به گزارش خبرنگار ایمنا، وظیفه آموزش‌وپرورش تربیت نسل‌های آینده است؛ درواقع کیفیت فعالیت سایر نهادهای اجتماعی تا اندازه زیادی به چگونگی عملکرد این سازمان بستگی دارد. درحال‌حاضر کیفیت، یکی از محورهای اصلی مباحث آموزشی محسوب می‌شود و ارتقای آن، مهم‌ترین وظیفه آموزش‌وپرورش است.
از چند سال گذشته که سهم دانش‌آموزان مدارس خاص در گردونه برترین‌های «کنکور سراسری» به‌طور مشهودی افزایش یافت، زنگ خطر تشدید بی‌عدالتی آموزشی نیز به صدا درآمد. بر اساس اطلاعات منتشر شده در رسانه‌ها مبنی بر وضعیت تحصیلی نفرات برتر کنکور «ازمجموع ۴۰ داوطلبی که از سوی سازمان سنجش به‌عنوان برترین‌ها معرفی‌شده‌اند ۲۹ داوطلب در مدارس سمپاد، ۹ داوطلب در مدارس غیردولتی، یک دانش‌آموز در مدرسه دولتی و یک دانش‌آموز در دبیرستان نمونه دولتی تحصیل کرده‌اند.»
هرچند دور از ذهن نیست که نفرات اول کنکور سراسری در هر کدام از رشته‌ها، نخبگان دانش‌آموزی باشند و نتوان با اتکای صرف به نتایج کنکور، تحلیلی همه‌جانبه از وضعیت آموزشی کشور به دست آورد، اما عواملی چون طبقاتی شدن آموزش، تولید نابرابری‌های اجتماعی و دور شدن از عدالت آموزشی را نیز نمی‌توان در بروز چنین نتایجی بی‌اثر و کم‌رنگ دانست؛ آن هم در شرایطی که هر ساله بر آمار نفرات برتر کنکوری برآمده از دل مدارس سمپادی و غیردولتی افزوده می‌شود.
افت آموزشی در مدارس دولتی
ناصر کوهستانی کارشناس آموزش و پرورش در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه نتایج رتبه‌های کنکور مصداق بارز هرسال دریغ از پارسال است، اظهار می‌کند: افت آموزشی در مدارس دولتی به‌طورکامل چهره خود را نمایان کرده است و ازمجموع ۴۰ داوطلبی که از سوی سازمان سنجش به‌عنوان برترین‌ها معرفی شده‌اند ۲۹ داوطلب از مدارس سمپاد، ۹ داوطلب از مدارس غیردولتی، یک دانش‌آموز در مدرسه دولتی و یک دانش‌آموز در دبیرستان نمونه دولتی حائز رتبه شده‌اند که درصد قبولی مدارس دولتی بسیار پایین است.
وی یکی از اساسی‌ترین مشکلات و چالش‌های پیش‌روی را تأمین نیروی انسانی مورد نیاز دستگاه تعلیم و تربیت می‌داند و اظهار می‌کند: امروز کمبود نیروی انسانی در آموزش و پرورش به وضعیت بحرانی بسیار بزرگی به‌ویژه در مدارس دولتی تبدیل شده است.
کمبود نیروی انسانی؛ چالش بزرگ آموزش و پرورش
این کارشناس آموزش و پرورش ادامه می‌دهد: سهم معلمان در مدارس تیزهوشان، غیردولتی، شاهد و نمونه دولتی در مقایسه با مدارس دولتی به طور کامل مشهود است که شاید آخرین رده‌بندی و اعزام معلمان در مدارس به دولتی‌ها اختصاص پیدا می‌کند، با چنین وضعیتی بدون شک طی سال‌های آینده شرایط بدتر خواهد شد و این مصداق بارز بی‌عدالتی آموزشی است.
وی می‌افزاید: چرخ حرکتی و انگیزشی در مدارس معلمان هستند اما متأسفانه ما از آن‌ها بهره‌مند نیستیم، چراکه به دلیل استخدام‌های متنوع در دیگر دستگاه‌ها با فقدان و کوتاهی استخدام و جذب نیروی انسانی مناسب طی سال‌های اخیر در آموزش و پرورش در عمل دیگر آموزگاری نداریم و به شدت از کمبود معلم رنج می‌بریم.
