به گزارش خبرنگار ایمنا، فشارخون یعنی فشاری که از طرف خون بر سطح داخلی رگ‌های بدن وارد می‌شود، وقتی می‌گوئیم فردی فشار خون دارد یا به بیماری فشارخون مبتلا است، در این حالت منظور ما این است که شخص موردنظر دچار افزایش فشار خون شریانی شده است؛ به همین دلیل پزشکان می‌گویند استفاده از عبارت پرفشاری خون یا فشارخون بالا مناسب‌تر از فشارخون است.
در ۹۰ تا ۹۵ درصد از موارد هیچ علت قطعی و شناخته شده‌ای برای ابتلاء به فشارخون وجود ندارد؛ پزشکان این نوع از بیماری را با نام فشارخون اولیه می‌شناسند، بیماری‌ای که به طور معمول و به مرور زمان و با افزایش سن ایجاد می‌شود، اما علت پنج تا ۱۰ درصد از فشارخون‌ها معلوم است.
در این موارد به طور معمول مشکل از یک بیماری زمینه‌ای مانند بیماری‌های کلیوی، تومورهای غده فوق‌کلیوی، بیماری‌های مادرزادی قلب شروع می‌شود؛ نام نوع فشارخون، فشارخون ثانویه است، بیماری که به طور ناگهانی ظاهر می‌شود و شدت آن به طور معمول بیشتر از نوع اولیه است.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) اعلام کرده است که از هر سه بزرگسال، یک نفر درگیر فشار خون بالا شده است، این وضعیت رایج و کشنده منجر به سکته مغزی، حمله قلبی، نارسایی قلبی، آسیب کلیوی و بسیاری دیگر از مشکلات سلامتی می‌شود، همچنین گزارش شده است که از هر پنج فرد مبتلا به فشار خون بالا، چهار نفر به درستی درمان نمیشوند.
مصرف سدیم، سیگار کشیدن، نداشتن فعالیت بدنی و آلودگی هوا از جمله مهمترین عوامل خطر فشار خون بالا است، علائم رایج مرتبط با فشار خون نیز شامل سردرد شدید، درد قفسه سینه، سرگیجه، مشکلات تنفسی، حالت تهوع، استفراغ، تاری دید یا دیگر مشکلات بینایی و اضطراب می‌شود؛ پیروی از رژیم غذایی سالم یکی از روش‌های پیشگیری از ابتلاء به فشار خون بالا است.
به گفته متخصصان، لازم است افراد برای کاهش خطر ابتلاء به فشار خون بالا، مصرف سدیم خود را کاهش دهند و در عین حال از غذاهای سرشار از پتاسیم از جمله میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات استفاده کنند. همچنین، داشتن یک سبک زندگی سالم نیز در زمینه کاهش فشار خون بالا مؤثر است، بنابراین توصیه شده است فشار خون خود را به صورت منظم بررسی کنید، خواب کافی داشته باشید، مصرف کافئین را کاهش دهید، به میزان کافی آب بنوشید و مصرف غذاهای فرآوری شده را محدود کنید.
یک سوم از بیماران مبتلا به فشارخون از بیماری خود اطلاعی ندارند
علی پارسا، معاون فنی مرکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره بیماری فشارخون اظهار می‌کند: لازم است با اندازه‌گیری دقیق فشارخون و کنترل آن عمر طولانی‌تری داشته باشیم؛ فشارخون یکی از بیماری‌های شایع حوزه سلامت است و بر اساس آخرین آمارهایی که توسط پایش بیماری‌های غیرواگیر انجام شده در استان اصفهان ۳۳.۶۸ درصد افراد بالای ۱۸ سال فشارخون بالا دارند؛ در واقع حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در استان اصفهان فشارخون بالا دارند یعنی از هر سه نفر یک نفر مبتلا به فشارخون بالا است.
