به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، جشن باستانی نوروز با قدمتی بیشتر از سه هزار سال، با آمدن بهار در بخش‌هایی از خاورمیانه، آسیای مرکزی، آسیای جنوبی، بالکان و شرق آفریقا برگزار می‌شود. تقویم باستانی ایران بر اساس فصل‌ها بوده و نوروز که به معنای «روز نو» در فارسی است، در کنار جشن تیرگان در تابستان، مهرگان در پاییز و یلدا در زمستان، از بزرگترین آئین‌های آن به‌شمار می‌رود.
نوروز جشن تولد دوباره و تجدید حیات است و پایان زمستان و شکوفایی زمین را جشن می‌گیرد. کشورهای بسیاری در سراسر جهان نوروز را برگزار می‌کنند و با رسوم مختلف به استقبال بهار می‌روند. اگرچه نوروز ریشه‌های باستانی دارد، اما در طول هزاران سالی که برگزار شده، به‌طور قابل‌توجهی تغییر کرده است. مناطق مختلف سنت‌های مختلفی را حفظ کرده یا توسعه داده‌اند و رسوم جدیدی به سنت‌های قدیمی اضافه شده‌اند. زیبایی نوروز در این است که در هر جایگاهی که به آن رسیده، شکل‌های مختلفی به خود گرفته است، اما پیام اصلی تولد دوباره و تجدید حیات را حفظ کرده است.
گسترش و پایداری نوروز را می‌توان به سه عامل تاریخی اصلی نسبت داد؛ نخست، تأثیر فرهنگ باستانی ایران در آسیای مرکزی و غربی، دوم، پذیرش فرهنگ و شعر ایرانی توسط حکومت‌های اسلامی و سوم، مهاجران ایرانی که فرهنگ نوروز را با خود به مقاصد جدید می‌بردند و در نهایت توسط محلی‌ها پذیرفته می‌شد.
نوروز برای بسیاری از مسلمانان روز مهمی است که به توصیه امام جعفر صادق (ع)، با نام و یاد الهی جشن گرفته می‌شود. این سنت به شکل جدی توسط بسیاری از مسلمانان هند و پاکستان برگزار می‌شود. بسیاری از مسلمانان پاکستان با توزیع برنج و شکر و رنگ کردن تخم‌مرغ‌های جوشیده نوروز را جشن می‌گیرند و برخی شیعیان این روز را روزه می‌گیرند.
مراسم ویژه نوروز شامل گذراندن زمان زیادی با خانواده و خوردن غذاهای مختلف است که به‌طور معمول با تمیزکاری بهار آغاز می‌شود. در بسیاری از کشورها غذاهای مشترکی برای این مراسم وجود دارد، به‌ویژه سمنو یا سمالاک که در یک دیگ بزرگ تهیه می‌شود. آئین‌های مشترکی همچون روشن کردن آتش و پریدن از روی آن در سنت‌های مختلف وجود دارد که گرما و آتش را نشانی از زندگی و سلامت می‌داند.
نوروز در آذربایجان، گرجستان و ارمنستان
نوروز در آذربایجان، همسایه شمالی ایران، یک جشن ملی بزرگ است که با برپایی آتش‌های عظیم در سراسر کشور همراه است و به موسیقی و رقص می‌گذرد. مردم آذربایجان چند روز قبل از نوروز، چوب جمع‌آوری می‌کنند تا شب آخر سال آتش روشن کنند. با کم شدن شعله‌های آتش، خانواده‌ها و دوستان از روی آن می‌پرند تا همه اتفاقات بد سال گذشته را بسوزانند و با روحی پاک و تازه به استقبال سال جدید بروند. خانواده‌های آذربایجانی پیش از نوروز، خانه‌های خود را تمیز و تزئین می‌کنند و سفره هفت‌سین می‌چینند.
نوروز آذربایجان به غذاهای خوشمزه معروف است. از غذاهای سنتی آذربایجانی می‌توان به رشته‌پلو، دلمه، آش دوغ، دلمه و شکربوره نام برد. همسایه‌ها غذاهای خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند، کودکان از این خانه به آن خانه می‌روند و با خواندن ترانه‌های محلی، شیرینی‌ها جمع می‌کنند. بسیاری از خانه‌ها سبزه می‌کارند و آن را با یک روبان قرمز تزئین می‌کنند که آمدن بهار را نشان می‌دهد.
نوروز برای جامعه آذربایجانی در گرجستان نیز مهم است که با رقص‌های سنتی و اسب‌سواری جوانان در خیابان‌ها برگزار می‌شود. مسابقات کشتی نیز به شکل ویژه‌ای در این جشن‌ها برگزار می‌شود. در این کشور، نوروز به‌عنوان روز شانس شناخته می‌شود و مردم معتقدند که تمام اتفاقات سال جدید در روز اول سال مشخص می‌شود. مردم در سه‌شنبه آخر سال، به سمت چشمه‌ها و رودخانه‌ها می‌روند و آب می‌نوشند. آن‌ها بر این باورند که نوشیدن آب از چشمه‌ها، آرزوهایشان را در سال جدید برآورده می‌کند، همچنین هنگام شب آتش برپا می‌کنند و از روی آن می‌پرند. این مراسم نماد گرما و خورشید است و توسط کوچک‌ترین فرد خانواده انجام می‌شود.