نبود عدالت آموزشی با وجود ۱۶ نوع مدرسه
کوهستانی، تنوع دانش‌آموزان در مدارس را یکی دیگر از عوامل اساسی در کیفیت و عدالت آموزشی می‌داند و می‌گوید: در عمده کشورهای دنیا دانش‌آموزان در مدارس دولتی یا غیردولتی تحصیل می‌کنند و این موضوع اصل پذیرفته‌شده‌ای است، اما در کشور ما براساس آمارها و شاخص‌های شورای عالی آموزش و پرورش حدود ۱۶ نوع مدرسه وجود دارد.
وی اضافه می‌کند: دانش‌آموزان پس از پایان دوره نهم برای ورود به دبیرستان دوره دوم برای آمادگی در کنکور باید انواع آزمون‌ها را طی کنند که مدارس تیزهوشان، شاهد، نمونه دولتی، غیردولتی‌ها هر کدام سهمی دارند و تنها ۳۰ درصد ثبت‌نام مقطع دبیرستان در مدارس دولتی صورت می‌گیرد که در عمل دانش‌آموزی هم باقی‌نمی‌ماند که این تنوع دانش‌آموزی خود معضل بزرگی در جذب دانش‌آموز در مدارس دولتی است و باید برای آن فکر و راهکاری اساسی اجرایی شود.
این کارشناس حوزه آموزشی می‌گوید: تا حدودی این مسیر را بی‌راه طی می‌کنیم که مدارس غیردولتی باعث بی‌عدالتی آموزشی در مدارس دولتی است؛ زیرا در حوزه غیردولتی مجموع بودجه و سهمی که به دانش‌آموزان غیردولتی‌ها تخصیص داده می‌شد اکنون با مشارکت خود مردم و والدین تأمین می‌شود و این مسئله باید کیفیت آموزشی مدارس دولتی ما را بالاتر ببرد اما در عمل چنین امری رخ نداده، پس مشکلات در مجموعه مدارس دولتی ما نهفته است و باید در سال آینده برای رفع این معضل اقدامات اساسی صورت بگیرد. در سال‌های گذشته شورای عالی فعالیت‌هایی در این زمینه انجام داد اما نتوانست این تنوع را کاهش دهد، الگوگیری دانش‌آموزان در مدارس از یکدیگر بسیار حائز اهمیت است.
نباید تمام هدف دستگاه تعلیم و تربیت کنکور باشد
وی مجموع برنامه درسی را سومین عامل اثرگذار در کیفیت و عدالت آموزشی مدارس بیان می‌کند و اظهار می‌کند: مجموع برنامه درسی ما نباید به سمتی حرکت کند که کنکور تمام هدف دستگاه تعلیم و تربیت باشد، تا به امروز کنکور به یک غول بسیار سنگین تبدیل شده است که دانش‌آموزان از دبیرستان‌های دوره اول و حتی اکنون از دوره ابتدایی در رقابت ناسالم و منفی که انتهای آن به آزمون کنکور ختم می‌شود، ورود پیدا می‌کنند.
کوهستانی ادامه می‌دهد: همانند دیگر کشورهای دنیا باید دانش‌آموزان ما هم وارد بازار کار شوند و با ایجاد هنرستان‌ها، کاردانش‌ها و فرصت‌های مهارتی شرایط برای آن‌ها نیز فراهم شود. قرار نیست تمام افراد به دانشگاه وارد شوند چراکه این بسترها مهیا نشده است. مطابق با مصوبات امسال برای کنکور سال ۱۴۰۲ باید منتظر خروجی آن باشیم.
همه چیز کنکور نیست / لزوم تناسب محتوای آموزشی کتب درسی با آینده‌نگری
وی با ابزار تأسف از اینکه نقش فرهنگ‌سازی در خانواده‌ها کمتر مورد توجه قرار گرفته است، می‌گوید: نباید انتظار داشته باشیم که تمام فرزندان ما وارد دانشگاه شوند. اگر در حوزه اشتغال و مهارت‌آموزی به درستی مدیریت کنیم و دیدگاه دانش‌آموزان و خانواده تنها کنکور و دانشگاه محور نباشد افراد موفق و مهارت‌آموز را در جامعه تربیت کرده‌ایم.
کوهستانی تصریح می‌کند: نباید با اعلام نتایج کنکور و قبولی‌ها تنها به صورت احساسی نظرات و دیدگاه‌های خود را بیان کنیم بلکه برای کمبود نیروی انسانی در مدارس، تنوع مدارس و دانش‌آموزان، برنامه‌های درسی و دیگر موضوعات، سازمان آموزش و پرورش با تفکر و تأمل باید راهکارهای اساسی را اجرایی کند، چراکه در سایه فقدان توجه به این مباحث مهم، خروجی‌ها همانند وضعیت فعلی خواهد بود.
