به گزارش خبرنگار ایمنا، وقفهٔ تنفسی درخواب یا قطع تنفس درخواب یا آپنه خواب، یک اختلال است که باعث توقف تنفس برای مدت کوتاهی در طول خواب می‌شود، بارزترین نشانه‌ی بیماری آپنه خواب خروپف است و در صورت عدم درمان به موقع، عواقب و صدمات جبران ناپذیری دارد.
آپنه‌ها «معمولاً» بین ۱۰ تا ۳۰ ثانیه طول خواهند کشید و در موارد شدید، آپنه‌ها می‌توانند صدها بار در هر شب تکرار شوند، شخص با احساس خفگی به دفعات مکرر از خواب می پرد، هر کدام از آنها می‌تواند تا دو دقیقه نیز به طول انجامد، خود فرد معمولاً از آنها مطلع نمی‌شود.
آپنه‌ها می‌توانند باعث شوند که فرد نتواند به خوبی در طول شب به خواب رود، و همین امر باعث می‌شود که افراد مبتلا به آپنه خواب در طول روز کمتر به حالت آماده باش قرار گیرند، این می‌تواند به حوادث غیرقابل جبرانی در طول روز منجر شود. افراد مبتلا به آپنه خواب درمان نشده، تا هفت برابر بیشتر از افراد عادی در تصادفات وسایل نقلیه موتوری دخیل هستند.
همچنین خطر ابتلاء به فشار خون بالا در افراد مبتلا به آپنه خواب درمان نشده، بیشتر است، وقفهٔ تنفسی درخواب به طولانی و یا نامنظم شدن فاصله زمانی دم و بازدم گفته می‌شود. این ناهنجاری بخصوص در سالمندان و افراد چاق سبب بروز اختلال جدی در خوابیدن می‌شود.
آپنه انسدادی خواب درچه کسانی دیده می‌شود؟
آپنه انسدادی خواب در افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند، گردن ضخیم یا بزرگ دارند یا راه‌های هوایی بینی، گلو یا دهان آنها کوچک‌تر است بیشتر دیده می‌شود. همچنین در افرادی که لوزه‌های بزرگ دارند یا بافت پشت گلویشان بزرگ است و راه هوایی نای را می‌بندند. زبان بیش از حد بزرگ نیز می‌تواند راه هوای را مسدود کند همچنین در کسانی که دچار انحراف بینی هستند. این وضعیت‌ها در مردان شایع‌تر از زنان است و با افزایش سن شیوع آن نیز افزایش می‌یابد.
عوامل خطر دیگر عبارتند از:
- مصرف سیگار
- دیابت
- فشارخون بالا
- افرادی که در معرض خطر نارسایی قلب و سکته هستند.
شناخت انواع آپنه خواب
انواع آپنه خواب عبارتند از:
- آپنه انسدادی خواب
- آپنه مرکزی خواب
- آپنه خواب ترکیبی
آپنه انسدادی: در آپنه انسدادی تنفس شما کم عمق می‌شود یا حتی در خواب ممکن است متوقف شود. در برخی افراد این اتفاق ممکن است چندین بار در طی شب رخ بدهد. علت اصلی آن ناقص بودن و یا مسدود بودن مجرای هوایی فوقانی است و باعث می‌شود دیافراگم و عضلات قفسه سینه به سختی عمل کنند و هوا نیز به سختی وارد ریه شود. تنفس معمولاً با صدای بلند خرناس و حرکات تند و سریع بدن همراه است و ممکن است شما هنگام خواب متوجه آن نشوید، اما این وضعیت باعث کاهش جریان اکسیژن به اندام‌های حیاتی می‌شود و ریتم قلب را نامنظم می‌کند.
آپنه مرکزی خواب: در آپنه مرکزی خواب تنفس به‌طور منظم در طول خواب به دلیل عملکرد مغز مختل می‌شود و نه به این دلیل که نمی‌توانید نفس بکشید، بلکه تلاشی برای نفس کشیدن نمی‌کنید، در واقع مغز به عضلات فرمان نمی‌دهد که عمل تنفس را انجام دهند. این نوع آپنه خواب معمولاً به دنبال بیماری‌های جدی مانند آسیب ساقه مغز که کنترل تنفس را برعهده دارد ایجاد می‌شود.
