به گزارش خبرنگار ایمنا، نقرس یک نوع شایع و پیچیده ازآرتروز است که می‌تواند هر فردی را درگیر کند. علائم نقرس با حملات ناگهانی و شدید درد، تورم، قرمزی و حساسیت به لمس مفاصل، که اغلب مفصل قاعده انگشت شست پا را درگیر می‌کند، مشخص می‌شود.
حمله نقرس می‌تواند ناگهانی اتفاق بیفتد و اغلب اوقات فرد را در نیمه شب با این احساس که انگشت شست پا در حال سوختن است بیدار می‌کند. مفصل آسیب دیده گرم، متورم و چنان حساس است که حتی وزن لایه رویی آن نیز غیر قابل تحمل به نظر می‌رسد. علائم نقرس ممکن است بیایند و بروند، اما روش‌هایی برای کنترل علائم و جلوگیری از شدید شدن آنها وجود دارد.
علائم نقرس
علائم و نشانه‌های نقرس تقریباً همیشه به طور ناگهانی و غالباً در شب اتفاق می‌افتد. این علائم عبارتند از:
درد مفصلی شدید
نقرس معمولاً مفصل بزرگ انگشت شست پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما ممکن است در هر مفصلی ایجاد شود. مفاصل دیگری که معمولاً مبتلا می‌شوند شامل مچ پا، زانو، آرنج، مچ و انگشتان است. درد احتمالاً در چهار تا ۱۲ ساعت اول پس از شروع شدیدتر است.
ناراحتی طولانی
بعد از فروکش شدیدترین درد، ممکن است برخی از ناراحتی‌های مفصلی از چند روز تا چند هفته طول بکشد. حملات بعدی احتمالاً طولانی‌تر بوده و مفاصل بیشتری را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
التهاب و قرمزی
مفصل یا مفاصل آسیب دیده متورم، نرم، گرم و قرمز می‌شوند.
دامنه حرکتی محدود
با پیشرفت نقرس، ممکن است نتوانید مفاصل خود را به طور عادی حرکت دهید.
اگر درد ناگهانی و شدیدی در مفصل دارید با پزشک فوق تخصص رومالوژی تماس بگیرید، صورت عدم درمان، نقرس می‌تواند منجر به بدتر شدن درد و آسیب مفصلی شود. اگر تب و مفصل گرم و ملتهب دارید، بلافاصله باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید زیرا می‌تواند نشانه عفونت باشد.
انواع نقرس
پیشروی نقرس در چندین مرحله انجام می‌شود و بیماران این مراحل را به عنوان انواع مختلف نقرس تجربه می‌کنند که عبارتند از:
هایپراوریسمی بدون علامت
این احتمال وجود دارد که فردی که سطح اسید اوریک خون او بالا است هیچ علامتی نداشته باشد. در این مرحله نیاز به درمان نیست گر چه کریستال‌های اوره در بافت انباشته شده و باعث آسیب‌دیدگی‌های جزئی می‌شوند. افراد مبتلا به هایپراریسمی بدون علامت باید عواملی که باعث افزایش احتمالی و تجمع اسید اوریک می‌شوند را کاهش دهند.
حمله نقرسی یا نقرس حاد
این مرحله زمانی اتفاق می‌افتد که کریستال‌های اوره انباشته شده و به طور ناگهانی باعث التهاب و درد شدید شوند. این حمله ناگهانی معمولاً ظرف مدت ۳ تا ۱۰ روز برطرف می‌شود. حمله نقرس ممکن است گاهی اوقات با اتفاقات استرس‌زا، مصرف الکل یا مواد مخدر و همچنین سرد شدن هوا تحریک شود.
وقفه نقرس
این مرحله، فاصله بین حملات نقرسی است. حملات ممکن است ماه‌ها و سال‌ها اتفاق نیفتد اما اگر این بیماری تحت درمان قرار نگیرد به مرور زمان با تناوب بیشتری اتفاق می‌افتد. در این فواصل، کریستال‌های اسید اوریک در بافت جمع می‌شوند.
