به گزارش خبرنگار ایمنا، در سال‌های اخیر موضوع آموزش فلسفه به کودکان در کشور ما مورد توجه ویژه قرار گرفته است؛ فبک یا همان فلسفه برای کودکان زمینه‌ای برای آموزش فلسفه و سوال‌های کلیدی کودکان به زبانی ساده و متناسب با سن آن‌ها است اما در این میان تاکید اصلی این گرایش از فلسفه، نشستن سر کلاس‌های خشک و سرد فلسفه نیست بلکه کودکان در جریان بازی‌ها، کتاب‌ها، تمرین‌ها و داستان‌های مختلف فلسفه را یاد می‌گیرند.
در این کلاس‌های آموزشی فلسفه طرز فکر فلاسفه‌ای مانند سقراط، افلاطون، هگل، ابن سینا یا ملاصدرا به کودکان آموزش داده نمی‌شود، بلکه این امر یک روش و رویکرد آموزشی است که مهارت تفکر و گفت‌وگوی فعالانه را به کودکان آموزش می‌دهد و هدف از آن نیز رشد عقلانیت، کمک به حقیقت‌یابی، رشد ارزش‌شناسی و ارزش‌گذاری، رشد اخلاق و فضائل اخلاقی و رشد همه جانبه شخصیت است.
اصلی‌ترین و اولین چیزی که کودکان در فبک آموزش می‌بینند، مهارت گوش کردن است یعنی کودکان یاد می‌گیرند به دقت به چیزهایی که می‌شوند گوش کرده و جنبه‌های مختلف آن را در همان لحظه شنیدن متوجه شوند؛ این کلاس‌ها معمولاً به صورت گروهی برگزار می‌شود و تمرین‌ها و فعالیت‌های آن هم به صورت گروهی و هم به صورت انفرادی است
این دوره‌ها به کودکان کمک می‌کند که نگران بیان دیدگاه‌های مخالف دیگران نباشند و نظرات خود را حتی اگر مخالف با نظر جمع باشد، از طرفی کودکان در این عرصه مهارت پرسشگری را یاد گرفته و حس کنجکاوی آن‌ها تقویت می‌شود و در نهایت کودکانی که این موضوعات را آموزش دیده‌اند، نسبت به کودکان دیگر راحت تر وارد اجتماع شده و با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند، از قضاوت شدن نمی‌ترسند و تعامل دوستانه تری با دیگران برقرار خواهند کرد.
یکی از افرادی که در حوزه فبک تحقیقات و تالیفات فراوانی داشته، رضاعلی نوروزی، عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان است که در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اهمیت موضوع فلسفه برای کودکان، با بیان اینکه «متیو لیپمن» بنیان‌گذار فلسفه برای کودکان بود، اظهار می‌کند: فلسفه برای کودکان جای خود را در جوامع مختلف مطرح و پیدا کرده که این موضوع می‌تواند انواع مختلف تفکر را مثل تفکر مراقبتی، منطقی و انتقادی پوشش دهد که هر کدام زیر مؤلفه‌های خود را دارند و می‌توانند در کانون توجه قرار گیرند تا بچه‌ها با آن‌ها آشنا شوند.
وی با بیان اینکه یکی از دغدغه‌هایی که توجه بنیانگذاران را به خود جلب کرده این است که کودکان در مرحله تفکر عینی قرار دارند، ادامه می‌دهد: در این راستا فیلم، نقاشی و به طور خاص داستان‌ها از جمله مواردی هستند که می‌توانند به‌عنوان محورهای مشترک برای بحث کردن در اختیار مربی و کودکان یا اولیا و کودکان قرار بگیرد.
کودکان در «فبک» چه می‌کنند؟
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه در این امر یک حلقه کاوشگری وجود دارد که طی آن کودکان دور هم می‌نشینند و مربی یا یکی از کودکان داستان را برایشان می‌خواند و آن‌ها با صدای بلند آن را تکرار می‌کنند، خاطرنشان می‌کند: در ادامه این فرایند افراد وارد گفت‌وگو راجع به مفاهیم و مضامینی موجود در جملات داستان می‌شوند که با توجه به تمرین‌های طراحی شده کار به پیش می‌رود.
وی می‌گوید: دغدغه ما این است که کودکان از زاویه‌های مختلف بتوانند روی یک موضوع تفکر و اظهار نظر کنند در همین راستا معمولاً توصیه شده که داستان‌ها پایان باز داشته باشد و معلم نیز تسهیلگر باشد.
