به گزارش ایمنا، مس فلز پر کاربردی است که در طبیعت به صورت سنگ‌های اکسیده، سنگ‌های سولفوره و مس طبیعی یافت می‌شود و استخراج آن از معادن روباز و زیر زمینی با توجه به نوع کانی این محصول به روش‌های مختلف انجام می‌شود.
مس چیست؟
مس (copper) یکی از پرکاربردترین و کهن‌ترین فلزات جهان است که در بسیاری از صنایع استفاده می‌شود؛ این فلز با عدد اتمی ۲۹ در گروه یازدهم جدول تناوبی قرار گرفته است. نماد شیمیایی این عنصر Cu و نام آن از واژه لاتین cuprum گرفته شده است.
قیمت هر تن مس در بازار جهانی حدود ۷.۸۷۸ دلار است.
خواص فلز مس
مس خالص به دلیل ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی، رسانایی الکتریکی، چکش خواری بالا (قابلیت بالای کار بر روی آن) و مقاومت در برابر خوردگی کاربرد وسیعی دارد.
کاربرد فلز مس
برخی از کاربردهای مس و آلیاژهای آن به شرح زیر است:
- سیم‌های مسی
- لوله‌های مسی
- دستگیره‌های درب و وسایل منزل
- مجسمه‌سازی
- آهنرباهای الکتریکی
- موتورها
- کلیدها و تقویت‌کننده‌های الکتریکی
- لامپ‌های خلأ، لامپ‌های پرتوی کاتدی ومگنترون‌های اجاق‌های مایکروویو
- هدایت‌کننده موج برای تشعشع مایکروویو
- ساخت ظروف و وسایل آشپزی
- وسایل موسیقی، به‌خصوص سازهای بادی و سازهای سیمی
- پوشاندن قسمت‌های مختلف کشتی برای حفاظت در برابر بارناکل‌ها وماسل‌ها
- سولفات مس به‌عنوان سم کشاورزی و تصفیه‌کننده آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ترکیبات مس نظیر محلول فلینگ به‌طور گسترده‌ای در تجزیه شیمیایی و آزمایش شکر به کار می‌رود
- کاربرد فیبر نوری در خطوط اصلی ارتباطات
- خاصیت ضد میکروبی مس آن را به یک فلز محبوب در زمینه پزشکی تبدیل کرده است
استخراج مس
استخراج مس برای به‌دست آوردن مس از سنگ معدن انجام می‌شود و با توجه به منبع کانسنگ، مقررات محیط زیست محلی و دیگر عوامل دارای روش‌های متفاوت است.
معدن مس
معادن مس به طور کلی در سه دسته قرار می‌گیرند:
- کانی‌های اکسیدی که تقریباً نزدیک به سطح زمین و در دسترس‌ترین معادن به شمار می‌روند.
- معادن سوپرژن که محتوی کانی‌های مس- گوگرد هستند و نسبت به سطح زمین بعد از معادن کانی‌های اکسیدی قرار دارند.
- معادن هیپوژن که دورترین معادن نسبت به زمین هستند و حاوی کانی‌های مس آهن و گوگرد هستند.
معادن مس ایران
ایران دارای سه معدن اصلی مس شامل معادن سرچشمه، میدوک و سونگون به مالکیت شرکت ملی صنایع مس ایران است.
معدن مس سونگون
مجتمع مس سونگون ورزقان از بزرگترین معادن کشور ایران است که ارزش ذخایر آن ۳۲۰ میلیارد دلار برآورده شده است.
معدن مس سونگون ورزقان یک درصد ذخیره مس دنیا و ۵۲ درصد ذخایر مس کشورمان را در دل خود جای داده و معدنی واقع در یک منطقه کوهستانی در شمال‌غرب ایران بر روی کمربند مس جهانی است.
این معدن که ذخیره مس آن بیش از ۲ میلیارد تن برآورد می‌شود، در روستای تخریب شده (به دلیل وجود منابع معدنی) سونگون واقع در استان آذربایجان شرقی، ۱۳۰ کیلومتری تبریز و ۳۰ کیلومتری شهرستان ورزقان، در منطقه‌ای کوهستانی با ارتفاع متوسط ۲۰۰۰ متر بالای سطح دریا و در بخشی از رشته کوه‌های قره‌داغ قرار دارد که در حال حاضر، به لحاظ بزرگی، ظرفیت و تناژ تولیدی دومین قطب مس در کشور است.
معدن کاری در سونگون از دوره قاجار به صورت استخراج زیر زمینی در امتداد طول رودخانه سونگون در محدوده پرعیار آغاز و تا سال ۱۳۵۱ به صورت دوره‌ای انجام شده است.
عملیات اکتشافی معدن مس سونگون با تجهیزات جدید از سال ۱۳۲۵ شروع و تا سال ۱۳۵۶ ادامه داشت و در آن سال وجود ذخایر مس از نوع پرفیری توسط کارشناسان زمین‌شناسی محرز شد.
نخستین گمانه کانسار سونگون در سال ۱۳۶۸ حفر و تا سال ۱۳۷۱ اکتشافات انجام شد. عملیات پیش باطله برداری نیز از سال ۱۳۷۲ آغاز و معدن مسسونگون در سال ۱۳۷۸ به بهره برداری رسمی رسید.
کانی سازی اصلی کانسار سونگون شامل کانی‌های مس و مولیبدن است؛ ذخیره احتمالی این معدن بیش از یک میلیارد تن و ذخیره قابل استخراج آن (با توجه به اکتشافات انجام گرفته) حدود ۷۹۶ میلیون تن برآورد شده‌است که در مجموع کل ذخایر قطعی، احتمالی و ممکن در محدوده کانسار سونگون ورزقان حدود ۱/۷ میلیارد تن سنگ مس با عیار ۰/۶۱٪ است. در این معدن غیر از فلز با ارزش مس، مولیبدن، طلا، نقره و دیگر عناصر با اهمیت به صورت فلزات همراه وجود دارند.
در این مجتمع معدنی ۵ هزار نفر مشغول کار هستند که کنسانتره مس را تولید می‌کنند؛ هر تن کنسانتره حداقل ۱ هزار و ۷۰۰ دلار ارزش دارد.
نظر شما