به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، مسئولان و مقامات بسیاری از کشورها برای دستیابی به هدف شهر زباله‌صفر، مجموعه‌ای از اقدامات و مکانیسم‌های مالی را برای کمک به شهرها راه‌اندازی کرده‌اند و معتقدند استفاده از برنامه‌های زباله‌صفر منجر به کاهش ۸۴ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود. مفهوم شهر زباله‌صفر با استفاده از چارچوب ارائه شده توسط سازمان بین‌المللی Zero Waste به این صورت تعریف می‌شود: «حفظ همه منابع از طریق تولید، مصرف، استفاده مجدد و بازیابی مسئولانه محصولات، بسته‌بندی و مواد بدون سوزاندن و بدون تخلیه به زمین، آب یا هوا». بنابراین، شهر زباله‌صفر علاوه بر بازیافت، بر افزایش جریان مواد در یک اقتصاد دایره‌ای نیز تمرکز دارد و استفاده مجدد از کل زباله‌ها را ترویج می‌کند، به همین دلیل با نام «ضایعات صفر» هم شناخته می‌شود.
گواهینامه شهر زباله‌صفر چیست؟
گواهینامه شهر زباله‌صفر یک استاندارد اروپایی است که توسط شبکه حذف زباله (Zero Waste Europe) ایجاد شده است. این طرح برای کمک به محله‌ها و شهرها به منظور حذف زباله و معرفی اقتصاد دایره‌ای طراحی شده است. هدف از برنامه شهر بدون زباله و صدور گواهینامه زباله‌صفر، تغییر رویکرد سنتی مدیریت پسماند شهرها است و بر کاهش مصرف و استفاده مجدد، بازیافت و کمپوست، مدیریت پسماند، طراحی مجدد و آماده‌سازی برای استفاده مجدد تمرکز دارد. این تنوع در حوزه عملکرد منجر به دستورالعمل‌های گوناگون در شهرهای متفاوت برای رسیدن به معیارهای مشابه است که در ادامه نمونه‌های برجسته مانند سایت‌های تخلیه هوشمند یا مدیریت پیشرفته زباله معرفی می‌شود.
کیل، آلمان
کیل به عنوان اولین شهر بدون زباله آلمان شناخته می‌شود که گواهینامه زباله‌صفر را دریافت کرده است. طرح شهر بدون زباله کیل شامل بیش از ۱۰۰ اقدام برای کاهش ضایعات به میزان ۱۵ درصد به ازای هر نفر در سال و کاهش زباله‌های باقیمانده (زباله‌هایی که قابل بازیافت نیستند) به نصف تا سال ۲۰۳۵ است. زباله‌صفر کردن خانه‌ها، مشاغل، مدارس، نهادهای عمومی، رویدادها و دیگر سیستم‌های مربوط به زباله بخشی از تلاش‌های کیل برای رسیدن به این اهداف هستند.
کیل اقدامات بسیاری برای حذف زباله از شهر و کاهش ضایعات انجام می‌دهد که از آن جمله می‌توان به کمک‌هزینه ۲۰۰ یورویی برای خرید پوشک‌های پارچه‌ای به جای پوشک‌های یکبار مصرف اشاره کرد. همچنین کیسه‌های قابل استفاده مجدد رایگان برای میوه و سبزیجات را در اختیار مردم قرار می‌دهد و سازمان‌های عمومی را از استفاده از اقلام یکبار مصرف منع کرده است. یکی دیگر از اقدامات کیل، تبدیل موهای باقیمانده در آرایشگاه‌ها به موادی است که روغن را از آب جدا می‌کند و در تصفیه آب و همچنین استفاده مجدد از روغن کاربرد دارد.
بارسلون، اسپانیا
چشم‌انداز شهر بارسلون با جمعیتی بالغ بر ۱.۶۲ میلیون نفر در سیاست حذف زباله شامل کاهش قابل توجه سطح زباله جامد شهری، دستیابی به موفقیت ۶۷ درصدی در تفکیک مناسب زباله‌های خانگی و کاهش تولید سرانه زباله به زیر ۴۲۷ کیلوگرم تا سال ۲۰۲۷ است. سرانه زباله این شهر در سال ۲۰۲۰ حدود ۴۹۸ کیلوگرم بود که نسبت به ۵۶۲ کیلوگرم در سال ۲۰۰۷ کاهش قابل‌توجهی داشت.