وی افزود: یک سوم از بیماران مبتلا به فشارخون از بیماری خود اطلاعی ندارند، یعنی از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر که آمار مشخص شده از افراد مبتلا به فشارخون هستند ۸۰۰ هزار نفر از بیماری خود مطلع هستند؛ از تعداد افرادی که نسبت به بیماری خود مطلع هستند ۵۷ درصد برای کنترل بیماری دارو مصرف می‌کنند، حدود ۳۵۰ هزار نفر از بیماری فشارخون خود مطلع است اما دارو مصرف نمی‌کند
معاون فنی مرکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح می‌کند: از تعداد افرادی که دارو مصرف می‌کنند حدود ۴۰ درصد داروی خود را به موقع و مرتب استفاده می‌کنند که فشارخون آنها کنترل شده است و سایر افراد داروهای خود را به صورت نامنظم مصرف می‌کنند و بیماری آنها تحت کنترل نیست.
وی اضافه می‌کند: در واقع از جمعیت یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفری بالای ۱۸ سال در استان اصفهان که مبتلا به فشارخون هستند، تنها ۲۳ درصد فشارخون آنها کنترل شده است؛ این موضوع نشان دهنده این است که نزدیک به ۹۰۰ هزار نفر مبتلا به فشارخون هستند که یا از بیماری خود مطلع نیستند یا اگر مطلع هستند داروی خود را به صورت مرتب مصرف نمی‌کنند و حدود ۹۰۰ هزار نفر در معرض عوارض فشارخون هستند.
پارسا با اشاره به عوامل خطر بیماری فشارخون می‌گوید: یک‌سری عوامل خطر بیماری فشارخون وجود دارد که در جامعه شایع است به عنوان مثال تغذیه نامناسب، رژیم غذایی پرنمک، چربی بالا، غذاهای فست فودی، کم‌تحرکی، اضافه وزن و چاقی، مصرف دخانیات، استرس و سابقه خانوادگی در افراد درجه یک نیز می‌تواند از عوامل خطر بیماری فشارخون باشد.
احتمال سکته قلبی در افرادی که فشارخون بالا دارند ۲ برابر سایر افراد است
وی با اشاره به عوارض بیماری فشارخون بالا خاطرنشان می‌کند: سکته‌های قلبی و مغزی، نارسایی قلبی و کلیوی از شایع‌ترین عوارض فشارخون بالا است، در صورتی که فشارخون کنترل نشده باشد مبتلایان با این عارضه‌ها مبتلا می‌شوند؛ بر اساس آماری که در منابع پزشکی اعلام می‌شود، احتمال سکته قلبی در افرادی که فشارخون بالا دارند دو برابر سایر افراد است، یا احتمال سکته مغزی در افراد مبتلا به فشارخون بالا چهار برابر افراد سالم است.
معاون فنی مرکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌افزاید: مهمترین و اولین علت مرگ و میر در کشور ما بیماری‌های قلبی عروقی بوده که یکی از این بیماری‌ها فشارخون بالا است.
وی اضافه می‌کند: در حوزه بهداشت و درمان استان اصفهان، طی سال‌های گذشته طرح خطرسنجی را آغاز کردیم؛ تاکنون ۵۰ درصد از جمعیت بالای ۳۰ سال استان اصفهان خطرسنجی قلبی عروقی شدند که در این برنامه تمام افراد بالای ۳۰ سال به صورت رایگان فشارخون، قندخون و چربی خون آنها اندازه‌گیری و وضعیت سلامت قلبی عروقی آنها مشخص می‌شود.
پارسا می‌گوید: ۵۰ درصد افراد بالای ۳۰ سال هنوز به مراکز بهداشتی درمانی و محل سکونت خود مراجعه نکردند تا از خدمات رایگان سیستم بهداشتی درمانی استفاده کنند؛ توصیه ما به عموم شهروندان این است که تا جای ممکن در اسرع وقت به مراکز جامع سلامت و پایگاه‌های بهداشتی نزدیک محل سکونت خود مراجعه کنند.