نقرس توفوسی مزمن
نقرس توفوسی مزمن، ناتوان‌کننده‌ترین نوع نقرس است. ممکن است مفاصل و کلیه‌ها دچار آسیب‌دیدگی‌های دائمی شوند. بیمار مبتلا به آرتریت التهابی ممکن است دچار توفی که یک توده بزرگ از کریستال‌های اوره است شود. این عارضه بیشتر در قسمت‌های سردتر بدن مانند مفاصل انگشتان اتفاق می‌افتد. اگر نقرس تحت درمان قرار نگیرد پس از گذشت مدتی طولانی – حدود ۱۰ سال – تبدیل به نقرس توفوسی مزمن می‌شود. اگر بیمار تحت درمان باشد احتمال این که نقرس وی به این مرحله برسد بسیار کم است
شبه نقرس
یکی از بیماری‌هایی که به راحتی با نقرس اشتباه گرفته می‌شود، شبه نقرس یا پزوگوت است. علائم این عارضه بسیار شبیه به نقرس است. مهم‌ترین تفاوت نقرس و پزوگوت این است که در این بیماری مفاصل با کریستال‌های فسفات کلسیم تحریک می‌شوند نه با کریستال‌های اوره. درمان پزوگوت متفاوت از درمان نقرس است.
علل ایجاد نقرس
عواملی مانند اضافه وزن و چاقی، وزن گیری بیش از حد مخصوصاً در سنین جوانی، مصرف الکل، فشار خون بالا و نیز اختلال عملکرد کلیه، صدمات و جراحت‌های بدن، جراحی اخیر، دهیدراته شدن و کاهش آب بدن، تب و نیز درمان‌های دارویی خاص خطر ابتلاء به نقرس و پیشرفت بیماری را افزایش می‌دهند. مفصل انگشت بزرگ پا شایع‌ترین مکان برای بروز حملات نقرس است. مفصل‌های دیگر نظیر قوزک پا، زانو، آرنج و مفصل سایر انگشتان نیز می‌توانند دچار نقرس شوند. هرچند اکثر اسید اوریک بالا درخون نشانه ابتلاء به این بیماری نیست و خیلی از افرادیکه اسید اوریک بالایی دارند، دچار این بیماری نمی‌شوند، اما ابتلاء به نقرس بدلیل وجود مقادیر بالای اسید اوریک در خون بوجود می‌باشد. بعضی از عواملی که باعث بوجود آمدن این کریستال‌ها می‌شوند، عبارتند از:
۱. چاقی
۲. مصرف الکل
۳. مصرف زیاد خوراکی‌های حاوی اسید اوریک شامل گوشت قرمز، سیرابی، ماهی کولی، شاه ماهی، مارچوبه و قارچ
۴. بیماری‌های خاص شامل فشارخون بالای درمان نشده، بیماری‌های مزمن مانند دیابت، چربی یا کلسترول بالای خون و باریک شدن رگ‌ها نیز می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلاء به نقرس شود.
۵. بعضی از داروها شامل دیورتیک ها (برای درمان فشارخون استفاده می‌شوند)، آسپرین و داروهایی که برای افرادیکه پیوند عضو انجام داده‌اند، تجویز می‌شوند.
۶. سابقه خانوادگی
۷. سن و جنس. نقرس در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد.
عوارض بیماری نقرس چیست؟
در صورتی که شرایط شدیدتری از نقرس را تجربه کنید، احتمالاً عوارض ناشی از آن نیز بروز خواهد کرد. این عوارض عبارتند از:
نقرس بازگشتی
بعضی از افراد پس از درمان دیگر هرگز علائم و نشانه‌های نقرس را تجربه نمی‌کنند. بعضی دیگر ممکن است هر سال چندین بار نقرس را تجربه کنند. داروها می‌توانند از بروز حمله نقرس در افراد مبتلا به نقرس بازگشتی جلوگیری کنند. در صورت عدم درمان، نقرس باعث فرسایش و تخریب مفصل می‌شود.
نقرس پیشرفته
نقرس درمان نشده ممکن است باعث ایجاد رسوبات بلورهای اورات در زیر پوست در گره‌هایی به نام توفی (TOE-fie) شود. توفی می‌تواند در مناطق مختلفی مانند انگشتان دست، پا، آرنج یا تاندون آشیل در پشت مچ پا ایجاد شود. این عارضه معمولاً دردناک نیست، اما در حملات نقرس ممکن است متورم و حساس شود.