این نوع آپنه در افراد مسن و بزرگسالان بالای ۶۵ سال شایع است. عامل مهم دیگر، مرد بودن است. مردان در معرض خطر بیشتر ابتلاء به آپنه انسداد خواب و آپنه مرکزی خواب هستند. داشتن اضافه وزن عامل دیگری برای آپنه خواب است. آپنه مرکزی معمولاً با بیماری دیگری همراه است مانند:
- نارسایی احتقانی قلب
- کم‌کاری تیروئید
- نارسایی کلیه
- بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون، آلزایمر، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک
- آسیب به مغز که ناشی از آنسفالیت سکته مغزی ضربه است.
- گاهی اوقات آپنه مرکزی ممکن است بدون هیچ بیماری دیگری باشد.
تشخیص آپنه خواب
با مشاهده هرکدام از حالاتی که در بالا ذکر شد ویا دندان قروچه در خواب یا تعریق زیاد شبانه، می‌توانید به پزشک جهت بررسی‌های بیشتر و تشخیص آپنه خواب مراجعه کنید؛ پزشک با معاینه فیزیکی و سابقه مصرف دارو می‌تواند به تشخیص شما کمک کند. گام بعدی برای تشخیص آپنه خواب احتمالاً مطالعه خواب یک شبه، به نام پلی سومنوگرافی خواهد بود. این تست در آزمایشگاه خواب تحت نظارت مستقیم یک تکنسین آموزش دیده انجام می‌شود.
درطول آزمایش هرکدام از عملکردهای بدن، ممکن است ارزیابی شود که‌عبارتند از:
- فعالیت الکتریکی مغز
- حرکات چشم
- فعالیت عضلانی
- ضربان قلب
- الگوهای تنفس
- جریان هوا
- اکسیژن خون
پس از اتمام مطالعه، پزشک تعداد دفعاتی را که تنفس در طول خواب دچار اختلال است، تعریف می‌کند و سپس شدت آپنه خواب را تعیین می‌کند.
خطرات آپنه خواب
فرد دچار آپنه خواب در طول شب دچار خروپف و حرکات بدنی در خواب و تعریق می‌شود که برای او و همراهش ایجاد مزاحمت می‌کند. از آنجایی که شخص دچار آپنه خواب در طی شب چندین بار دچار وقفه تنفسی می‌شود، این عمل اگر همراه با بیماری زمینه‌ای باشد؛ می‌تواند موجب بروز سکته‌های قلبی یا مغزی شود و گاهی مرگ را در پی داشته باشد.
عوارض آپنه خواب
آپنه خواب از هر نوعی که باشد، عوارضی به دنبال دارد، عوارض آپنه خواب عبارتند از:
- خستگی زیاد در طول روز
- فرد اغلب در طول شب بیدار می‌شود
- سردرد صبحگاهی
- حافظه ضعیف و دشواری در تمرکز
- مشکلات خلق و خو
آپنه خواب و فشار خون
آپنه خواب و فشار خون با یکدیگر ارتباط دارند، زیرا بررسی‌ها نشان داده‌اند که احتمال پایداری فشار خون بالا در بیماران مبتلا به آپنه خواب چند برابر بیشتر از بیماران معمولی است. بیش از یک سوم بیماران با فشار خون بالا و نزدیک به هشت دهم بیمارانی که از درمان‌های کاهنده فشارخون مقاوم استفاده می‌کنند، به آپنه انسدادی خواب مبتلا هستند. بنابراین پژوهشگران معتقدند آپنه خواب عامل فشار خون بالا است و تأثیر مستقیم آپنه خواب و فشار خون غیرقابل انکار است که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوارض آپنه خواب محسوب می‌شود.
آپنه خواب و بیماری‌های قلبی
از آنجا که چاقی یکی از عوامل مؤثر در ایجاد آپنه خواب است و همچنین یکی از عوامل مؤثر در بیماری‌های قلبی عروقی، چاقی بالاتنه و اضافه وزن است؛ می‌توان به خوبی نسبت مستقیم چاقی، آپنه خواب و بیماری‌های قلبی عروقی را درک کرد.
همچنین از آنجا که در آپنه خواب تعداد تنفس‌ها کم و زیاد می‌شود و نظم آنها از بین می‌رود، درنتیجه اکسیژن‌رسانی به بدن دچار نوسان شده و تعداد ضربان بیشتر قلب و خستگی قلب دور از انتظار نیست، بنابراین نه‌تنها بر اثر چاقی، بلکه به دلیل ایجاد مشکل در تنفس نیز آپنه خواب و بیماری‌های قلبی به یکدیگر مربوط هستند.
