپ رسیده است نشان می‌دهد که این ماده تأثیر زیادی در کاهش فشار خون بالا دارد، پونه کوهی حاوی پتاسیم نیز هست که این ماده معدنی تأثیر زیادی در کنترل فشار خون دارد. با وجود اینکه مصرف این سبزی معطر در بین افراد بزرگسال که از سلامتی عمومی برخوردار هستند مشکلی ایجاد نمی‌کند اما مصرف زیاد آن برای خانم‌های باردار و شیرده توصیه نمی‌شود. به خاطر داشته باشید که مصرف متعادل پونه کوهی به کنترل فشار خون کمک می‌کند اما باید آن را در چهارچوب یک رژیم غذایی سالم مصرف کنید.
دارچین
ادویه‌ای خوش طعم که به کاهش فشارخون کمک می‌کند. برای مشاهده تأثیر دارچین در کاهش فشار خون باید به صورت روزانه مصرف شود، دارچین را می‌توان هم به صورت پود در انواع غذاها و نان استفاده کرد و هم به صورت چای نوشید.
زالزالک
زالزالک یک درمان گیاهی مؤثر برای کاهش فشار خون است که هزاران سال در طب سنتی چین بکار برده شده است. جوشانده ی این گیاه دارای تمام خواص مفید برای سلامت قلب و عروق، کاهش فشار خون، پیشگیری از لخته شدن خون در رگ‌ها و افزایش جریان خون است، مکمل‌های آن به صورت قرص، شربت و چای در بازار موجود است.
تخم کرفس
از تخم کرفس برای طعم دار کردن دن سوپ غذاهای دیگر استفاده می‌شود، در طب چینی از تخم کرفس برای کاهش فشار خون استفاده می‌شود، و البته مطالعات نیز این موضوع را تأیید می‌کند. همچنین از آب کرفس می‌توان برای پایین آوردن فشارخون استفاده کرد، کرفس با خاصیت ادرارآوری که دارد موجب پایین آوردن فشار خون می‌شود.
سیر
سیر دارای خواص بیشمار و سرشار از آنتی اکسیدان می‌باشد که موجب کاهش چربی خون می‌شود و با پایین آوردن گلوکز سرم خون فشار خون را نیز در افراد مبتلا به فشار خون بالا کاهش دهد. به همین دلیل نباید مصرف سیر خشک و یا تازه را فراموش کرد.
هل
ادویه‌ای هندی است و معمولاً در بسیاری از غذاهای جنوب شرقی آسیا استفاده می‌شود و اثرات مفید آن در کاهش فشار خون تأیید شده است، از دانه‌های هل یا پودر آن در سوپ و غذاهای دیگر به ویژه کیک و نان می‌توانید استفاده کنید.
ریحان
گیاه ریحان بسیار خوشمزه و خوش طعم است که در کنار انواع غذاها می‌توان استفاده کرد. عصاره ریحان دارای خاصیت کاهش دهنده فشار خون است، این گیاه را بدون نگرانی از عوارض جانبی می‌توان به رژیم غذایی اضافه کرد.
اسطوخودوس
از اسانس اسطوخودوس معمولاً برای ایجاد آرامش استفاده می‌شود. این اسانس در کاهش فشار خون نیز مؤثر است، می‌توان گیاه اسطوخودوس را به همراه رزماری در تهیه نان و کیک استفاده کرد.
زیره سیاه
زیره معمولاً به عنوان طعم دهنده و ادویه استفاده می‌شود اما دارای خاصیت درمانی نیز هست. در طب سنتی مصرف مداوم زیره سیاه در دو ماه به طور چشمگیری می‌تواند در کاهش فشار خون بالا مؤثر باشد. علاوه بر آن برای کاهش کلسترول بد خون نیز مفید است.
جودوسر
جوی دوسر سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و مغذی است که در تنظیم فشار خون، کاهش وزن، حفظ سلامت قلب، کاهش احتمال دیابت و کاهش خطر افزایش وزن به بدن کمک می‌کند، از جوی دو سر علاوه بر تهیه غذا می‌توان در وعده صبحانه نیز استفاده کرد.
نظر شما