وی درباره اینکه حجم بالای کتاب‌های درسی، دشوار بودن برخی مفاهیم برای دانش‌آموزان و از همه مهم‌تر کاربردی نبودن مطالب ارائه شده در مدارس سال‌هاست مورد انتقاد دانش‌آموزان، خانواده‌ها و کارشناسان است، می‌افزاید: به عنوان نمونه دانش‌آموزان پایه دهم علوم انسانی باید هفده کتاب درسی را در این مقطع مطالعه و امتحان بدهند، چرا این میزان حجم از محتوا حتی در مقاطع ریاضی و تجربی که بسیاری از آن‌ها هیچ‌گونه تأثیری بر زندگی اجتماعی، فردی، شخصی و مهارت‌آموزی، دانش‌آموز ندارد در ذهن محصل انباشته شود. سازمان پژوهش و شورای عالی آموزش و پرورش با تمهیدات لازم ضمن کاهش حجم کتب درسی مدارس باید محتواهایی با کیفیت را برای افزایش کارایی دانش‌آموزان در زندگی امروز و آینده در کتاب‌ها تألیف کنند.
سرشماری میزان قبولی مدارس دولتی در کنکور
سیداحمد بنی‌لوحی معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره اینکه چرا در نتایج کنکور سراسری سال ۱۴۰۱ تنها یک نفر از مدارس دولتی اصفهان حائز رتبه برتر شده است، می‌گوید: در سال‌های اخیر با اعلام نتایج کنکور این مباحث هر سال مطرح می‌شود، امسال هم تنها با دسترسی به رتبه‌های تک‌رقمی کنکور و نبود تحلیل بر رتبه دو تا سه رقمی کنکوری‌های استان تاکنون نتوانستیم میزان قبولی‌ها از مدارس دولتی را اعلام کنیم.
وی اضافه می‌کند: براساس ابلاغیه اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان تمام مدارس نواحی و مناطق در استان باید رتبه‌های دو تا سه رقمی کنکور سال ۱۴۰۱ به همراه رشته قبولی، منطقه و سهمیه کنکوری دانش‌آموزان را تا هفته آینده طی سرشماری دقیق به اداره کل اصفهان ارسال کنند تا بتوانیم مطابق با آن درصد قبولی‌ها از مدارس دولتی را اعلام کنیم.
فقدان اجرای عدالت آموزشی در مدارس دولتی
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان درخصوص اینکه کیفیت آموزش در مدارس دولتی در چه سطحی قرار دارد، اظهار می‌کند: مطلقاً نمی‌توانیم سطح کیفیت آموزشی را بیان کنیم، زیرا هم مدارس دخترانه و پسرانه باکیفیت بالا و مطرح در سطح استان وجود دارد و هم مدارس لازم توجه در مناطق و نواحی مختلف، اما عدالت آموزشی ایجاب می‌کند که از نظر نیروی انسانی و بودجه، مدارس را به صورت متعادل اداره کنیم.
وی با ابراز تأسف از اینکه درپی فقدان همکاری و همراهی اولیا و دیدگاه برخی از مسئولان به امر آموزش هنوز عدالت آموزشی در مدارس دولتی تحقق پیدا نکرده است، می‌افزاید: براساس دستورالعمل «قرارگاه جهادی عدالت تربیتی و نسل آموزش برابری» باید ضمن شناسایی تمام مدارس لازم‌التوجه در مناطق و محله‌های محروم با تلاش کارگاه‌های مختلف، عدالت آموزشی و تربیتی در این مدارس برقرار شود.
بنی‌لوحی تصریح می‌کند: آموزش و تربیت امری تدریجی است و به هیچ‌وجه نمی‌توانیم یک مرتبه مدارس لازم‌التوجه را به سطح مدارس برتر در استان برسانیم اما با پیگیری‌های لازم و تقسیم‌بندی آموزگاران از نظر رتبه علمی و عملکرد مطلوب آن‌ها که نیمی از ساعات کاری را در مدارس خود و نیمی دیگر را در مناطق محروم بگذرانند، می‌توانیم به نتایج مطلوبی از کیفیت آموزشی در تمام مدارس دست پیدا کنیم.