مونیخ، آلمان
مونیخ در تلاش برای دستیابی به گواهینامه شهر زباله‌صفر است. این شهر در حال حاضر ۴۵۴ کیلوگرم زباله در سال تولید می‌کند ولی با این حال، میزان بازیافت در این شهر تا حد زیادی قابل قبول است، برای نمونه در سال ۲۰۱۹، نرخ بازیافت در این شهر ۵۳ درصد بود. بسیاری از ابتکارات در مونیخ، متمرکز بر تلاش برای بهبود بازیافت در خانه‌ها با انجام تفکیک از مبدا (که حدود ۳۵٪ است) و هدف قرار دادن جوامع و گروه‌های اجتماعی است. مونیخ قصد دارد ۱۲ مرکز بازیافت جدید ایجاد کند و به ترویج استفاده مجدد از طریق فروشگاه صرفه‌جویی شهری ادامه دهد. در این شهر تمام اقلامی که به مرکز بازیافت وارد می‌شوند، کاملاً از حیث پتانسیل تعمیر و استفاده مجدد بررسی می‌شوند و به این ترتیب عمر اقلام به طور چشمگیری افزایش پیدا می‌کند.
تیلوس، یونان
از دیگر شهرهای زباله‌صفر می‌توان به تیلوس در یونان اشاره کرد که ۴۳ درصد کاهش زباله جامد به ازای هر نفر را تجربه کرده است. طرح‌های ضایعات‌صفر در تیلوس شامل بازیافت کپسول‌های قهوه، باتری‌ها و منسوجات است. علاوه بر این، تیلوس طرحی برای تبدیل زباله‌های باقیمانده‌ای که قابل بازیافت نیستند به سوخت جایگزین در نظر دارد. طرح زباله‌صفر این جزیره چنان موفقیت‌آمیز بوده است که تیلوس در حال حاضر سطل زباله‌های خیابانی مانند آنچه در سایر شهرها رایج است، ندارد و دفن‌گاه زباله آن جای خود را به مرکز بازیافت خلاقانه داده است. در واقع تمام زباله‌های جزیره به این مرکز نوآوری دایره‌ای شهر منتقل می‌شوند که به راه‌حل‌های مدیریت زباله با فناوری‌های پیشرفته مجهز است و می‌تواند زباله‌ها را برای بازیافت یا کمپوست شدن بیشتر دسته‌بندی کند. بخشی از این زباله‌ها به‌عنوان سوخت برای صنعت سیمان مورد استفاده قرار می‌گیرد، بخشی برای استفاده مجدد تعمیر و بخشی به لوازم هنری خام و مصالح ساختمانی تبدیل می‌شود.
کامیکاتسو و اوساکی، ژاپن
شهر کامیکاتسو در جزیره جنوبی شیکوکوی ژاپن ۲۰ سال پیش «بیانیه زباله‌صفر» را اعلام کرد. ساکنان کامیکاتسو زباله‌های خود را به ۴۵ دسته تقسیم می‌کنند و اقلامی را که دیگر استفاده نمی‌کنند، به مغازه‌های محلی می‌برند تا مورد استفاده دیگران قرار بگیرند. این شهر زباله‌صفر یک فروشگاه قرض وسایل نیز دارد که اقلام قابل استفاده مجدد مانند لباس، کالاهای ورزشی و لوازم خانه را به کسانی که نیاز به استفاده از این کالاها دارند، به رایگان قرض می‌دهد.
اوساکی نیز حدود ۸۰ درصد زباله‌های خود را بازیافت می‌کند و از سوزاندن زباله‌ها اجتناب می‌کند. زباله‌ها در این شهر در ۲۷ گروه طبقه‌بندی می‌شوند که از این تعداد، ۲۶ گروه واجد شرایط بازیافت هستند و این زباله‌ها پس از فشرده‌سازی به مراکز بازیافت در سراسر کشور ارسال می‌شوند.
