به گزارش خبرگزاری ایمنا، در زمان روزه‌داری بدن برای چندین ساعت بدون غذا می‌ماند و در حالت عادی، روده تمام مواد مغذی را جذب می‌کند، گلوکز بدن که در کبد و عضلات ذخیره می‌شود، منبع اصلی انرژی گرفتن بدن است؛ در طول زمان روزه ابتدا این منبع گلوکز برای تهیه انرژی مصرف می‌شود، بعد از مدتی وقتی منبع گلوکز بدن به پایان رسید چربی‌ها منبع جایگزین تهیه انرژی برای بدن می‌شوند و تنها با غذا نخوردن طی چند روز و هفته است که بدن برای تهیه انرژی به سراغ پروتئین‌ها می‌رود.
گرسنگی به مدت طولانی اشتباه است، اما از آنجا که روزه گرفتن با طلوع خورشید آغاز می‌شود و با غروب آن به پایان می‌رسد، تنها اتفاقی که برای بدن می‌افتد، خالی شدن منبع گلوکز است، روند تغییر سوخت بدن از گلوکز به چربی به آرامی پیش می‌رود و به همین دلیل عضلات برای تبدیل پروتئین به انرژی، تحلیل نمی‌روند.
تعادل غذا و مایعات دریافتی در ماه رمضان بسیار اهمیت دارد؛ هرچند کلیه به حفظ آب و نمک بدن کمک می‌کند، اما به هر حال مقداری از آن با عرق کردن از بین می‌رود، برای جلوگیری از تحلیل عضلات، باید به اندازه کافی مواد غذایی انرژی‌زا مانند کربوهیدرات و چربی مصرف کنید و یک رژیم غذایی متعادل در این ماه شامل دریافت مقدار کافی مواد مغذی، آب و املاح است.
وعده سحری و افطاری، وعده‌های اصلی ماه مبارک رمضان است و نوع غذاهایی که در وعده سحری خورده می‌شود با تأمین انرژی و مواد مغذی مورد نیاز بدن نقش مهمی در حفظ کارایی و جلوگیری از کم آبی بدن، ضعف و خستگی دارد.
طبق نظر کارشناسان امر؛ در وعده سحری باید از غذاهای کم‌حجم و غنی از مواد مغذی که کم‌نمک، کم‌چرب و کم‌شیرین استفاده شود و مصرف زیاد قند، نمک و چربی موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود، همچنین سبزی‌ها با دارا بودن مواد مغذی مختلف و آب، علاوه بر تأمین ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن از تشنگی جلوگیری می‌کند.
مصرف مواد غذایی شیرین در وعده سحری توصیه نمی‌شود، زیرا با تحریک انسولین و ورود سریع قند خون به سلول‌ها و در نتیجه افت قند خون موجب گرسنگی زودرس می‌شود، نوشیدنی‌های بسیار شیرین مانند نوشابه‌های گازدار، شربت‌ها و چای شیرین و پررنگ هم موجب تشنگی، خشکی دهان و گلو در طول روز می‌شوند و توصیه می‌شود در وعده سحر مصرف نشوند، چای پررنگ می‌تواند موجب دفع آب بدن و کم‌آبی در طول روزه‌داری شود.
غذاهایی مانند کباب، جوجه کباب، ماهی و غذاهای خشک و پرروغن مانند کتلت و کوکو، سوسیس و کالباس، پیتزا، کله‌پاچه و غذاهای چرب، سرخ‌شده و پرادویه موجب احساس تشنگی و خشکی دهان در طول روز می‌شود و غذاهای سبک‌تر شبیه وعده صبحانه به‌خصوص برای افرادی که در طول روز فعالیت کمی دارند، برای وعده سحر می‌تواند مناسب باشد.
ماه رمضان، فرصتی برای خانه‌تکانی چربی‌ها در بدن
محمدحسن انتظاری، رئیس دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه ماه مبارک رمضان، ماهی معنوی است و در صورتی که افراد بتوانند تغذیه‌ای صحیح در این ماه مبارک داشته باشند، علاوه بر مزایای معنوی از مزایای جسمی نیز برخوردار می‌شوند، اظهار کرد: انتظار می‌رود افراد چاق در ماه مبارک رمضان حدود دو تا سه کیلوگرم و افرادی که وزن نرمال دارند، یک تا دو کیلوگرم کاهش وزن داشته باشند.
وی با بیان اینکه این ماه به نوعی ماهی برای خانه‌تکانی چربی‌ها در بدن محسوب می‌شود، افزود: چربی‌ها در بدن افراد طولانی‌مدت باقی می‌مانند و بعضی از سموم نیز داخل چربی‌ها ذخیره می‌شوند و در صورتی که افراد سالانه یک یا دو بار چربی‌های انباشته شده را بسوزانند، سموم موجود در بدن آنها را نیز دفع می‌کنند.