نوروزی با اشاره به اهمیت در دستورکار قرار دادن موضوع فلسفه برای کودکان در خانواده‌ها ادامه می‌دهد: داستان‌های فکری از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه شده‌اند، همچنین افرادی در کشور تلاش کردند تا در این حوزه فعالیت تألیفی داشته باشند که با ترجمه کتاب «بچه‌های فیلسوف» در سال ۱۳۸۲ این حوزه شروع به فعالیت کرده است.
وی با بیان اینکه مجموعه ۱۰ جلدی داستان‌های فکری برای کودکان ایرانی برای کودکان ۸ تا ۱۴ سال طراحی شده است، تصریح می‌کند: گمان می‌کردیم مسائل، مشکلات و چالش‌های ما متفاوت است در همین راستا در نظر داشتیم داستانی را با موضوعات خود تدوین کنیم تا کودکان به لحاظ شناختی و تفکر کردن در مسائل، کار را پیش ببرند، همچنین با توجه به مسائلی که کودکان دارند، تصور می‌کردیم اگر این داستان‌ها از میراث کهن خودمان انتخاب شود، انتقال میراث هم در کنار داستان و کار فلسفه با کودکان صورت می‌گیرد، از این رو داستان‌های فکری متولد شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان با یادآوری اینکه در این راستا داستان‌ها بر اساس رویکرد فلسفه برای کودکان بازسازی و متناسب با آن نیز تمرین‌هایی برای این کتاب‌ها طراحی و چاپ شد، خاطرنشان می‌کند: با توجه به بازخوردهایی که صورت گرفته احتمال دارد داستان‌های فکری تا جلد ششم که چاپ شده بود بازنگری گردید.
وی ادامه می‌دهد: این مجموعه ۱۰ جلدی شامل ۱۳۰ داستان است که هرکدام از آن‌ها تمرین‌های متنوعی دارد که در اختیار خانواده‌ها قرار گرفته است.
نوروزی با بیان اینکه از همین کتاب به صورت هنری‌تر برای دوره پیش دبستانی استفاده و تحت عنوان داستان‌های پدر بزرگ و مادر بزرگ ارائه شد، می‌گوید: برخی از داستان انتخاب و تبدیل به داستان صوتی شدند که در آن مانند نمایشنامه، راوی و شخصیت‌های داستانی وجود دارد و به صورت لوح فشرده ارائه شد؛ همچنین عروسک‌های انگشتی طراحی شد که پدر و مادر یا مربی می‌توانند با توجه به راهنما آن را برش داده و در انگشت کرده و نقش شخصیت‌ها را بازی کنند که جنبه هنری‌تر دارد.
مجموعه ۶۰ جلدی «ادب» فرصتی برای آموزش فلسفه به کودکان
وی ادامه می‌دهد: در ادامه سنین مختلف مورد هدف قرار گرفت و در این راستا یک مجموعه شصت جلدی به نام «ادب» طراحی و تدوین شده است؛ «ادب یک» مجموعه ۱۵ جلدی است که برای کودکان پیش دبستانی به چاپ رسیده، هرچند که می‌شود برای سنین بالاتر نیز از آن استفاده کرد و شخصیت اصلی این مجموعه خرگوش کوچولو است، همچنین ۱۵ جلد دوم که شخصیت اصلی آن سنجابک است و ۱۵ جلد سوم که شخصیت اصلی آن مورچه است تحویل ناشر شده که در حال آماده سازی برای چاپ است.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه ۱۵ جلد چهارم که شخصیت اصلی آن پرستو است و با آن شصت جلد کامل می‌شود نیز در حال تدوین است که امیدواریم به زودی در دست علاقه‌مندان قرار بگیرد، اضافه می‌کند: ۱۵ جلد اول که پایان سال ۱۴۰۱ چاپ و در شب عید عرضه شد توانست جای خود را باز و در این مدت بازخورد خوبی را دریافت کند، «ادب دو» نیز تا یک الی دو ماه آینده در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت و امیدواریم که جلدهای بعدی تا پایان سال به نتیجه برسد.
وی با بیان اینکه همچنین «ادب چهار» را تا قبل از آذر تحویل ناشر خواهیم داد و در این راستا نگاه ما بر این است که مجموعه بعدی ادب برای رده سنی ۷ تا ۱۰ سال طراحی شود، اظهار امیدواری می‌کند: امید است کارهای بعدی به لحاظ کمی و کیفی تقویت و رشد بهتری داشته باشند تا به بازسازی تفکرات، ایده‌ها و شکل‌گیری و زایش اندیشه فرزندان این سرزمین کمک کند.
نظر شما