نبود اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در ۱۰ سال گذشته
وی در پاسخ به اینکه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تا چه حدی توانسته به کیفیت و عدالت آموزشی در مدارس کمک کند، می‌گوید: متأسفانه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با تأکیدات مقام معظم رهبری و برخی از مسئولان کشوری طی ۱۰ سال گذشته هنوز اجرایی نشده است که اکنون نتایج آن محسوس باشد اما سیاست دولت سیزدهم، وزارت آموزش و پرورش و اداره کل استان اصفهان بر این امر است که مباحث سند تحول در تمام مدارس اجرایی شود.
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان ادامه می‌دهد: برای دستیابی به راهکارهای اجرایی سند تحول بنیادین اکنون دوره‌های تابستانی برای معلمان رسمی و مدارس غیردولتی استان در حال برگزاری است تا بتوانیم براساس مباحث مهم این سند، دانش‌آموزان مطابق با تمام ساعتی در زمینه‌های تربیت و اخلاق، اعتقادی، علمی، فناوری و مباحث خلاقانه به درجات بالاتری از کیفیت آموزش برسند اما رسیدن به نتیجه آن با ۱۰ سال نبود اجرای سند تحویل، نیازمند عملکرد تدریجی طی دو تا سه سال زمان است.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا با فقدان اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش طی ۱۰ سال اخیر برای افزایش کیفیت و عدالت آموزش، پیگیری رتبه‌بندی معلمان در اولویت آموزش و پرورش است، اظهار می‌کند: رتبه‌بندی معلمان جزئی از سند تحول بنیادین است. یعنی بر اساس این سند نقش آموزگاران در دانش آموزشی و تربیت تمام ساعتی دانش‌آموزان بسیار حائز اهمیت است.
توجه به رشد کیفی مدارس دولتی با ارزشیابی سالانه معلمان
بنی‌لوحی درمورد افزایش سطح علمی و کیفیت عملکرد معلمان استان و برگزاری کلاس‌های آموزشی برای آن‌ها، می‌افزاید: درمجموع سازمان‌ها و ادارات سطح استان، آموزش‌های ضمن خدمت به‌منظور توانمندسازی نیروها با دوره‌های مختلف با حضور کارشناسان با تجربه آموزش و پرورش برگزار می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: طی ارزشیابی سالانه، مدیران تمام مدارس در سطح استان براساس فرم ارزیابی صد امتیازی، عملکرد معلمان را به اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان ارسال می‌کنند که طبق آن، چنان‌چه آموزگاری نتواند حد نصاب امتیازات لازم را کسب کند، باید برای جبران و افزایش کیفیت آموزشی و بازآموزی خود در دوره‌های ویژه‌ای شرکت کند تا بتواند حائز رتبه‌های برتر شود. ارزیابی مدیران هم هر سال توسط اداره کل استان مطابق با سلسله مراتبی انجام می‌شود.
قوی‌تر شدن تعادل و عدالت آموزشی در کنکور سال ۱۴۰۲
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان با تاکید بر اینکه باید به سمت عدالت آموزشی در مدارس حرکت کنیم، می‌گوید: با کیفیتی که کنکور برگزار می‌شود برخی از خانواده‌ها با خریداری کتب مختلف و ثبت‌نام فرزندان خود در کلاس‌های آموزشی می‌توانند نتایج بهتری را کسب کنند، اما در مدارس دولتی بدون شک یکی از دستورات لازم برای رشد کیفیت آموزشی در سال جاری تشکیل کلاس‌های ویژه برای دانش‌آموزان در مدارس لازم‌التوجه است.
وی یکی از وظایف و اهداف مهم «قرارگاه جهادی عدالت تربیتی و نسل آموزش برابری» را برای دانش‌آموزان پایه دوازدهم در مدارس دولتی، دسترسی به معلمان خوب و منابع آموزشی، علمی و تست‌های معتبر می‌داند و اظهار می‌کند: در برگزاری کنکور سراسری سال ۱۴۰۲ براساس مصوبه شورای انقلاب فرهنگی، ۴۰ درصد امتیاز دروس عمومی مطابق با نمرات نهایی پایه دوازدهم دانش‌آموزان محاسبه خواهد شد و آزمون کنکور تنها با طرح سوالات تخصصی هر رشته برگزار می‌شود. اجرای این شیوه تا حدودی وزنه تعادل و عدالت آموزشی را قوی‌تر می‌کند چراکه با برقراری عدالت متوازن‌تر می‌توانیم در آینده شاهد مشکلات کمتری باشیم.
نظر شما