مردم گرجستان با نمادهای فرهنگی خود سفره هفت‌سین می‌چینند، درختی به نام چیچیلاکی تزئین می‌کنند و لباس سنتی موسوم به چوخا می‌پوشند. خینکالی و خاچاپوری از غذاهای سنتی گرجستان است که در جشن نوروز پخته می‌شود.
نوروز در ارمنستان اگرچه بخشی از فرهنگ بومی این کشور نیست، اما به‌عنوان یک جشن مشترک با ایرانیان و سایر ملت‌ها برگزار می‌شود. این جشن به‌ویژه در منطقه گارنی ایروان با شکوه خاصی برگزار می‌شود. این منطقه دارای یک معبد قدیمی متعلق به دو هزار سال پیش از میلاد مسیح است که محل برگزاری مراسم نوروز است.
پیش از نوروز، در چهار سه‌شنبه با نام‌های سه‌شنبه آب، سه‌شنبه آتش، سه‌شنبه زمین و سه‌شنبه باد مراسمی ویژه برگزار می‌شود که نمادی از احیای طبیعت در فصل بهار است. با فرارسیدن بهار جشن نوروز برگزار می‌شود که فرصتی برای همبستگی فرهنگی بین ایرانیان و ارامنه است.
نوروز در افغانستان
نوروز در افغانستان به‌طور گسترده با هفت میوه جشن گرفته می‌شود. هفت میوه یک دسر شیرین است که از هفت میوه خشک شامل کشمش قرمز، کشمش سیاه، کشمش زرد، سنجد، پسته، آلو خشک و سیب خشک و مغز گردو تهیه می‌شود. شام نوروز در افغانستان شامل سبزی پلو با مرغ یا ماهی سفید است. این تعطیلات با خواندن شعرهای فارسی و نمایشنامه‌هایی با موضوع نوروز همراه است و بازی‌های بزرگ بزکشی برگزار می‌شود که بسیاری از مردم به تماشای آن می‌نشینند.
تهیه سمنو یکی از آداب ضروری نوروز در این کشور است و بسیاری از زنان برای پختن این خوردنی شیرین جمع می‌شوند و ترانه‌های محلی می‌خوانند. در مزار شریف، نوروز با جشن لاله قرمز مرتبط است، زیرا روستاها پر از این گل‌های زیبای قرمز می‌شود و بسیاری از مردم در اطراف آن‌ها به گردش می‌روند.
نوروز در آسیای مرکزی
نوروز در تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان و ترکمنستان، یک تعطیلات عمومی مهم است. جوامع ترک و ایرانی در غرب چین، به‌ویژه در استان سین‌کیانگ که به‌عنوان ترکستان شرقی نیز شناخته می‌شود و بخش فرهنگی از آسیای مرکزی است، نوروز را به‌صورت ویژه جشن می‌گیرند.
در تاجیکستان، تاجیک‌ها خانه‌های خود را تمیز می‌کنند و در انتظار تعطیلات هستند که با میهمانی با دوستان و پوشیدن لباس‌های زیبا گذرانده می‌شود. رویدادهای عمومی شامل آوازخوانی، رقص و مسابقه کشتی است. همچنین یک میز مخصوص به نام دسترخوان وجود دارد که با هفت عنصر تزئین می‌شود که با حرف س شروع می‌شوند. برخی از تاجیک‌ها نیز هفت میوه را آماده می‌کنند.
در تاجیکستان و قرقیزستان، سنت پر کردن ظروف خالی در خانه با آب در شب قبل از نوروز وجود دارد که مربوط به آرزوی سلامتی در سال جدید است. بسیاری از مردم نیز شمع روشن می‌کنند که نشان‌دهنده اهمیت آب و آتش در جشن‌های سال نو است.
در قزاقستان، بسیاری از شهرهای بزرگ دسترخوان را در یورت‌های سنتی بزرگ برپا می‌کنند که برای قرن‌ها توسط عشایر استفاده می‌شدند. غذای سنتی قزاقستان شامل نوروز کوشه است که شامل هفت ماده از جمله آب، گوشت، نمک، شیر یا ماست و یک دانه (حبوبات) است و برای مهمانان و همسایگان پخته می‌شود. این مواد نمادی از هفت فضیلت هستند. در بسیاری از شهرها، فرستادگان مخصوصی به خانه‌ها می‌روند و مردم را به پیوستن به جشن دعوت می‌کنند.
