با این وجود ممکن است بسیاری از زائران اطلاعات محدودی در مورد حرم امام رضا (ع) داشته باشند. جالب است بدانید که در محدوده آرام حرم اسرار و حقایقی نهفته است. در این مطلب از چندین فکت جالب درباره حرم امام رضا (ع) رونمایی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
۱. محوطه بزرگ حرم
محوطه حرم زمانی تنها 12000 متر مربع را پوشش می‌داد، بازسازی‌ها وسعت حرم را به یک میلیون متر مربع افزایش داده است. امروزه از حرم امام رضا (ع) به‌عنوان یکی از بزرگترین مجموعه‌های مذهبی در سطح جهان یاد می‌شود. همچنین این مساحت قابل توجه، جایگاه حرم امام رضا (ع) را به‌عنوان یک مقصد معنوی نمادین تثبیت کرده است. مسلمانان از سراسر جهان با خرید بلیط هواپیما مشهد به شهر مشهد سفر می‌کنند تا علاوه بر زیارت امام هشتم شیعیان، وسعت چشمگیر محوطه حرم را از نزدیک ببینند.
۲. اولین مکان حرم امام رضا (ع) کنار هارون‌الرشید بود
امام رضا (ع) در سال 203 هجری قمری در شهر طوس به شهادت رسید، پیش از آن که پیکر مبارکش در باغی متعلق به حمید بن قحطبه در کنار قبر هارون‌الرشید به خاک سپرده شود. در واقع اولین بنای حرم محل دفن هارون‌الرشید بود. بعدها پس از دگرگونی‌ها طوس به به مشهدالرضا تغییر نام داد.
۳. سنگ مزارهای باارزش حرم
سه سنگ مهم و باارزش در حرم امام رضا (ع) وجود دارند. اولی از سنگ مرمر ساخته شده و قدمت آن به قرن ششم بازمی‌گردد. جزئیات تولد و شهادت امام با خط کوفی روی این سنگ حک شده است و در موزه حرم یافت می‌شود. سنگ قبر دوم که از سنگ مرمر سفید آهکی ساخته شده است، در داخل سرداب حرم قرار دارد. در نهایت، یک سنگ قبر چشمگیر در رنگ سبز چمنی و اندازه 2.20 متر طول و 1.10 متر عرض، در طبقه همکف حرم که قرار داده شده است.
۴. نخستین گنبد طلای حرم
نخستین گنبد طلای حرم امام رضا (ع) در صحن بیرونی آن قرار داشت که شامل دو لایه بود. اولین لایه به‌عنوان گنبدخانه شناخته می‌شود و آن را قبه می‌نامند و نام لایه دیگر که بر بالای اولی قرار دارد، گنبد است. در ابتدا با استفاده از آجرهای زردرنگ ایرانی ساخته شد و با کاشی‌های جذاب تزیین شد. در سال 932 هجری قمری شاه طهماسب صفوی بنا را با آجرهای طلا تزیین کرد، بدون این که شکل اولیه آن را تغییر دهد. در کمال تعجب، این گنبد بیش از دو قرن پابرجا بوده است.
۵. مسجد بالاسر و مسجد گوهرشاد
مسجد بالاسر، قدیمی‌ترین بنای ساخته شده در حرم، دارای دیوارهای مرمری و کاشی‌کاری‌های باشکوه است. این مسجد درست در غرب حرم مطهر، فضایی آرام برای اقامه نماز زائران فراهم می‌کند. مسجد گوهرشاد، یکی دیگر از بناهای خیره‌کننده داخل حرم است که در دوران تیموریان ساخته شده است. این بنا به نام همسر شاهرخ تیموری، گوهرشاد نام‌گذاری شده است و به دلیل زیبایی گیرا و اهمیت تاریخی آن مورد احترام است.
۶. مناره‌های سر به فلک کشیده
حرم امام هشتم با 12 مناره مزین شده است که هر کدام دارای تاریخ ممتازی هستند. دیدن حرم امام رضا (ع) از پنجره هتل یا اقامتگاه، لذتی بی‌نظیر است که برای همیشه در یادها می‌ماند.
۷. صحن‌های حرم امام رضا
حرم مطهر شامل ۹ صحن به مساحت 225223 متر مربع است. صحن اصلی، معروف به صحن جامع رضوی، بیش از 60188 متر مربع امتداد دارد که در جنوب حرم قرار دارد. از دیگر صحن‌ها می‌توان به صحن انقلاب، صحن قدس، صحن آزادی، صحن غدیر، صحن هدایت، صحن جمهوری اسلامی، صحن امام خمینی و صحن کوثر اشاره کرد.
