قالی بافی و فرش بافی در اصفهان در زمان صفویه اهمیت بسیار بالایی داشت. شاهان صفوی به قالی و فرش بافی بسیار علاقه مند بودند. کارگاه های قالی و فرش بافی دربار صفوی، زیر نظر شخص شاه عباس بزرگ در جنوب عالی قاپو بین میدان نقش جهان و چهل ستون با استفاده از بهترین مواد به کار می پرداختند. قالی های ابریشمی با تارهای طلا و نقره در قرن های دهم و یازدهم هجری از محصولات کارگاه های اصفهان است.در اصفهان قالیچه‌ها و فرش‌هایی در اندازه‌های ذرع و چارک، ذرع و نیم، دو ذرعی، پرده‌ای و فرش‌های شش متری و گاهی بزرگ تر بافته می‌شود.
این درحالی است که در سال های اخیر عواملی از جمله گرانی فرش دستباف و وجود نقش و نگار بیشتر در فرش های ماشینی و به روز بودن طرح های آن سبب شده خرید این نوع فرش از سوی مردم با استقبال کمتری مواجه شود.
اصفهان مهد فرش های دستباف ایرانی
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستباف اصفهان در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایمنا با اشاره به تاریخچه فرش دستباف اصفهان، اظهار داشت: قالي بافي اصفهان در زمان صفويه و به خصوص بازار قالي‌هاي ابريشمي اهميت فوق العاده داشته و اهالي به بافتن آنها همت گماشته و قالي هاي نفيسي از خود به يادگار گذاشته اند.
سعید عصاچی ادامه داد: امروزه اغلب قالي هاي گران‌بهاي قديمي ايران كه در موزه هاي لندن و پاريس و سايرنقاط اروپا و امريكا ديده مي شود قالي هاي بافت اصفهان است.
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستباف اصفهان افزود: در دوره صفويه تمام اتاق ها و تالارهاي اصفهان مانند هفت دست، آئينه خانه، نمكدان، چهل ستون و غرفات مسجد شاه از قالي هاي ابريشمي مفروش بوده و امروزه هر تكه آن در يكي از نقاط اروپا و امريكا نزد ثروتمندان و موزه داران است.
وی تاکید کرد: اين قالي ها با بهترين و ثابت ترين رنگ هاي طبيعي رنگ آميزي و از روي بهترين نقشه‌هاي استان در آن زمان بافته شده است.
عصاچی تعداد دستگاه‌های قالی‌بافی در دوره قاجار را حدود ۲۰۰ عدد عنوان کرد و بیان داشت: سال های بعد با پيش رفت اين حرفه در اصفهان و توابع آن تعداد دستگاه ها به ۲۵۰۰ در سال ۱۳۱۵ و ۶۰۰۰ دستگاه در سال ۱۳۲۸ رسید.
وی گفت: در حال حاضر تعداد دارهاي قالي بافي اين شهر و توابع آن برابر آمار سال هاي اخير به بیش از ۱۳ هزار دستگاه رسيده است.
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستباف اصفهان اضافه کرد: طراحان اصفهاني به ميزان زيادي تحت تأثير نقوش كاشي كاري ها و بناهاي تاريخي اين شهر مانند عمارت چهل ستون- مدرسه چهار باغ- مسجد شيخ لطف الله و غيره بوده و طرح هاي خود را با نگاره هاي زيباي منقش به اين ابنيه تزئين کرده‌اند.
وی گفت: طرح هائي كه در فرش هاي اصفهان بيشتر به چشم مي خورند عبارتند از: شاه عباسي، لچك و ترنج، درختي حيواندار، اسليمي لچك و ترنج، شاه عباسي افشان و هندسي لچك و ترنج طرح هاي صورت و منظره. با يادآوري نام برخي از تك بافان و مؤسسات معروف چون صيرفيان، صراف، احمد، اكبر اوف، ميرجلالي، حكمت نژاد، گلياف، داوري، حقيقي، مأموري، صدقياني، مير جمالي، مهدئي ئي، قدير زاده،فدائي، معيني، انتشاري، غفاري، نائل، يزداني، زرنگار، نصري، قناعت، بهادري، توكلي، منصوري، ملكي، حاج جمشيدي،كامخواه، وحيدي، داورپور، دُري ، شاه حسيني،عمادي، مدرس،اميني، هرندي زاده و انصاري، پور حكيم كه در گذشته و حال به فرش اصفهان شهرت و معروفيت بخشيده اند.
رکود بازار فرش دستباف اصفهان طی سال‌های اخیر
عصاچی در خصوص وضعیت فرش دستباف اصفهان طی سال گذشته، گفت: طی سال گذشته وضعیت بازار فرش دستباف اصفهان با مشکلاتی از قبیل عدم خرید از سوی مردم و صادرات مواجه بود.
وی ادامه داد: وجود تحریم، تبادل ارز، کاهش استقبال توریست به اصفهان و تفاوت قیمت دلار در زمان‌های متفاوت از جمله مشکلاتی است که در سال گذشته گریبانگیر فرش دستباف اصفهان شده بود.
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستباف اصفهان تصریح کرد: سال گذشته نقدینگی در دست مردم کمتر بود به این دلیل استقبالی در زمینه خرید فرش دستباف انجام نشد.
داشتن خودروی لوکس در خانوارها مهم‌تر از داشتن فرش دستباف است
وی مشکلات فرهنگی را یکی از عوامل عدم استقبال مردم نسبت به خرید فرش دستباف عنوان کرد و اظهار داشت: در حال حاضر نسل جوان اهمیتی به داشتن فرش دستباف نفیسی در منازل خود ندارند و داشتن خودروی لوکس را به آن ترجیح می‌دهند.
عصاچی در خصوص وضعیت قالی‌بافان اصفهان، بیان داشت: در حال حاضر مشکل بیمه این قشر برطرف شده اما دستمزدی که تاکنون یک قالیباف دریافت می‌کند کمتر از حقوق اعلام شده از سوی اداره کار است که باید در این خصوص تمهیداتی اندیشیده شود.
وی گفت: در حال حاضر حدود ۴۸۰ هزار کارگاه قالی‌بافی در استان اصفهان و ۳۸ هزار کارگاه نیز در شهر اصفهان وجود دارد که به دلیل پاره‌ای از مشکلات تعدادی از آنها تعطیل شده‌اند.
گزارش از نفیسه منانی
نظر شما