رئیس دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه سحری خوردن برای روزه‌داری، امری واجب به‌شمار می‌رود، چراکه در صورت نداشتن وعده سحری، تحمل فاصله بین دو افطار بسیار دشوار می‌شود، تصریح کرد: افراد باید توجه داشته باشند که در وعده سحری استفاده از غذای شیرین مانند حلوا، غذاهای تند و تیز، غذاهای پُرپروتئین و خشک توصیه نمی‌شود.
انتظاری با اشاره به اینکه استفاده از مواد سرشار از پروتئین منجر به دفع آب در بدن می‌شود، ادامه داد: استفاده از سبزیجات، کاهو، شربت‌های کم‌شیرین مانند خاکشیر و تخم شربتی می‌تواند در حفظ آب بدن تأثیرگذار باشد تا افراد تشنگی و افت قند خون را تجربه نکنند.
بیماران شرایط روزه‌داری را با پزشک خود مطرح کنند
وی با بیان اینکه تمام بیماران شرایط روزه داری را باید با پزشک خود مطرح و هماهنگ کنند، گفت: به طور معمول افراد درگیر با دیابت خارج از کنترل، بیماران کلیوی پیشرفته، افراد دیالیزی و افرادی که در طول روز دارو مصرف می‌کنند معاف از روزه‌داری محسوب می‌شوند و در مقابل روزه‌داری برای برخی بیماران از جمله افراد درگیر با فشار خون ملایم، چربی خون بالا و چاقی مفید است.
رئیس دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تاکید بر لزوم هماهنگ کردن شرایط روزه‌داری مادران باردار و شیرده با پزشک متخصص اضافه کرد: با توجه به اینکه ۱۴ ساعت در طول روز افراد روزه‌دار نباید از مواد غذایی و نوشیدنی‌ها استفاده کنند، طبیعی است که بدن آنها در ساعات نزدیک به افطار برای خوردن و آشامیدن ولع داشته باشد، اما نکته حائز اهمیت، پرهیز از عجله و شتاب برای خوردن و آشامیدن هنگام افطار است.
انتظاری با بیان اینکه افراد باید روزه خود را با نوشیدنی هم دما با بدن مانند آب یا شیر ولرم باز و برای رفع افت قند خون می‌توانند از چند عدد خرما استفاده کنند، افزود: در صورتی که افراد پس از پایان روزه خود، به‌تدریج و به‌آرامی اقدام به خوردن مواد غذایی و نوشیدن مایعات کنند، تفاوتی میان جدا کردن وعده افطار از شام یا یکی کردن هردوی این وعده‌ها وجود نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه استفاده از مواد غذایی به تدریج و به آرامی پس از روزه داری منجر می‌شود که مغز میزان غذای دریافتی را کنترل کند، تصریح کرد: حجم، نوع و سرعت غذا خوردن پس از اتمام روزه‌داری حائز اهمیت است و افراد باید از پرخوری و شتاب در این خصوص پرهیز کنند.
تغذیه مناسب دانش‌آموزان کنکوری در ماه مبارک رمضان
رئیس دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به تغذیه مناسب دانش‌آموزان کنکوری در ماه مبارک رمضان ادامه داد: رعایت اصل تنوع در تغذیه داوطلبان کنکور از جمله اصول مهمی است که در این ماه مبارک باید رعایت و در عین حال، از مصرف قندهای ساده پرهیز شود، استفاده از غذاهای طبیعی، اما متنوع مانند تخم‌مرغ، پنیر و حبوبات هنگام سحر و افطار می‌تواند تأثیر شایانی بر تمرکز و قوت دانش‌آموزان داشته باشد.
انتظاری با تاکید بر اینکه هیچیک از وعده‌های غذایی سحر و افطار در این ماه نباید نادیده گرفته شود، گفت: پرهیز از مصرف غذاهای بسیار پرچرب و شیرین و مصرف میوه‌های فصل، از جمله توصیه‌های تغذیه‌ای برای این گروه از دانش‌آموزان است؛ غذاهای بسیار پرچرب و شیرین مدت زیادی در معده باقی می‌ماند و باعث می‌شود کارایی مغز کاهش پیدا کند؛ غذاهای بسیار شیرین نوسانات شدید در قند خون ایجاد می‌کند، در واقع قند خون به‌شدت بالا می‌رود، دوباره به شدت افت می‌کند و در ادامه تمرکز را مختل می‌سازد.
