به گزارش خبرنگار ایمنا، سرطان کولورکتال (Colon Cancer) زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌هایی که کولون یا راست روده را پوشانده‌اند غیرطبیعی شده و خارج از کنترل رشد می‌کنند. از آن جایی که علائم اغلب تا زمانی که سرطان پیشرفت نکرده است ظاهر نمی‌شود، انجام منظم غربالگری سرطان کولورکتال مهم است.
سرطان کولون و سرطان کولورکتال چیست؟
سرطانی که از روده بزرگ شروع می‌شود، سرطان کولون نامیده می‌شود، در حالی‌که سرطان در رکتوم به عنوان سرطان رکتوم (Rectal cancer) شناخته می‌شود. سرطان‌هایی که هر یک از این اندام‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند، ممکن است سرطان کولورکتال (Colorectal cancer) نامیده شوند. اگرچه در همه موارد درست نیست، اکثر سرطان‌های کولورکتال به طور کلی در طول زمان از پولیپ‌های پیش سرطانی(Adenomatosis) ایجاد می‌شوند. پولیپ‌ها می‌توانند پس از ایجاد یک سری جهش (ناهنجاری) در DNA سلولی آن‌ها تغییر کنند. برخی از عوامل خطر سرطان روده بزرگ شامل سابقه خانوادگی سرطان کولون یا رکتوم، رژیم غذایی، مصرف الکل، سیگار کشیدن و بیماری التهابی روده است.
پولیپ‌ها اندازه کوچکی داشته و در صورت ایجاد علائم، تنها علائم خفیفی را ظاهر می‌کنند. به همین جهت پزشکان متخصص گوارش جهت پیشگیری از سرطان کولون، توصیه می‌کنند به صورت منظم آزمایشات غربالی انجام شود تا قبل از سرطانی شدن پولیپ‌ها، جهت شناسایی و برداشتن آن‌ها اقدام شود. برای درمان سرطان کولون، روش‌های درمانی متنوعی نظیر جراحی، پرتودرمانی و نیز درمان‌های دارویی مانند شیمی‌درمانی (Chemotherapy)، درمان هدفمند (Targeted treatment) و ایمونوتراپی Immunotherapy) وجود دارد.
علائم سرطان کولورکتال چیست؟
در ۷۵ درصد موارد ابتلاء به سرطان روده یا کولون در افراد بدون سابقه خانوادگی و یا سایر عوامل مولد سرطان رخ می‌دهد و متأسفانه در مراحل اولیه اغلب بدون علامت است. پس علائم سرطان روده بزرگ نیز در مراحل اولیه مشاهده نمی‌شود. علائم مراحل ابتدایی بیماری در صورت وجود، شامل موارد زیر است:
- یبوست
- اسهال
- تغییر رنگ مدفوع
- تغییر شکل مدفوع، مانند: باریک شدن مدفوع
- وجود خون در مدفوع
- خونریزی روده بزرگ
- تولید گاز بیش از حد
- گرفتگی شکم
- درد شکم
در صورت مشاهده هر یک از علائم نام‌برده، جهت انجام تست غربالگری کولون (Colon screening test) به متخصص گوارش مراجعه کنید.
عوامل خطر سرطان کولورکتال
افزایش سن، مهم‌ترین عامل خطر برای اکثر سرطان‌ها است. برای اکثریت افراد، عامل اصلی در ابتلاء CRC، افزایش سن است. خطر ابتلاء به این نوع سرطان پس از سن ۵۰ سال به طور چشمگیری افزایش می‌یابد؛ ۹۰ درصد از کل CRC ها بعد از این سن تشخیص داده می‌شوند. سایر عوامل خطر سرطان کولورکتال عبارتند از:
۱- سابقه خانوادگی CRC در فامیل درجه اول به ویژه قبل از ۵۵ سالگی.
۲- سابقه فردی به آدنوم‌های کولورکتال، CRC یا سرطان تخمدان
۳- شرایط ارثی، از جمله پولیپوزیز آدنوماتوز فامیلی (FAP) و سندرم لینچ (سرطان کولورکتال غیرپولیپوزیز ارثی)
۴- سابقه فردی به بیماری التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو مزمن دائمی یا کولیت کرون
۵- مصرف بیش از حد الکل
۶- استعمال دخانیات
۷- نژاد یا قومیت (میزان شیوع، مرگ و میر CRC در آمریکایی‌های آفریقایی تبار نسبت به سایر نژادها بالاتر است)
۸- چاقی
مراحل پیشرفت سرطان کولورکتال
پزشک متخصص گوارش شما ممکن است از سطح‌بندی سرطان به عنوان راهنمایی جهت تشخیص میزان پیشرفت سرطان استفاده کند. دانستن مرحله سرطان به پزشک کمک می‌کند تا بهترین درمان ممکن را اتخاذ کرده و چشم انداز طولانی مدت بیماری شما تخمین بزند. در ابتدا سرطان روده بزرگ تنها در داخلی‌ترین پوشش روده بزرگ به نام مخاط یافت می‌شود.