وی ادامه می‌دهد: لازم است افراد بالای ۳۰ سال حداقل نسبت به انجام خطرسنجی رایگان قلبی عروقی اقدام کنند که در این طرح فشارخون، قندخون و چربی خون آنها اندازه‌گیری می‌شود و بر اساس وضعیت سلامت قلبی عروقی تحت مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی قرار می‌گیرند و اگر نیاز به مشاوره تغذیه و روان و افسردگی داشته باشند مشاوره رایگان برای آنها انجام می‌شود.
معاون فنی مرکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان خاطرنشان می‌کند: به بیماران مبتلا به فشارخون توصیه می‌کنیم؛ از آنجایی که فشارخون علامتی ندارد و اکثر مواقع بدون علامت است و به عنوان قاتل خاموش شناخته می‌شود و فرد در صورت ابتلاء، سکته قلبی یا مغزی کرده و سپس فوت می‌کند، با تجویز پزشک داروی خود را به صورت مرتب استفاده کنند و به هیچ عنوان داروی خود را قطع نکنند و حداقل هر سه ماه یکبار برای کنترل فشارخون به پزشک مراجعه کنند تا در معرض عوارض فشارخون قرار نگیرند.
زنان باردار مراقب فشار خون خود باشند
وی در پاسخ به این سوال که فشارخون در زنان بیشتر است یا مردان؟ اضافه می‌کند: فشارخون وابسته به سن و سابقه خانوادگی بوده و به جنسیت فرد بستگی ندارد، به صورت تقریبی زنان و مردان شرایط مشابهی در زمینه ابتلاء به فشارخون دارند.
پارسا با اشاره به زنگ خطر فشارخون در زنان باردار می‌گوید: یکی از علائم خطر دوران بارداری، فشارخون بوده که بسیار خطرناک است؛ در دوران بارداری تمام زنان باید از ابتدای دوره تا پایان تحت نظر پزشک یا مراقبان سلامت وضعیت فشارخون و علائم خطر آن تحت نظر و کنترل باشد که دوره بارداری به سلامت طی شود.
وی خاطرنشان می‌کند: در زمینه فرهنگسازی و تشویق مردم به خودمراقبتی باید اقدامات لازم صورت گیرد تا افراد بدانند مسئول سلامتی خود هستند و خود فرد باید به فکر سلامتی خود باشد، امیدواریم موضوع خودمراقبتی در عرصه‌های مختلف به ویژه فشارخون که از موضوعات شایع جامعه است، برای عموم مردم شرح داده شود.
عوامل تشدیدکننده فشارخون
سیدوحید شریف، متخصص قلب و عروق و فلوشیپ آنژیوپلاستی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره بیماری فشارخون اظهار می‌کند: فشارخون یکی از بیماری‌های شایع و مزمن سیستم قلب و عروق است.
وی با بیان اینکه اگر داخل عروق فشارخون وجود نداشته باشد جریان خون از رگ‌ها عبور نمی‌کند، می‌افزاید: منظور از بیماری فشارخون، فشارخون بالاتر از حد نرمال است؛ فشارخون نرمال ۱۴ روی ۹ بوده که تا این حد طبیعی است هرچند استاندارد و ایده‌آل این بوده که فشارخون فرد ۱۲ روی هفت باشد؛ اما اگر فشار خون از عدد ۱۴ روی ۹ بالاتر رفت بیماری پرفشاری خون خواهد بود.
متخصص قلب و عروق و فلوشیپ آنژیوپلاستی تصریح می‌کند: پرفشاری خون با دستگاه‌های فشارسنج در کلینیک‌ها و مطب‌ها توسط پزشکان و پرستاران اندازه‌گیری می‌شود، مردم نیز می‌توانند با استفاده از دستگاه‌های دیجیتال در منزل فشارخون خود را اندازه‌گیری و ثبت کنند.
