به گزارش خبرگزاری ایمنا، تمرینات ورزشی و توان‌بخشی یکی از ارکان اصلی حفظ سلامت جسمانی، بهبود عملکرد ورزشی و پیشگیری از آسیب‌های حرکتی است. روش‌های متفاوتی برای تقویت عضلات و بهبود عملکرد حرکتی وجود دارد که هر یک بر اساس اصول فیزیولوژیکی ویژه‌ای طراحی شده است. یکی از این روش‌ها که در سال‌های گذشته توجه زیادی به آن شده، تمرینات ایزوکنتیک است. این تمرینات از دستگاه‌های ویژه‌ای استفاده می‌کند که سرعت حرکت را کنترل کرده و مقاومت را در طول دامنه حرکتی تنظیم می‌کند.
تمرینات ایزوکنتیک تمرینات قدرتی است که موجب می‌شود افراد با سرعت و وزن ثابت در یک دامنه حرکتی فعالیت و تمرین کنند. این تمرینات به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود در فیزیوتراپی، بازتوانی آسیب‌های ورزشی، همچنین در برنامه‌های تقویت عضلانی ورزشکاران حرفه‌ای کاربرد گسترده‌ای دارد. این نوع تمرینات امکان ایجاد انقباض‌های عضلانی با سرعت ثابت و مقاومت متغیر را فراهم می‌کند. این ویژگی تمرینات ایزوکنتیک را از سایر روش‌های تمرینی همچون ایزومتریک (ثابت‌ماندن طول عضله) و ایزوتونیک (مقاومت ثابت و سرعت متغیر) متمایز می‌کند.
در تمرینات ایزوکنتیک برخلاف تمرینات ایزوتونیک که وزنه ثابت است، دستگاه به‌گونه‌ای طراحی شده است که در هر مرحله از حرکت مقدار مقاومت متناسب با نیروی تولیدی عضله تغییر می‌کند. این ویژگی موجب می‌شود که عضله در تمام دامنه حرکتی خود تحت بار مناسبی قرار بگیرد و این کار در بهبود قدرت، استقامت و کنترل عصبی-عضلانی نقش کلیدی دارد.
تمرینات ایزوکنتیک بر اساس اصل سرعت ثابت و مقاومت متغیر عمل می‌کند. در این روش سرعت حرکت ثابت است و دستگاه ایزوکنتیک یک سرعت از پیش تعیین‌شده را برای حرکت تنظیم می‌کند. این ویژگی موجب کاهش احتمال آسیب‌دیدگی می‌شود. در این تمرینات مقاومت متغیر است و مقاومت دستگاه متناسب با نیروی اعمال‌شده توسط فرد تغییر می‌کند، یعنی هرچه فرد نیروی بیشتری اعمال کند دستگاه نیز مقاومت بیشتری ایجاد می‌کند. این کار موجب می‌شود که عضله در تمام طول حرکت تحت بار مطلوبی قرار بگیرد.
فعال‌سازی فیبرهای عضلانی در سراسر دامنه حرکتی نیز یکی دیگر از اصول تمرینات ایزوکنتیک است. یکی از مهم‌ترین مزایای تمرینات ایزوکنتیک این است که عضلات در سراسر دامنه حرکتی خود فعال می‌شوند و در مقابل مقاومت متناسبی قرار می‌گیرند.
مقایسه تمرینات ایزوکنتیک با سایر تمرینات مقاومتی
تمرینات مقاومتی شامل سه دسته اصلی ایزومتریک، ایزوتونیک و ایزوکنتیک است. در تمرینات ایزومتریک عضله منقبض می‌شود، اما طول آن تغییر نمی‌کند. این تمرینات بیشتر برای بهبود ثبات مفاصل و افزایش قدرت در زوایای ویژه مفید است. در تمرینات ایزوتونیک عضله با مقاومت ثابت منقبض می‌شود، اما سرعت حرکت متغیر است. این تمرینات به‌طور معمول در بدن‌سازی و ورزش‌های قدرتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در تمرینات ایزوکنتیک سرعت ثابت و مقاومت متغیر است.
مقایسه این تمرینات نشان می‌دهد که تمرینات ایزوکنتیک به دلیل امکان تنظیم دقیق بار و سرعت، برای بهبود عملکرد ورزشی و توان‌بخشی مفاصل آسیب‌دیده بسیار بهتر از روش‌های ایزومتریک و ایزوتونیک است.
مزایای تمرینات ایزوکنتیک
تمرینات ایزوکنتیک مزایای زیادی دارد که آن‌ها را به یک روش مؤثر برای توان‌بخشی و بهبود عملکرد ورزشی تبدیل می‌کند. افزایش قدرت عضلانی در سراسر دامنه حرکتی، کاهش خطر آسیب‌دیدگی و کنترل بهتر روی مفاصل، بهبود استقامت عضلانی و عملکرد عصبی-عضلانی، ارزیابی دقیق قدرت عضلانی و امکان مقایسه قدرت دو طرف بدن، افزایش کنترل و هماهنگی بین عضلات آنتاگونیست و آگونیست و کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی در افراد دچار آسیب‌های اسکلتی-عضلانی از مهم‌ترین مزایای تمرینات ایزوکنتیک است.
تمرینات ایزوکنتیک در حیطه‌های متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. توان‌بخشی ورزشی، تمرینات عملکردی برای ورزشکاران، پیشگیری از آسیب‌های ورزشی و درمان بیماری‌های اسکلتی-عضلانی نمونه‌هایی از کاربرد تمرینات ایزوکنتیک است. این تمرینات برای بهبود آسیب‌های زانو همچون پارگی رباط صلیبی، شانه، مچ پا و سایر مفاصل استفاده می‌شود، همچنین ورزشکارانی همچون فوتبالیست‌ها، بسکتبالیست‌ها و دوندگان که نیاز به قدرت و سرعت بالا دارند از این تمرینات برای بهبود عملکرد خود استفاده می‌کنند، از سوی دیگر با افزایش تعادل و هماهنگی عضلانی، احتمال بروز آسیب‌های ورزشی کاهش پیدا می‌کند و در بیماران مبتلا به آرتروز، کمردرد مزمن و سایر مشکلات حرکتی این تمرینات می‌تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد کمک کند.