مرحله اول
سرطان کولون به این معنی است که تومور فراتر از پوشش داخلی گسترش یافته است اما در داخل روده بزرگ باقی می‌ماند و به غدد لنفاوی گسترش یافته است. غدد لنفاوی اندام‌های کوچکی هستند که بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند و مانند فیلتر عمل می‌کنند. هم‌چنین سرطان به آستر یا مخاط کولون یا رکتوم نفوذ کرده است؛ اما هنوز وارد دیواره‌های ارگان نشده است.
مرحله دوم
سرطان روده بزرگ از طریق لایه عضلانی خارجی ضخیم روده بزرگ به دیواره‌های کولون یا رکتوم نفوذ پیدا کرده است؛ اما هنوز گره‌های لنفاوی یا بافت‌های اطراف درگیر نشده‌اند.
مرحله سوم
سرطان روده بزرگ به خارج از روده بزرگ در این مرحله معمولاً یک تا سه گره لنفاوی درگیر شده است. بدین ترتیب سرطان به گره‌های لنفاوی گسترش یافته است؛ اما هنوز در دیگر قسمت‌های بدن پخش نشده است.
مرحله چهارم
سرطان روده بزرگ به سرطان به دیگر بخش‌های دور بدن مانند کبد یا ریه‌ها منتقل شده است. ممکن است در غدد لنفاوی باشد.
تشخیص سرطان کولورکتال و نحوه درمان
برخلاف بیشتر سرطان‌ها، CRC قابل پیشگیری و درمان می‌باشد اگر در زمان مناسب تشخیص داده شود. تشخیص در مراحل ابتدایی در ۹۰ درصد موارد امکان درمان را بالا می‌برد. بنابراین انجام غربالگری منظم نقش بسیار زیادی در تشخیص و درمان مناسب CRC دارد. کلونوسکوپی یک فرآیند استاندارد برای ارزیابی و تشخیص سرطان کولورکتال به کار می‌رود ولی این روش تهاجمی و پر هزینه بوده و برای بیماری ناخوشایندی‌هایی را به همراه دارد و باعث بروز عوارضی برای بیمار می‌گردد. همه این موارد ایجاد یک روش غیرتهاجمی برای بررسی CRC دوچندان می‌کند. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که تغییرات مولکولی می‌تواند ما را در ارائه اطلاعات مربوط به تشخیص، پیش آگهی و پیش‌بینی درمان یاری کند. این بیومارکرها بایستی دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- باید اختصاصی و دارای حساسیت کافی باشد
- ایمن و قابل ارائه برای تمامی افراد جامعه باشد
- اندازه‌گیری آن آسان باشد
- باید بتواند در همه افراد از هر جنس یا نژادی تشخیص دقیق ارائه دهد.
درمان سرطان کولورکتال به شرایط بیمار و مرحله بیماری بستگی دارد که در آن از هفت نوع درمان استاندارد مورد استفاده قرار می‌گیرد:
- عمل جراحی
Radiofrequency ablation : با استفاده از یک پروب مخصوص به همراه الکترودهای کوچک سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. گاهی پروب به طور مستقیم از طریق پوست وارد می‌شود و فقط بیهوشی موضعی مورد نیاز است. در موارد دیگر پروب از طریق شکاف در شکم قرار می‌گیرد که نیاز به بیهوشی عمومی در بیمارستان دارد.
Cryosurgery : درمانی که از یک ابزار برای ثابت نگه داشتن و نابود کردن بافت غیرطبیعی استفاده می‌شود. این نوع درمان نیز کریوتراپی نامیده می‌شود.
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
چگونه از سرطان گوارش پیشگیری کنیم؟
متخصصان تاکید دارند تحرک و ورزش، تعدیل وزن و جلوگیری از چاقی، مصرف آسپیرین و داروهای ضد التهابی NSAID، استفاده رژیم غذایی پرفیبر از قبیل سبزیجات و میوه‌جات و سبوس گندم، مصرف کافی اسید فولیک و متیونین، مصرف کافی کلسیم، کاهش مصرف چربی از ۴۰ درصد کالری روزانه به ۳۰ درصد در روز از جمله عوامل مهم پیشگیری از بروز سرطان کولورکتال و بیماری‌های گوارشی است.
نظر شما