وی ادامه می‌دهد: فرهنگ اندازه‌گیری و رعایت فشار خون دقیق و منظم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ فشارسنج دیجیتال بهترین فشارسنج برای خانواده‌ها است و فشارسنج‌های پزشکی از جمله ستون جیوه و عقربه‌ای مناسب خانواده‌ها نیست، مگر اینکه دوره پزشکی دیده باشند و بتوانند با آن کار کنند. همچنین فشارسنج‌های بازویی نسبت به مچی دقیق‌تر هستند.
شریف در پاسخ به این سوال که زمان مناسب برای اندازه‌گیری فشارخون چه زمانی است؟ می‌گوید: بسته به عدد فشارخون فرد قرار دارد که در چه نوسانی فشارخون اندازه‌گیری شود، اگر فرد مبتلا به فشارخون است اما فشارخون وی کنترل شده کافی است هفته‌ای یک تا سه مرتبه فشار وی اندازه‌گیری شود، اما اگر مبتلا به فشار خون کنترل نشده است توصیه می‌کنم هرروز و روزانه دو مرتبه فشارخون خود را اندازه‌گیری کند و این فهرست را پس از یک هفته تا ۱۰ روز به پزشک خود ارائه دهد تا پزشک درباره داروی بیمار و میزان دوز آن تصمیم‌گیری کند.
شایع‌ترین نوع فشارخون نوع اولیه و ارثی است
وی با بیان اینکه پرفشاری خون بیماری خطرناکی است، اضافه می‌کند: شایع‌ترین نوع فشارخون نوع اولیه و ارثی بوده، آنچه در بیماری فشارخون مؤثرتر بوده بحث ارث و ژن است، اگر خانواده‌ای به فشارخون مبتلا هستند به احتمال زیاد فرزندان و خواهران و برادران آنها به این بیماری مبتلا خواهند شد.
متخصص قلب و عروق و فلوشیپ آنژیوپلاستی می‌افزاید: اینکه چه زمانی به فشارخون مبتلا می‌شویم مشخص نیست و اینکه چگونه بتوان دیرتر مبتلا شد و به موقع تشخیص و درمان انجام شود مهم است، با وجود اینکه برخی افراد می‌دانند اعضای خانواده آنها به فشارخون مبتلا هستند پیگیر فشارخون خود نیستند، افراد باید بدانند اگر فردی در خانواده به فشارخون مبتلا است، آنها نیز در معرض خطر هستند و حتی اگر فشارخون ندارند باید به صورت مرتب هفته‌ای دو تا سه بار فشارخون خود را کنترل کنند و اگر فشارخون آنها از عدد ۱۴ روی ۹ بالاتر رفت به پزشک مراجعه کنند.
وی با اشاره به عوامل خطر که باعث فشارخون می‌شود، اظهار می‌کند: مهمترین عامل ارث است، اما عوامل دیگری در این بیماری مؤثر هستند؛ یکی از مهمترین عواملی که مورد غفلت فرار گرفته سیگار است، دخانیات یکی از عوامل فشارخون بوده که بسیار رایج است و سن ابتلاء به فشارخون را به پایین‌ترین حد خود رسانده است، جوانان تصور می‌کنند قرار نیست اتفاقی رخ دهد در صورتی که با این فرایند به سمت فشارخون پیش می‌روند.
شریف می‌گوید: سیگار، قلیون و ویپ یا هرگونه دخانیات می‌تواند مسبب و تشدیدکننده فشارخون باشد، همچنین الکل و نوشیدنی‌های الکلی یکی دیگر از علل فشارخون است، همچنین مصرف بالای نمک که در جامعه با غذاهای فست فودی و رستورانی رایج است، باعث ابتلاء به بیماری پرفشاری خون می‌شود.