یکی از بزرگ‌ترین مزایای تمرینات ایزوکنتیک، کنترل دقیق فشار وارده بر عضلات است. در این تمرینات، دستگاه‌های ایزوکنتیک فشار و مقاومت را به‌طور خودکار متناسب با قدرت عضله تنظیم می‌کند، به همین دلیل عضلات و مفاصل به‌هیچ‌وجه تحت فشار اضافی قرار نمی‌گیرند. این کار موجب کاهش خطر آسیب‌های عضلانی و مفصلی به‌ویژه هنگام تمرینات شدید می‌شود. تمرینات ایزوکنتیک همچنین می‌تواند در کاهش وزن و بهبود ترکیب بدن مؤثر باشد. با انجام این تمرینات، مصرف انرژی افزایش پیدا می‌کند و عضلات به‌طور مؤثری تقویت می‌شوند. این کار به کاهش چربی‌های اضافی و تقویت ساختار عضلانی بدن کمک می‌کند.
انواع تمرینات ایزوکنتیک
تمرین ایزوکنتیک پایینی، ایزوکنتیک همسترینگ، ایزوکنتیک بازو، ایزوکنتیک کششی و ایزوکنتیک گردن نمونه‌هایی از تمرینات ایزوکنتیک است. در ایزوکنتیک پایینی فرد روی دستگاه ایزوکنتیک پایینی می‌نشیند و پاهای خود را به‌وسیله دستگاه فشار می‌دهد. سرعت حرکت باید ثابت باشد و دستگاه مقاومت را بر اساس قدرت فرد تنظیم می‌کند.
در ایزوکنتیک همسترینگ نیز فرد باید به پشت دراز بکشد و پاهای خود را در دستگاه ایزوکنتیک قرار دهد و سپس با حرکت دادن پا به سمت بالا، عضلات همسترینگ خود را تمرین دهد. سرعت حرکت در این تمرین ثابت است و دستگاه مقاومت را تنظیم می‌کند.
در تمرین بازو فرد باید دست خود را در دستگاه ایزوکنتیک قرار دهد و با استفاده از عضلات بازو، وزنه‌ای که دستگاه ارائه می‌دهد را بلند کند. سرعت حرکت در این تمرین نیز ثابت است و در تمرین ایزوکنیک کششی فرد به وسیله دستگاه ایزوکنتیک حرکات کششی انجام می‌دهد. در این حالت سرعت حرکت به طور ثابت باقی می‌ماند و دستگاه از مقاومت‌هایی برای کشش عضلات استفاده می‌کند.
ایزوکنتیک گردن برای تقویت عضلات گردن طراحی شده است. در این تمرین فرد دستگاه ایزوکنتیک را برای حرکت گردن به جلو یا عقب تنظیم می‌کند و باید سرعت حرکت را ثابت نگه دارد. پرس پا، پرس سینه، کشش پشت پا، کشش عضلات دو سر بازو، پلانک ایزوکنتیک و حرکات کششی ایزوکنتیک نیز از انواع حرکات ایزوکنتیک هستند.
تمرینات ایزوکنتیک برای چه گروه سنی مناسب است؟
تمرینات ایزوکنتیک می‌تواند به بهبود قدرت، استقامت و انعطاف‌پذیری کودکان و نوجوانان کمک کند. این نوع تمرینات به رشد و توسعه عضلات در سنین کودکی و نوجوانی کمک می‌کند و می‌تواند به پیشگیری از آسیب‌دیدگی در فعالیت‌های ورزشی منجر شود. جوانان و بزرگسالان نیز می‌توانند از تمرینات ایزوکنتیک برای بهبود عملکرد ورزشی و افزایش قدرت عضلانی استفاده کنند. ورزشکاران حرفه‌ای و آماتور با استفاده از این تمرینات می‌توانند به بیشترین توانایی خود دست پیدا کنند و به حفظ سلامتی و تناسب اندام خود بپردازند.
تمرینات ایزوکنتیک به میانسالان کمک می‌کند تا قدرت و استقامت عضلات خود را حفظ کنند و از مشکلاتی همچون ضعف عضلانی و کاهش دامنه حرکتی جلوگیری کنند. این تمرینات همچنین به حفظ سلامت استخوان‌ها و جلوگیری از آسیب‌دیدگی‌های مرتبط با سن کمک می‌کند و در نهایت سالخوردگان می‌توانند از تمرینات ایزوکنتیک برای بهبود تعادل، تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکتی استفاده کنند. این نوع تمرینات به کاهش خطر افتادن و افزایش استقلال در فعالیت‌های روزمره کمک می‌کند و کیفیت زندگی را نیز بهبود می‌بخشد.
به‌طور کلی تمرینات ایزوکنتیک یکی از روش‌های پیشرفته و مؤثر برای افزایش قدرت، استقامت و کنترل عصبی-عضلانی محسوب می‌شود. این تمرینات با ارائه مقاومت متغیر و حفظ سرعت ثابت، امکان تقویت عضلات به شکل ایمن و کارآمد را فراهم می‌کند. استفاده از این روش در توان‌بخشی، بهبود عملکرد ورزشی و پیشگیری از آسیب‌های حرکتی نشان‌دهنده اهمیت آن در علوم ورزشی و پزشکی است.
نظر شما