سنگ کلیه
بلورهای ادرار می‌تواند در مجاری ادراری افراد مبتلا به نقرس جمع شده و باعث ایجاد سنگ کلیه شوند. مصرف داروها می‌تواند به کاهش خطر ابتلاء به سنگ کلیه کمک کنند.
آزمایش‌ها و تشخیص
تشخیص نقرس به دلیل علائم آن دشوار است، زمانی که این بیماری شروع می‌شود، علائم آن مانند بیماری‌های دیگر است. معمولاً میزان اسید اوریک در بسیاری از افراد زمانی بالا می‌رود که به نقرس مبتلا شده‌اند و ممکن است در هنگام بروز حمله نقرسی، اسید اوریک بالا نباشد. مهم‌تر این که بسیاری از افرادی که اسید اوریک بالا دارند به نقرس مبتلا نمی‌شوند.
یک آزمایش تشخیصی که پزشکان انجام می‌دهند، تست مایع درون مفصل است. برای این کار، مایع درون مفصل به وسیله یک سوزن کشیده می‌شود. سپس این مایع برای تعیین وجود کریستال‌های اسید اوریک مورد آزمایش قرار می‌گیرد. از آنجا که عفونت‌های مفصلی نیز علائم مشابه نقرس دارند، پزشک ممکن است وجود باکتری‌ها را نیز در مایع مفصلی مورد بررسی قرار دهد تا احتمال وجود دلایل باکتریایی را رد کند.
پزشکان همچنین ممکن است برای اندازه‌گیری سطح اسید اوریک بدن، دستور انجام آزمایش خون را نیز بدهند اما همان طور که توضیح داده شد، افرادی که اسید اوریک خون آنها بالا است همیشه به نقرس مبتلا نمی‌شوند. همچنین، برخی افراد نیز ممکن است علائم ابتلاء به نقرس را داشته باشند در حالی که اسید اوریک در خون آنها زیاد نیست.
آیا می‌توان از ابتلاء به نقرس پیشگیری کرد؟
برخی عوامل که احتمال ابتلاء به نقرس را افزایش می‌دهند، ژنتیکی و ارثی هستند و قابل پیشگیری نیستند. به هر حال، بسیاری از عواملی که احتمال ابتلاء به نقرس را افزایش می‌دهند مانند چاقی و رژیم‌های غذایی قابل کنترل هستند. حفظ وزن سالم بدن و پیروی از یک رژیم غذایی که کربوهدرات تصفیه‌شده و چربی اشباع و گوشت قرمز کمتری در آن باشد می‌تواند به پیشگیری از ابتلاء به نقرس کمک کند.
در نهایت، پزشکان ممکن است به وسیله اولتراسوند یا سی تی اسکن از کریستال‌های اطراف مفصل یا درون توفی‌ها عکس‌برداری کنند. با اشعه ایکس نمی‌توان نقرس را تشخیص داد اما ممکن است برای رد احتمال ابتلاء به بیماری‌های دیگر به کار رود.
نکاتی برای پیشگیری از بروز این عارضه
در زمانی که علائم برطرف شده‌اند، به کارگیری نکات زیر در رژیم غذایی به جلوگیری از بروز حملات نقرسی آتی کمک می‌کند:
- مقادیر زیادی مایعات بنوشید، آب رسانی به بدن شامل نوشیدن مقادیر زیادی آب را افزایش دهید. مصرف نوشیدنی‌های شیرین را محدود کنید به خصوص آنهایی که با شربت ذرت با فروکتوز بالا شیرین شده‌اند.
- مصرف الکل را ترک کنید، با پزشک در مورد میزان مجاز مصرف الکل مشورت کنید. تحقیقاتی که اخیراً انجام شده نشان می‌دهد که مصرف آبجو احتمال بروز علائم نقرس را به خصوص در مردان افزایش می‌دهد.
