به گزارش خبرنگار ایمنا، با فرا رسیدن ایام امتحانات، دلهره دانش‌آموزان هم شروع می‌شود، آنها در هر سن و سالی که باشند بازهم نگرانی‌های مختلف مربوط به درس خواندن در ذهن‌شان شکل می‌گیرد و دچار اضطراب و ترس از امتحان می‌شوند. گروهی از دانش‌آموزان عصبانی، افسرده، پریشان، ناراحت و مضطرب می‌شوند و گروهی دیگر، چنان آشفته و نگران می‌شوند که پاسخ سوالات ساده را هم از یاد می‌برند. فرارسیدن ایام امتحانات به خصوص برای دانش‌آموزان پایه نهم و دوازدهم که نتیجه آن تأثیر مستقیم در سرنوشت آینده تحصیلی و شغلی آنان دارد به قدر کافی استرس دارد در حالی که دانش‌آموزان باید به پس دادن اندوخته‌های خود در کلاس‌های درس معلمان نیز، نگاه ویژه داشته باشند چرا که زمان محک زدن آنها فرا رسیده است.
قریب به ۱۴ ماه است که دانش‌آموزان به دلیل شیوع کرونا کلاس‌های درس معلمان را به شیوه حضور در فضای مجازی برای اولین بار در تاریخ تعلیم و تربیت کشور تجربه کردند و این اتفاق استرس را برای دانش‌آموزان و والدین به همراه داشته است. امسال دومین سالی است که به دلیل شیوع بیماری کرونا برگزاری امتحانات دانش‌آموزان پایه نهم و دوازدهم حضوری و دیگر پایه‌های تحصیلی به صورت غیرحضوری و مجازی است.
ایام امتحانات دانش‌آموزان در شرایط کرونایی فرا رسیده و لازم است والدین برای کاهش استرس و افزایش تمرکز فرزندانشان به توصیه‌های کارشناسان آموزشی و روانشناسی توجه کنند. بیشتر دانش‌آموزان در روز امتحان زمانی که برگه سوالات در اختیارشان قرار می‌گیرد انگار هیولایی می‌بینند که یک تنه باید با آن سرشاخ شوند و به همین دلیل استرس و اضطراب زیادی سرتاپای وجودشان را فرامی‌گیرد. همراهی با دانش‌آموزان برای یافتن راه‌های کاهش اضطراب و استرس در هنگام امتحان و خروج همراه با موفقیت از میدان آزمون‌ها نیاز به همراهی والدین و کادر آموزشی مدارس دارد.
وظایف والدین در فصل امتحانات
مجتبی یوسف زاده، سرگروه مشاوره تربیتی و تحصیلی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص وظایف والدین در فصل امتحانات، اظهار می‌کند: فصل امتحانات و روزهای امتحان روزهایی است که تلاش دانش‌آموزان از قبل بیشتر شده و ترس و امید برای همه آنها ایجاد می‌شود، در این روزها همه دانش‌آموزان خود را برای آزموده شدن آماده می‌کنند، پدر و مادر همراه با دانش‌آموزان سعی می‌کنند آنها را در این فصل تشویق کنند تا در موفقیت فرزندان سهمی داشته باشند.
وی می‌افزاید: امتحان شرایط استرس زیاد را برای دانش‌آموز و والدین ایجاد می‌کند، این استرس می‌تواند جنبه مثبت و منفی داشته باشد، جنبه مثبت امتحان این است که دانش‌آموز را به تکاپو وامی‌دارد و تلاش را در وجود او ایجاد می‌کند، دانش‌آموز حرکتی از خود نشان می‌دهد و استرس مثبت برای دانش‌آموز خوب بوده و می‌تواند تأثیر گذار باشد.
سرگروه مشاوره تربیتی و تحصیلی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان، تصریح می‌کند: اما بعضی مواقع این استرس جنبه تخریبی دارد و آسیب ایجاد می‌کند به نحوی که امکان تمرکز را از دانش‌آموز می‌گیرد، زندگی دانش‌آموز مختل می‌شود و این استرس گاهی اوقات از سوی خانواده‌ها ایجاد می‌شود. والدین باید محیط آرام همراه با شادی و نشاط را برای دانش‌آموز فراهم کنند، از جملات ناامید کننده مثل «اگر درس نخوانی بدبخت می‌شوی» استفاده نکنند، در این ایام بیشتر با خونسردی و آرامش مراقب گفتار و کلمات خود باشند.