در سراسر آسیای مرکزی، نوروز با سمنو همراه است که به آن سمالاک گفته می‌شود. شب قبل از نوروز، زنان دور دیگ‌های بزرگ سمالاک جمع می‌شوند و برای ساعت‌ها، تا طلوع صبح آن را هم می‌زنند و ترانه‌های محلی می‌خوانند. سپس سمنو را بین عزیزان تقسیم می‌کنند تا شادی سال نو را پخش کنند.
نوروز در کردستان
برای کردها در خاورمیانه، نوروز با داستان اسطوره‌ای کاوه از شاهنامه ارتباط نزدیکی دارد. کاوه، آهنگری بود که علیه پادشاه ظالم به نام ضحاک قیام کرد و مردمش را از ظلم او آزاد ساخت. به یاد این پیروزی، نوروز با برپایی جشن و پریدن از روی آتش برگزار می‌شود. آتش‌هایی که در جشن‌های نوروز کردی روشن می‌شود، نمایش‌های شگفت‌انگیزی هستند که صدها یا هزاران نفر دور آن‌ها جمع می‌شوند تا با رسوم محلی جشن بگیرند.
بسیاری از کردها برای جشن نوروز به روستا می‌روند تا با خانواده از بهار استقبال کنند و لباس‌های سنتی رنگارنگ کردی می‌پوشند تا این جشن باستانی را گرامی دارند.
نوروز در آلبانی، کوزوو و ترکیه
در آلبانی و کوزوو، روز موسوم به سلطان نوروز، یک دوره تعطیلات ملی است که با فرقه بکتاشی مرتبط است. نوروز در هماهنگی مذهبی نقش مهمی دارد. پیروان این فرقه در نوروز در سراسر آلبانی و کوزوو، برای دیدار یکدیگر جمع می‌شوند و وعده‌های غذایی بزرگ از گوشت گوسفند می‌پزند و بین همه کسانی پخش می‌کنند که از آنجا می‌گذرند. بسیاری از بکتاشی‌ها در این روز ذکر می‌گویند و زمزمه‌های آئینی را انجام می‌دهند.
در ترکیه جشن‌هایی همچون مارت دکوزو به معنای نهم مارس، به تعطیلات نوروز مرتبط است و بیشتر شامل بازدید از آرامگاه‌ها می‌شود. بعضی از سنت‌های نوروز در آناتولی شامل قرار دادن کاسه‌های آب در سراسر خانه در شب قبل از نوروز است تا آرزوهایشان به حقیقت بپیوندد.
نوروزی متفاوت در تانزانیا
از بین کشورهای که نوروز در آن جشن گرفته می‌شود، تانزانیا از همه کمتر شناخته شده است. حدود هزار سال پیش، گروهی از ایرانیان شیرازی به جزیره زنگبار در ساحل تانزانیا مهاجرت کردند. شیرازی‌هایی که در زنگبار ساکن شدند، نوروز را با خود به این منطقه آوردند و با گذشت زمان، زنگباری‌ها این تعطیلات را با نام «مواکا کگوا» پذیرفتند. این تعطیلات در ماه ژوئیه برگزار می‌شود زیرا تانزانیا در نیمکره جنوبی است و امروزه به‌عنوان یک جشن سال نو با سنت‌های خاص خود جشن گرفته می‌شود.
مشهورترین جشن مواکا کگوا در روستای ماکوندوچی برگزار می‌شود و مردان از ساقه موز برای نبرد نمادین با یکدیگر استفاده می‌کنند تا اختلافات سال گذشته را حل کنند و سال جدید را با آشتی آغاز کنند. زنان در همین حال در مزارع اطراف روستا آواز می‌خوانند. این جشن شامل وعده‌های غذایی بزرگ برای هر میهمانی است که از آنجا می‌گذرد، زیرا بدون میهمان بودن در این تعطیلات شوم تلقی می‌شود. همچون بسیاری از جشن‌های نوروز، مواکا کُگوا نیز شامل برگزاری جشن آتش و پریدن از روی آتش‌های بزرگ است.
پیام تبریک سال نو
ایرانیان اغلب با ارسال پیامک، ارسال عکس یا متن ادبی آغاز سال جدید را به یکدیگر تبریک می‌گویند.
بگشایید در و پنجره را
که نسیم خوش نوروز آید
همره رایحه نوروزی
ای بسا بخت دل‌افروز آید
فصل آرام و پر از سبزه و گل
بعد از آن سردی جانسوز آید
شب طولانی غمگین گذرد
دوره روشنی روز آید
از خدا می‌طلبم سال جدید
بر شما خوش شب و بهروز آید
باران زده و هوای فروردین است
موسیقی باغ بانگ بلدرچین است
پلکی بگشا و باز کن پنجره را
هر صبح بهار با تو عطرآگین است
هست ایام عید و فصل بهار
جشن جمشید و گردش گلزار
ای نگار بدیع وقت صبوح
زود برخیز و راح روح بیار
عید بر شما مبارک باد
نظر شما