وی با اشاره به لزوم داشتن استراحت کافی برای داوطلبان کنکوری در ماه مبارک رمضان اضافه کرد: یکی دیگر از توصیه‌های مهم مصرف آب است؛ نوشیدن آب کافی هنگام سحر و افطار خون‌رسانی را به مغز افزایش می‌دهد و زمانی که آب بدن کم شود، فشار خون پایین می‌آید و خون کافی به مغز نمی‌رسد، همچنین مصرف آب کافی سموم را از بدن دفع می‌کند و بدن از صرف انرژی زیاد برای مبارزه با سموم بی‌نیاز می‌شود.
رئیس دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان خاطرنشان کرد: داوطلبان کنکور به ویژه در طول ماه مبارک رمضان مصرف غذاهای فست‌فود و خوراکی‌های فرآوری شده مانند سوسیس، کالباس و نوشیدنی‌های بدون قند را باید محدود و از پرخوری پرهیز کنند.
ماه مبارک رمضان، فرصتی مناسب برای بهبود رژیم تغذیه‌ای افراد
سارا محمدی، کارشناس تغذیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه ماه مبارک رمضان در کنار تمام فواید و برکات معنوی که به همراه دارد، فرصت مناسبی برای بهبود رژیم تغذیه‌ای افراد به شمار می‌رود، اظهار کرد: استفاده از مواد غذایی باکیفیت و رعایت دو اصل تعادل و تنوع، از مهم‌ترین اصول تغذیه‌ای در این ماه مبارک محسوب می‌شود.
وی افزود: کیفیت مواد غذایی مورد استفاده از لحاظ تأمین نیازهای بدن، ویتامین‌ها و مواد معدنی کافی حائز اهمیت است و افراد باید در طول این ماه تلاش کنند استفاده از مواد غذایی دارای کالری زیاد و بدون مواد مغذی مانند شیرینی‌جات، قندها و نوشابه را محدود کند.
کارشناس تغذیه با بیان اینکه به منظور رعایت اصل تعادل، افراد باید از تمام گروه‌های غذایی به میزان کافی استفاده کنند، تصریح کرد: در رژیم غذایی ماه مبارک رمضان، افراد باید به مصرف گروه‌های غذایی مختلف از جمله نان و غلات، لبنیات، سبزی و میوه‌جات و گوشت‌ها روی آورند.
حفظ و تولید توده عضلانی با مصرف پروتئین هنگام افطار
محمدی با بیان اینکه وعده سحری حائز اهمیت بالایی است و نباید نسبت به آن بی‌تفاوت بود، ادامه داد: مصرف غذاهای پرچرب، سدیم و قند در هر وعده سحر و افطار توصیه نمی‌شود، همچنین استفاده از غذاهای سرخ‌شده، نمک زیاد و مواد غذایی پخته شده با شکر تصفیه شده و شیرین‌کننده‌های مصنوعی در این ماه باید محدود شود.
وی با اشاره به مضر بودن پرخوری و نوشیدن آب زیاد در هر وعده سحر و افطار گفت: خوردن غذا و نوشیدن آب باید به مقدار کافی باشد و استفاده بیش از حد هر یک از آنها منجر به بروز اثرات سو می‌شود، مصرف آب به میزان کافی به منظور جلوگیری از کم‌آبی بدن لازم است و آب و شیر نوشیدنی‌های مناسبی برای این ایام محسوب می‌شوند.
این کارشناس تغذیه اضافه کرد: مصرف پروتئین‌هایی مانند گوشت، شیر، ماست، تخم‌مرغ، پنیر، ماهی و مرغ در وعده افطاری به حفظ و تولید توده عضلانی کمک می‌کند، همچنین افراد نباید در وعده غذایی خود عجله کنند، چراکه خوردن سریع غذا می‌تواند مشکلاتی از جمله سوءهاضمه را برای آنها به همراه داشته باشد و منجر به اضافه وزن شود.
به‌طور کلی، نخوردن غذا به طور متناوب در روزه‌داری اسلامی نه‌تنها عارضه‌ای در افراد ایجاد نمی‌کند، بلکه سبب تقویت ایمنی بدن، کاهش پاسخ‌های التهابی زیان‌بار و بهبود واکنش بدن در برابر استرس می‌شود، بنابراین تمام افراد سالم کمتر از ۶۵ سال با رعایت موارد بهداشتی تغذیه‌ای می‌توانند روزه بگیرند و از جمله فواید روزه‌داری می‌توان به کمک به کاهش وزن، سلامت قلب، تقویت مغز، تقویت سیستم ایمنی، حفظ قدرت عضلانی بدن، کاهش سطح چربی خون، کاهش خطر آلزایمر و پارکینسون و افزایش سوخت‌وساز بدن اشاره کرد.
گزارش از فهیمه نظری، خبرنگار اجتماعی خبرگزاری ایمنا
نظر شما