- پروتئین مورد نیاز بدن را از محصولات لبنی کم‌چرب دریافت کنید. محصولات لبنی کم‌چرب ممکن است اثر پیشگیرانه در برابر نقرس داشته باشد بنابراین بهترین منابع برای تأمین پروتئین مورد نیاز بدن هستند.
- مصرف گوشت، ماهی و مرغ را کاهش دهید. مقادیر کم ممکن است مشکل‌ساز نباشد اما توجه داشته باشید که چه نوع و چه مقدار از مصرف هر کدام از این مواد غذایی باعث ایجاد مشکل برای شما می‌شود.
- وزن سالم بدن را حفظ کنید. پروتئین‌هایی را انتخاب کنید که وزن سالم بدن شما را حفظ کنند. کاهش وزن باعث کاهش میزان اسید اوریک در بدن می‌شود اما از ناشتا ماندن یا کاهش سریع وزن خودداری کنید زیرا در این موارد ممکن است میزان اسید اوریک به طور موقتی افزایش یابد.
- داروها همچنین برای کاهش تولید اسید اوریک (مسدودکننده‌های زانتان اکسیداس مانند آلوپورینول) یا افزایش توانایی کلیه در دفع اسید اوریک از بدن (پروبنسید) نیز مصرف می‌شوند. اگر نقرس تحت درمان قرار نگیرد، در بدترین حالت، حملات حاد پس از ۱۲ تا ۲۴ ساعت دوباره شروع می‌شوند. انتظار می‌رود که علائم افراد مبتلا به نقرس اگر تحت درمان قرار نگیرند پس از یک دو هفته بهبود یابند.
درمان‌های خانگی برای حملات نقرسی
افراد مبتلا به نقرس می‌توانند با اصلاح و تعدیل رژیم غذایی خود، حملات نقرسی را مدیریت کنند، یک رژیم غذایی متعادل به کاهش علائم کمک می‌کند. افراد مبتلا به نقرس نباید رژیم غذایی کم کربوهیدراته داشته باشند. دریافت مقادیر کم کربوهیدرات به این معنی است که بدن قادر به سوزاندن ذخیره چربی خود نیست و در نتیجه موادی به نام کتون در جریان خون ترشح می‌شوند.
افزایش میزان کتون باعث ابتلاء به بیماری به نام کتوزیس می‌شود که سطح اسید اوریک را در خون افزایش می‌دهد. پرهیز از مصرف مقادیر زیاد غذاهای حاوی پورین از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است تا سطح اسید اوریک در خون زیاد بالا نرود ماهی آنچووی، مارچوبه، قلوه گاو، مغز، لوبیا ون خود، آبگوشت، شاه ماهی، جگر، ماهی ماکرل، قارچ‌ها، ماهی ساردین، خوراک گوساله تعدادی از غذاهای حاوی پورین است.
با این که پرهیز در مصرف این غذاها بسیار مهم است اما مشخص شده است که برخی غذاهای پورین دار احتمال ابتلاء به نقرس را افزایش نمی‌دهند یا علائم آن را تشدید نمی‌کنند. مارچوبه، لوبیاها و برخی غذاهای گیاهی و قارچ‌ها نیز منابع پورین هستند اما تحقیقات نشان می‌دهد که این غذاها باعث بروز حملات نقرسی نمی‌شوند و تأثیری در سطح اسید اوریک ندارند.
مطالعات اپیدمولوژیکی مختلف نشان می‌دهد که سبزیجات پورین دار، غلات کامل، مغزیجات و حبوبات و میوه‌های کم قند، قهوه و مکمل‌های ویتامین ث احتمال ابتلاء به نقرس را کاهش می‌دهند در حالی که مصرف گوشت قرمز، نوشیدنی‌های حاوی فروکتوز و الکل احتمال ابتلاء به این بیماری را افزایش می‌دهند. مکمل‌های ویتامین ث را می‌توان به صورت آنلاین خریداری کرد. قبل از مصرف هر مکمل جدیدی باید با پزشک مشورت کنید. نقش اسید اوریک در نقرس کاملاً واضح و مشخص است. به همین دلیل و همچنین به دلیل وجود داروهای مختلف مرتبط با این بیماری، نقرس نوعی آرتروز است که کاملاً قابل‌کنترل است.
نظر شما