براتیسلاوا، اسلواکی
یکی از خلاقانه ترین طرح‌های بدون زباله در جهان را می‌توان در شهر براتیسلاوا پایتخت اسلواکی یافت. KOLO که در اکتبر ۲۰۲۲ با مشارکت شورای شهر راه‌اندازی شد، یک مرکز اقتصاد دایره‌ای است که به عنوان ابزاری برای پیشگیری از دفن زباله عمل می‌کند و شعارش «بهترین زباله، زباله‌ای است که ایجاد نمی‌شود.» است. این مرکز استفاده مجدد در فضایی به مساحت ۱۲۰۰ متر مربع واقع شده است که در آن به اشیا ی دور انداخته شده فرصتی دوباره برای استفاده داده می‌شود. در این مکان افراد می‌توانند وسایل خانه اضافی خود را اهدا کنند که سپس تعمیر می‌شوند یا زندگی جدیدی به آنها داده می‌شود. KOLO همچنین با سازمان‌های غیرانتفاعی برای کمک به گروه‌های آسیب‌دیده اجتماعی همکاری می‌کند و به رایگان بسیاری از اقلام را در اختیار آنها قرار می‌دهد. علاوه بر این، KOLO شامل یک مرکز آموزشی و خلاق برای افکار و ایده‌های دایره‌ای است که هدف آن الهام بخشیدن به مردم براتیسلاوا برای اتخاذ روشی پایدارتر از زندگی است.
مجمع جهانی اقتصاد و پروژه‌های حذف زباله
شهر پونا در هند یک طرح ابتکاری به کمک مجمع جهانی اقتصاد برای کاهش ضایعات و بهبود سیستم‌های مدیریت زباله معرفی کرده است. در این شهر کمتر از ۳۰ درصد زباله‌های پلاستیکی بازیافت می‌شود و آگاهی از مدیریت زباله پایین است، به همین دلیل طرحی برای اجرای کارگاه‌های آموزشی برای افزایش آگاهی از شیوه‌های پسماند و معرفی سیستم‌های مدیریت پسماند بهتر در مدارس و دانشکده‌ها ارائه شده است.
یکی دیگر از ابتکارات مجمع جهانی اقتصاد طرح «مصرف‌کننده فراتر از زباله» است که هدف آن ایجاد جایگزین‌های پایدار، مقرون‌به‌صرفه و جذاب برای اقلام یکبار مصرف است. به گفته این مجمع، بیش از ۹۰ درصد پلاستیک‌های جهان هرگز بازیافت نمی‌شود و در اقیانوس‌ها و محیط‌های طبیعی رها می‌شوند و شهرها نقش اصلی را در آزمایش و اجرای سیستم‌های استفاده مجدد دارند.
شرکت‌های عضو UpLink و کمک به ساخت شهرهای زباله‌صفر
در بسیاری از کشورها شرکت‌هایی راه‌اندازی شده است که به شهرها کمک می‌کنند تا برنامه‌های حذف زباله را پیش ببرند. برای مثال یک شرکت در میانمار ارتباط بین کسب‌وکارها را با تسهیلات و حمل بازیافت برقرار می‌کند تا برای تفکیک و بازیافت زباله‌ها به آنها کمک کند و از داده‌ها برای نشان دادن تأثیر این کار بر ردپای کربن استفاده می‌کند.
در بنگلور هند نیز یک شرکت از سیستم‌های مرتب‌سازی خودکار برای سازمان‌دهی زباله‌ها به دسته‌های مرطوب، خشک و فلزی و بازیافت آنها استفاده می‌کند. این شرکت زباله‌های غیرقابل‌بازیافت را به نوعی چوب تبدیل می‌کند که قابلیت استفاده برای ساخت مبلمان و سایر موارد را دارا هستند. همچنین یک پلتفرم دیجیتالی در این شهر راه‌اندازی شده است که سازمان‌ها را قادر می‌سازد پسماند قابل‌بازیافت را شناسایی کنند و از این طریق سطح زباله، هزینه‌های دفن زباله و هزینه‌های بسته‌بندی را کاهش دهند و به اهداف پایداری خود نزدیک‌تر شوند.
در اندونزی نیز پلتفرم دیجیتال به مدیریت زباله کمک می‌کند و مردم از طریق این پلتفرم با افراد مسئول جمع‌آوری پسماند ارتباط برقرار می‌کنند. برنامه به این افراد حق‌الزحمه می‌دهد و از این راه به افزایش بازیافت، کاهش استفاده از دفن زباله و تقویت اقتصاد محلی کمک می‌کند.
یک شرکت در برزیل برنامه‌ای برای افزایش استفاده مجدد و بازیافت بسته‌بندی پس از مصرف طراحی کرده است و فرصت‌های شغلی را در این ارتباط ایجاد می‌کند. براساس آمار، سه‌چهارم برزیلی‌ها مواد قابل بازیافت را هنگام دور ریختن زباله‌هایشان جدا نمی‌کنند و این شرکت با فرستادن سه‌چرخه‌های مخصوص برای جمع‌آوری زباله در مناطقی که حجم زیادی از زباله‌های پس از مصرف تولید می‌شود، این موضوع را جبران می‌کند.
نظر شما