یوسف زاده، تاکید می‌کند: باید پدر و مادر از برنامه‌ریزی امتحانات فرزندان آگاه شوند، در این ایام برنامه امتحانات فرزند را با خونسردی پیگیری کنند، از روز و ساعت امتحان فرزند اطلاع داشته باشند و بر اساس آن شرایط محیط خانواده برای امتحان دادن دانش‌آموز را فراهم کنند، در این ایام خانواده‌ها باید شرایط خواب را به نحوی تنظیم کنند که فرزندان به موقع بخوابند و نظم در خواب داشته باشند، حداقل داشتن هشت ساعت خواب شبانه برای دانش‌آموز در فصل امتحانات لازم است، متأسفانه بعضی والدین درباره امتحانات از فرزند زیاد سوال می‌کنند و دائم تذکر می‌دهند باید سعی کنند در این ایام از پرسش‌های مداوم و تذکرهای زیاد به فرزندان پرهیز کنند.
وی ادامه می‌دهد: در مورد محل مطالعه دانش‌آموزان هم باید والدین به وضعیت دما، هوا و نور فضای مطالعه فرزند دقت کنند و این که دانش‌آموز در معرض جریان هوای تازه قرار بگیرد، به دلیل اینکه کمبود اکسیژن در اتاق مطالعه موجب خواب آلودگی می‌شود و حتی می‌تواند روی افت عملکرد مغزی دانش‌آموز مؤثر باشد، اتاق‌های مطالعه‌ای در فضای تاریک برای دانش‌آموز مناسب نیستند و درس خواندن فرزندان در این نوع فضاها بازدهی خوبی ندارد و در موفقیت فرزندان در امتحانات تأثیر منفی خواهد داشت.
سرگروه مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش استان اصفهان، اظهار می‌کند: والدین باید به خوردن صبحانه کامل فرزند از جمله لبنیات به خصوص شیر توجه داشته باشند، در صورت امکان خوردن کشمش و عسل را در وعده صبحانه برای فرزندان مد نظر قرار دهند. از سوی دیگر پدر و مادر در فصل امتحانات به تلاش فرزندشان توجه کرده و او را تشویق کنند، به نتیجه کار و نمره اهمیت زیادی ندهند، متأسفانه برخی والدین تنها نتیجه و نمره دانش‌آموزان را می‌بینند و به تلاشی که کرده توجهی ندارند.
یوسف زاده درباره مصرف داروهای آرام بخش در فصل امتحانات، می‌گوید: والدین باید توجه کنند از مصرف داروهای آرام بخش و داروهایی که بدون تجویز پزشک است برای کاهش اضطراب فرزند در این ایام پرهیز کنند، برخی والدین به دلیل اینکه اضطراب فرزند کمتر شود و بتوانند او را بهتر مدیریت کنند متأسفانه به داروهای آرام بخش روی می‌آورند، توصیه می‌شود این کار را تنها با تشخیص و دستور پزشک متخصص انجام دهند.
معلمان از برگزاری امتحانات بسیار سخت پرهیز کنند
وی در خصوص وظایف معلمان در فصل امتحانات دانش‌آموزان، اظهار می‌کند: معلمان و کادر اداری مدرسه هم می‌توانند در مورد مدیریت اضطراب دانش‌آموزان برای امتحانات نقش داشته باشند، به همکاران فرهنگی توصیه می‌کنم که بدانند هدف از امتحان ارزیابی دانش‌آموزان از بحث‌های تدریس شده است و این که معلمان می‌خواهند دانسته‌های دانش‌آموزان را ارزیابی کنند، باید از برگزاری امتحانات بسیار سخت پرهیز کنند و در طراحی سوال‌های امتحانات حد متوسط کلاس را در نظر بگیرند.
سرگروه مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش استان اصفهان، اضافه می‌کند: از ایجاد رقابت ناسالم بین دانش‌آموزان پرهیز کنند و از مدرک گرایی و ارزش بیش از اندازه برای نمره اجتناب کنند، باید معلمان روش‌های درست مطالعه را به دانش‌آموزان آموزش بدهند، برای درس‌های حفظ کردنی و حل مسائل ریاضی روش‌های مطالعه اصولی را به آنها یاد دهند تا بتوانند در امتحانات موفق شوند.