نحوه درمان آپنه مرکزی خواب
اگر آپنه مرکزی خواب به دنبال بیماری‌های دیگر مانند نارسایی احتقانی قلب ایجاد شود با درمان بیماری زمینه‌ای آپنه نیز درمان می‌شود. از طرفی برخی درمان‌های محافظه کارانه برای آپنه‌ی انسدادی خواب احتمالاً به افرادی که دارای آپنه مرکزی خواب هستند نیز مفید خواهد بود. برخی از این درمان‌های محافظه کار عبارتند از:
کاهش وزن: کاهش وزن (در صورت لزوم) و سپس حفظ وزن مناسب
اجتناب از مصرف الکل و قرص خواب آور
خوابیدن به پهلو
استفاده از اسپری بینی یا نوار تنفسی: برای حفظ جریان هوا اگر دچار سینوسی یا گرفتگی بینی هستید.
اجتناب از بی خواب
درمان دیگر فشار هوای مثبت مداوم (CPAP): که ترجیحاً درمان اولیه برای اکثر افراد مبتلا به آپنه‌ی انسدادی خواب است. این درمان در افراد مبتلا به آپنه مرکزی خواب نیز مفید است. این درمان به ویژه در مورد افراد مبتلا به آپنه مرکزی خواب همراه با نارسایی قلبی استفاده می‌شود.
Remede System: برای بیماران مبتلا به آپنه مرکزی خواب متوسط تا شدید، اخیراً دستگاه ایمپلنت به نام Remede System نیز تأیید شده است. در این روش دستگاهی کوچک تحت جراحی زیر پوست در ناحیه سینه قرار می‌گیرد که در آن باعث تحریک اعصابی می‌شود که دیافراگم را هنگام تنفس حرکت می‌دهد. در هنگام خواب شما سیگنال‌های تنفسی شما را ارزیابی می‌کند و به طبیعی شدن الگوهای تنفس کمک می‌کند.
داروها: داروها می‌توانند در برخی موارد مورد استفاده قرار گیرند. داروهای مختلف جهت بهبود CSA شامل استازولامید، تئوفیلین و داروهای آرام بخش و خواب آور هستند. برای تشخیص و درمان بیماری آپنه خواب باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
درمان‌های خانگی و سبک زندگی
در بسیاری از موارد ممکن است که خودمراقبتی، مناسب‌ترین راهی باشد که می‌توانید برای مقابله با آپنه خواب انسدادی و احتمالاً آپنه خواب مرکزی به کار ببرید. نکاتی را امتحان کنید که عبارتند از:
وزن اضافه خود را کم کنید: حتی کاهش وزن اندک نیز می‌تواند به کم کردن میزان تنگی حلق شما کمک کند. در برخی از موارد، اگر به وزن سالم برگردید، ممکن است که آپنه خواب به‌طور کامل بهبود یابد. اما اگر وزن‌تان دوباره بالا برود، آپنه خواب باز خواهد گشت.
ورزش کنید: ورزش منظم می‌تواند به کاهش علائم آپنه خواب انسدادی کمک کند (حتی بدون کاهش وزن). سعی کنید در اکثر روزهای هفته، ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط مانند پیاده‌روی تند را در برنامه‌ی زندگی خود بگنجانید.
از مصرف داروهای خاصی مانند آرام‌بخش‌ها و قرص‌های خواب‌آور اجتناب کنید: اینها ماهیچه‌های پشت حلق شما را شل می‌کنند که همین امر در تنفس اختلال ایجاد می‌کند.
به جای خوابیدن به پشت، به پهلو یا روی شکم‌تان بخوابید: خوابیدن به پشت می‌تواند باعث شود که زبان و کام نرم به پشت گلوی‌تان خم شوند و راه هوایی شما را مسدود کنند. برای جلوگیری از خوابیدن به پشت، یک توپ تنیس را به قسمت بالای پیژامه‌ی خود بدوزید.
در شب، مسیر تنفسی بینی‌تان را باز نگه دارید: برای کمک به باز نگه داشتن راه بینی، از اسپری بینی سالین (نمکی) استفاده کنید. درمورد استفاده از هرگونه داروی ضداحتقان یا آنتی‌هیستامین با پزشک‌تان مشورت کنید، چرا که این داروها عموماً برای استفاده‌ی کوتاه‌مدت توصیه می‌شوند.
اگر سیگاری هستید، سیگار را ترک کنید: سیگار کشیدن، آپنه خواب انسدادی را تشدید می‌کند.
نظر شما