وی با اشاره به تأثیر سن و جنسیت افراد در بیماری فشارخون تصریح می‌کند: هرچقدر سن افراد بالاتر می‌رود، شانس ابتلاء به فشارخون افراد بیشتر می‌شود؛ سن فشارخون اولیه ۳۰ تا ۵۰ سالگی است یعنی به طور معمول افرادی که در خانواده آنها فرد مبتلا به فشارخون وجود دارد در این سن احتمال ابتلاء به فشارخون وجود دارد که باید پیگیری‌های لازم برای درمان این بیماری را انجام دهند.
متخصص قلب و عروق و فلوشیپ آنژیوپلاستی خاطرنشان می‌کند: در ۳۰ تا ۵۰ سالگی بیماری فشارخون بیشتر در مردان دیده می‌شود، اما بعد از ۵۰ سالگی و با یائسگی و افزایش سن زنان فشارخون در زنان بیشتر از مردان می‌شود.
شیوع فشارخون در کشور و استان اصفهان رو به افزایش است
رامش حسین خانی، مسئول پیشگیری و کنترل بیماری‌های قلبی و عروقی و دیابت مرکز بهداشت اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره بیماری پرفشاری خون اظهار می‌کند: فشارخون شایع‌ترین بیماری مزمن در کل دنیا بوده و مهمترین بیماری از نظر بار بیماری‌ها در کل دنیا است، بار بیماری به این معنا که شایع‌ترین علت برای مرگ و میرها یا ناتوانی و عوارضی بوده که برجا می‌گذارد؛ بنابراین فشارخون بیماری بسیار مهم و قابل اهمیت است و باید مورد توجه قرار گیرد.
وی می‌افزاید: شیوع فشارخون در کشور و بالطبع آن در استان اصفهان رو به افزایش است به طوری که شیوع این بیماری در افراد بالای ۱۸ سال ۳۳ درصد است، یعنی از هر سه نفر بالغ یک نفر به فشارخون بالا مبتلا است؛ همچنین در جمعیت پنج میلیون نفری استان اصفهان حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بیمار مبتلا به فشارخون داشته باشیم اما متوجه شدیم یک سوم حدود ۴۰۰ هزار نفر بیماران از بیماری خود با خبر نیستند
مسئول پیشگیری و کنترل بیماری‌های قلبی و عروقی و دیابت مرکز بهداشت اصفهان با بیان اینکه بیماری فشارخون بدون علامت است، تصریح می‌کند: این بیماری، بیماری خاموش بوده و به آن قاتل خاموش گفته می‌شود و شایع‌ترین علامت آن بی‌علامت بودن آن است، تنها راه شناسایی اینکه فردی فشارخون دارد یا نه، این است که فشارخون فرد اندازه‌گیری شود.
وی ادامه می‌دهد: فشارخون یک بیماری متابولیک مانند دیابت و اختلالات چربی خون است و این سه بیماری به یکدیگر مربوط هستند، اگر فردی به فشارخون بالا مبتلا شود احتمال اینکه به دیابت و اختلالات چربی مبتلا شود زیاد است بنابراین فرد باید به صورت مرتب آزمایش‌های لازم را انجام دهد.
از آن جایی که فشار خون اولین عامل خطر مرگ و میر و ناتوانی در دنیا است و از نظر بار بیماری در دنیا رتبه اول را دارد؛ این بیماری شایع‌ترین بیماری مزمن در جهان بوده و از هر ۱۰ سه نفر در جهان مبتلا به فشار خون بالا هستند و در ایران شیوع فشار خون بالا در افراد بالای ۱۸ سال حدود ۲۶ درصد است و در استان اصفهان این شیوع ۲۵ درصد است، لذا برای رسیدن به هدف کنترل فشارخون باید برنامه‌های غربالگری اجتماعی با ظرفیت بالا برای تشخیص افراد دارای فشار خون بالای در معرض خطر و ترویج اندازه‌گیری فشار خون در مطب توسط پزشکان، در مراکز بهداشتی و خانه‌های سلامت مدنظر قرار گیرد تا ۵۰ درصد بیماران مبتلا به فشار خون از این عارضه در بدن خود آگاه شوند.
نظر شما