دانش‌آموزان با امیدواری تلاش کنند
یوسف زاده درباره بایدها و نبایدهای فصل امتحانات، می‌گوید: در حال حاضر با شیوع ویروس کرونا امتحانات دانش‌آموزان به دو صورت مجازی و حضوری است، باید آنها با امیدواری به تلاش خود ادامه دهند، محل مطالعه را در محیط آرام با نور کافی انتخاب کنند و از مهارت «نه گفتن» در ایامی که دوستان و همکلاسی‌ها به آنها زنگ می‌زنند استفاده کنند، باید یاد بگیرند به طور قاطع محکم و حتی همراه با خوشرویی به دوستانی که مرتب به آنها زنگ می‌زنند تفهیم کنند که در این فصل امتحان دارند و وقت برای آنها ارزشمند است و مهارت «نه گفتن» را تقویت کنند.
سرگروه مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش استان اصفهان، تاکید می‌کند: برای مطالعه باید سعی کنند توجه خاصی به مفاهیم اصلی و جزئیات داشته باشند، نمودارها را خوب تحلیل کرده و نقشه‌ها را خوب بررسی کنند، جدول‌ها و مطالب مهم را خوب مطالعه کنند و آنها را مورد ارزشیابی قرار دهند، سعی کنند مطالبی که باید در حافظه خود نگه دارند را چند بخش کرده و با برنامه‌ریزی در چند بخش مختلف این موارد را به حافظه خود بسپارند.
وی تصریح می‌کند: باید دانش‌آموزان در هنگام مطالعه قبل از امتحانات یادداشت برداری کنند زیر نکته‌های مهم خط بکشند و مرور سریع این موارد قبل از امتحان می‌تواند بسیار مؤثر باشد، حتماً نمونه سوال‌های امتحانات سال قبل را بررسی کنند، حتی بعضی مواقع سعی کنند سوال‌های امتحانی را خط بزنند و و خود را جای معلم بگذارد و اینکه چه سوالاتی را می‌خواهند مطرح کنند و چگونه امتحان بگیرند، توصیه می‌شود دانش‌آموزان هر نکته‌ای را یاد می‌گیرند در مورد آن فکر کنند تا ماندگاری مطلب در حافظه بیشتر شود.
یوسف زاده، می‌افزاید: ماندگاری مطلب باعث می‌شود که اضطراب مدیریت شود و احساس نکند که مطالب را فراموش می‌کند، باید دانش‌آموز شب قبل از امتحان سعی کند خواب به موقع و به اندازه‌ای داشته باشد و توجه به این نکته در مدیریت اضطراب امتحان مؤثر است.
سرگروه مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش استان اصفهان، اظهار می‌کند: در هنگام امتحانات اولین پیام ما به دانش‌آموزان این است به خداوند توکل کنند، اعتماد به نفس داشته باشند، ابتدای جلسه سعی کنند شل کردن عضلات بدن را به مدت چند دقیقه انجام دهند، به طور یقین نگرانی امتحان از آنها دور می‌شود، سعی کنند برای پاسخ به سوال‌ها حتماً به دستورالعمل‌ها توجه کنند، اگر دانش‌آموزان بتوانند سوال را خوب درک کنند، می‌توانند به نصف جواب برسند، به همین دلیل توصیه شده حتماً دانش‌آموزان سوالات امتحانات نهایی سال‌های قبل را مورد بررسی قرار دهند تا با انواع سوال‌های امتحانی بیشتر آشنا شوند.
روزهای کرونایی و استرس زیاد فرزندان برای امتحانات
سعید رحیمی، روانشناس کودک و نوجوان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص اهمیت فرزندپروری منطقی، اظهار می‌کند: در روزهای کرونایی و استرس زیاد فرزندان مدیریت برنامه‌های امتحانی برای والدین ضروری است و آموزش در منزل در دو دهه قبل یکی از برنامه‌هایی است که در تعدادی از کشورها اجرا شده است، متأسفانه در کشور ما هیچ گونه کار زیربنایی و پژوهشی در این مورد نشده که در قالب دستور کار برای آموزش و پرورش از قبل تدارک دیده شده باشد تا شکلی از آموزش در منزل، مهارت‌ها و چگونگی اجرای آن را به اطلاع والدین برساند.