صحن‌های انقلاب و آزادی از مهم ترین صحن‌های تاریخی هستند. صحن انقلاب نیز به‌عنوان قدیمی‌ترین صحن حرم رضوی شناخته می‌شود. در قسمت جنوبی این صحن، پنجره نفیس فولادی امام رضا (ع) قرار دارد که ساخته شده از فولاد و برنز است. علاوه بر این، مقبره‌های چهره‌های برجسته و سقاخانه نادری نیز در این صحن واقع شده است. صحن‌های قدس و جمهوری اسلامی بعد از انقلاب در داخل حرم ساخته شد.
۸. رواق‌های حرم
این زیارتگاه دارای رواق‌های متعددی است که هر کدام اهمیت ویژه‌ای دارند. رواق امام خمینی (ره) به مساحت 6300 متر مربع بزرگترین رواق است. همچنین حرم امام رضا (ع) دارای 26 رواق دیگر از جمله رواق دارالشکر، دارالسعاده، دارالولایه، دارالکرامه، دارالسیاده و دارالسرور است.
۹. مرمت و کاشی‌کاری حرم
حرم مطهر در سال ۵۱۵ هجری قمری مورد مرمت قرار گرفت. محراب‌های حرم در اوایل قرن ششم هجری با بهترین کاشی‌های معروف به «سنجری» تزیین شده است. شایان ذکر است که این کاشی‌کاری‌ها تا به امروز باقی مانده است. همچنین محراب‌ها در اوایل قرن هفتم قمری با کاشی‌های ممتاز تزیین شده‌اند. دو محرابی که در آن زمان ساخته شده‌اند، در حال حاضر در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شوند. اگر روزی اقدام به رزرو بلیط قطار مشهد یا بلیط هواپیما مشهد کردید و به این شهر سفر کردید، حتماً پس از زیارت، سری به موزه آستان قدس رضوی بزنید تا آثار تاریخی حرم را از نزدیک مشاهده کنید.
۱۰. حمله مغول به خراسان
حمله مغولان به ایران و متعاقب آن پیشروی آنها به خراسان، اتفاق مهمی در تاریخ ایران است. مغولان وارد شهر طوس شدند و ساکنان آن را قتل عام کردند. سپس به مشهد رفتند و ویرانی‌های بیشتری به وجود آوردند. اگرچه برخی روایات حاکی از آن است که حرم مطهر امام رضا (ع) در امان مانده بود، اما منابع مختلف از آسیب دیدن حرم حکایت دارند.
11- کتابخانه‌ای با نوشته‌های کهن
کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی حدود 12400 نسخه خطی، چاپ سنگی و کتاب چاپی مربوط به امام رضا (ع) را در خود جای داده است که قدمت برخی از آنها به 12 قرن می‌رسد. این کتاب‌های کهن از ارزش فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند و گنجینه‌های تاریخی عمیقی از حرم امام رضا را منعکس می‌کنند.
۱۲. بمباران حرم توسط روسیه
در دهه 1330 قمری نیروهای روسی حرم مطهر امام رضا (ع) را به توپ بستند و خسارات زیادی به بار آوردند. این حادثه دلخراش به جان باختن زائران متعددی منجر شد و خسارات زیادی به این بنای مطهر وارد کرد. پس از این واقعه بازسازی گنبد حرم توسط استاندار خراسان انجام شد.
۱۳. حادثه تروریستی حرم
در 9 خرداد 1373 انفجاری در حرم علی‌بن‌موسی‌الرضا رخ داد که در نتیجه آن حدود 26 نفر کشته و بیش از 300 نفر زخمی شدند. این حمله ویرانگر که در روز عاشورا رخ داد، منجر به تخریب کاشی‌ها و آینه‌کاری‌های ظریف و چندصدساله حرم شد. از آن زمان به بعد، تدابیر امنیتی شدیدی در ورودی‌های حرم به اجرا گذاشته شد تا امنیت بازدیدکنندگان تامین شود.
کلام آخر
در این مقاله بر آن شدیم تا برخی از مهم‌ترین اطلاعات مستند و ویژگی‌های حرم امام رضا (ع) را در اختیار شما خوانندگان محترم قرار دهیم. با این حال، وقایع زیادی درباره حرم وجود دارد که هنوز مستند نشده‌اند. حرم مطهر حرم امام رضا (ع) آرامشی درونی را در دل زائران ایجاد می‌کند که واقعاً غیر قابل وصف است، به همین دلیل است که شهر مشهد همواره مملو از زائران و مسافران علاقه‌مند به امام هشتم شیعیان است.
نظر شما