وی اضافه می‌کند: در حال حاضر متأسفانه بیش از ۹۰ درصد والدین هیچ گونه مهارت و آموزشی در مورد نحوه مشارکت در فرآیند آموزش و امتحان دادن فرزندان ندارند، نکته‌هایی که والدین می‌توانند در فرایند امتحان دادن فرزندان به آنها کمک کنند با توجه به سن آنها است، از کلاس اول که امتحانات شکل ساده‌تری دارد تا دوره متوسطه می‌تواند متفاوت باشد. شیوه کمک به فرزند کلاس اولی بخشی در قالب بازی‌ها و شکل همدلانه پدر و مادر با کودک و برقراری ارتباط خوب برای ایجاد انگیزه انجام تکلیف در خانه فراهم می‌شود.
این روانشناس کودک و نوجوان، تصریح می‌کند: در روزهای کرونایی استرس وجود دارد، آموزش مجازی و نداشتن مهارت کافی والدین و کودکان کلاس اولی و حتی دانش‌آموزان پایه‌های بالاتر و نداشتن آمادگی لازم مربیان، شرایط امتحان دادن در فضای مجازی را سخت می‌کند. با توجه به این محدودیت‌ها باید امتحانات در قالب محتوای ساده‌تری برای دانش‌آموزان طرحی شود، نگاه سختگیرانه کاهش پیدا کند و محتوایی که قرار است در قالب امتحان مطرح شود، معلمان از تدریس این محتوا برای دانش‌آموزان و یادگیری آنها مطمئن شوند، معلمان در قالب ارزشیابی‌های تشخیصی که در طول جلسه‌ها از دانش‌آموزان می‌گیرند متوجه آمادگی آنها برای امتحان می‌شوند.
رحیمی ادامه می‌دهد: در بخش محتوا باید معلم از وضعیت هر کدام از دانش‌آموزان یا میانگینی از آمادگی آنها اطلاع داشته باشد و بعد سوال‌های امتحانی طرح شده و در آموزش آنلاین ارسال شود، قبل از انجام این کار باید میزان آشنایی والدین با مفاهیم سوال‌ها بررسی شود و با وجود ارتباط بین مربی و والد سوالات برای آنها توضیح داده شود.
دسترسی به اینترنت قوی نگرانی دانش‌آموز را کمتر می‌کند
وی تاکید می‌کند: اصولاً این موارد نگرانی‌هایی است که در آموزش آنلاین خانواده‌ها در کرونا با آن درگیر هستند، برای اجرای یک امتحان خوب، نداشتن اینترنت و نبود دسترسی به فضای مجازی دغدغه عده‌ای از دانش‌آموزان و خانواده‌ها است، عده‌ای مشکل قطع شدن اینترنت دارند و همه این موارد استرس دانش‌آموزان را زیاد می‌کند، برای برگزاری یک امتحان خوب باید والدین مدیریت کرده و از برخورداری اینترنت دانش‌آموز مطمئن شوند.
این روانشناس کودک و نوجوان، اظهار می‌کند: فراهم کردن تجهیزات کافی (گوشی، تبلت یا لب تاب و اینترنت) و در صورت نیاز وسایل کمک آموزشی مثل قلم، دفتر، ماشین حساب برای زمان امتحانات کودکان لازم است و با به‌کارگیری این وسایل بهتر می‌توانند به سوالات جواب دهند، اگر این آمادگی در کودک وجود نداشته نباشد با بی‌میلی به سوالات امتحانی پاسخ می‌دهد، گاهی اوقات معلم ساعت‌های شب را برای امتحان کودک در نظر می‌گیرد، باید این مورد به وسیله والدین مدیریت شود.
رحیمی در مورد اینکه تغذیه کافی فرزندان در روز امتحان مهم است، می‌گوید: علاوه بر توجه به تغذیه، در روزهای کرونایی، ماندن در خانه بیشتر شده و استرس در خانواده افزایش پیدا کرده است، والدینی که دو فرزند دارند باید تنش را در فصل امتحانات کمتر کنند تا دانش‌آموزان بتوانند به سوالات پاسخ دهند. از سوی دیگر در این فصل باید والدین بتوانند فضای مناسبی ایجاد کنند تا انگیزه کودک افزایش پیدا کند، همراهی مادر با فرزند می‌تواند در ارزشیابی نهایی به دانش‌آموز کمک کند و نمره قابل قبولی را برای او به همراه داشته باشد.
وی تاکید می‌کند: آمادگی به لحاظ نوع مطالعه نیز مهم است، باید فضای مطالعه آرام باشد، والدین از معلمان‌خصوصی و جایگزین برای رفع اشکال فرزندان استفاده کنند تا آنها روند امتحان دادن و محتوای درست را یاد بگیرند. حتماً آن دسته از دانش‌آموزانی که به دلیل استرس زیاد امتحان نیاز ارجاع به روانشناس را دارند یک روانشناس آنها را دیده و با تکنیک‌های رفتاری و شناختی استرس آنها را به حداقل برساند، اگر استرس معمولی و ترس از امتحان است، باید والدین با فضاسازی مناسب در محیط خانه کمک کنند امتحان دانش‌آموز به شکل خوبی برگزار شود تا حساسیت او کاهش پیدا کند.
این روانشناس کودک و نوجوان، اظهار می‌کند: اگر معلمان در روزهای اول شرایط امتحان را جدی بگیرند، در قالب تهدید نسبت به دانش‌آموزان برخورد کنند، همین حساسیت زیاد معلمان ممکن است باعث تشدید استرس به ویژه برای دانش‌آموزانی شود که استرس امتحان را دارند، باید معلم از همان روزهای اول این مسئله را تعدیل کند و امتحان را در فضای مجازی و آنلاین زیاد بزرگ نکند تا این گروه از دانش‌آموزان دچار آسیب نشوند. در فرآیند یادگیری به این موارد بپردازند که امتحان جزء فرایند یادگیری دانش‌آموز است و می‌توانند در این قالب مواردی را یاد بگیرند و والدین هم می‌توانند به دانش‌آموز کمک کنند، باید سعی کنند با مرور مطالب قبلی و کمک از والدین پاسخ‌های درستی به سوالات امتحانی داشته باشند.
والدین استفاده از فضای دیجیتال را مدیریت کنند
رحیمی با تاکید بر اینکه در کنار مسائل تغذیه‌ای توجه به مسائل خواب دانش‌آموزان بسیار مهم است، می‌گوید: بسیاری از دانش‌آموزان به صورت افراطی گرایش به فضای مجازی دارند، نه فقط در فضای درسی و کلاسی بلکه فراتر از آن می‌خواهند وارد کانال‌هایی شوند و از سایت‌هایی استفاده کنند، برنامه‌های ورزش و فیلم‌ها را مشاهده کنند و استفاده افراطی دانش‌آموزان از فضای مجازی آنها را خسته می‌کند و امتحان دادن برای این گروه از کودکان سخت‌تر می‌شود.
وی می‌افزاید: بنابراین والدین استفاده از فضای دیجیتال را نوعی مدیریت کنند که دانش‌آموز با خستگی سر جلسه امتحان حضور پیدا نکند، این خستگی باعث خطا می‌شود و عملکرد آنها در هنگام امتحان دادن کاهش پیدا کرده و روی معدل آنها تأثیر منفی دارد، والدین تلاش کنند مدیریت زمان برای استفاده از فضای مجازی را حتماً در توافق با فرزند اجرا کنند و تفریح‌های سالم و جایگزین و بازی‌های حرکتی و فکری در منزل برای آنها داشته باشند تا در فضای دیجیتال کمتر خسته شوند.
این روانشناس کودک و نوجوان، تصریح می‌کند: مدیرت خواب کافی دانش‌آموزان در امتحانات لازم است، دانش‌آموزانی که خواب کافی ندارند در امتحانات موفق نمی‌شوند، الگو بودن والدین در این موارد برای کودکان مهم است، از سوی دیگر معلمان هم نگاه سختگیرانه برای تصحیح برگه‌های امتحان را کاهش دهند و دانش‌آموزان را توجیه کنند که زیاد نگران نتیجه امتحان نباشند و حساسیت‌هایی که در قالب آموزش حضوری است در فضای دیجیتال کمتر شود تا دانش‌آموز برای نمره امتحان نگران نشوند، با نگاه تعدیل یافته و متناسب سازی با شرایط کرونا سعی کنند امتحانات را با محتوای ساده‌تر برگزار کنند تا دانش‌آموزان زیاد خسته نشوند.
نظر شما