نسیم اباذری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، ضمن اشاره به علل خودکشی در کودکان، اظهار کرد: خودکشی، پدیده‌ای بین‌المللی است که کشور ما هم از این قاعده مستثنی نیست. وقوع پاندمی کرونا در جهان و در کشور ما موجب شد تعاملات اجتماعی مردم به‌ویژه کودکان که در حال تثبیت هویت خود هستند، با اختلال شدیدی روبه‌رو شود که همین موضوع، کاهش سطح سلامت روان افراد جامعه به‌ویژه کودکان را به همراه داشت.
تأثیر کرونا در افزایش اختلالات روانی کودکان
وی افزود: طبق پژوهش‌ها در پاندمی کرونا، خانواده‌هایی بیشتر آسیب دیدند که از قبل دچار آسیب‌هایی مانند گسستگی، خشونت، نبود تفاهم و نداشتن ارتباط پویا بوده‌اند. آسیب‌های ناشی از کرونا همچون از دست دادن شغل نیز این آسیب‌ها را تشدید کرده و باعث ایجاد یک وضعیت مداوم و مزمن استرس در خانواده شده است. به دلیل اینکه نیازهای عاطفی کودکان در این شرایط نادیده گرفته می‌شود، حمایت عاطفی و روانی خانواده از آنان بسیار اهمیت دارد.
این روان‌درمانگر با بیان اینکه عموم افراد جامعه از اختلالات روان‌شناسی مرتبط با کودک و نوجوان آگاه نیستند، افزود: بسیاری از اختلالات روانی بین کودکان و بزرگسالان مشترک است؛ بخشی از آن‌ها در کودکی بروز پیدا می‌کند و بخش دیگر تنها مربوط به دوران کودکی است که باید با انواع آن‌ها آشنا شد. به‌عنوان نمونه اختلال درخودماندگی با عنوان طیف اوتیسم، نقص توجه یا بیش‌فعالی، اضطراب جدایی، اختلالات خلقی همچون افسردگی هنوز در بین عموم افراد جامعه ناشناخته است.
وی ادامه داد: بروز بسیاری از اختلالات روان‌شناسی در کودکان نشان از رشته‌های ژنتیکی دارد و باید والدین نسبت به این موضوع آگاه باشند؛ حتی زمینه ابتلاء به افسردگی که شاید اختلالی رایج در بزرگسالی محسوب می‌شود در کودکی و نوجوانی هم وجود دارد. اختلال افسردگی جزو مواردی است که می‌تواند شروعی در کودکی یا نوجوانی داشته باشد و در سنین پیش از دبستان، شیوع آن حدود سه‌دهم درصد است و در سنین مدرسه همین شیوع به دو تا سه درصد می‌رسد؛ این عدد در دوران نوجوانی به چهار تا هشت درصد خواهد رسید.
مساوی بودن نرخ شیوع افسردگی در بین دختران و پسران
اباذری با اشاره به اینکه در کودکی این نسبت بین دختران و پسران مساوی است، گفت: در دوران نوجوانی، دختران دو تا سه برابر بیش از پسران به افسردگی مبتلا می‌شوند. افسردگی در دوران کودکی با علائم متفاوت و غیرمعمولی از آنچه ما در دوران بزرگسالی می‌شناسیم، بروز می‌کند و نشانه‌هایی چون حس گناه، بی‌ارزشی، کم و زیاد شدن خواب، از بین رفتن حس لذت، غمگین بودن و انرژی نداشتن دارد. کودکان شاید نتوانند علائم درونی را به خوبی نشان دهند؛ اما والدین می‌توانند برخی از این موارد را حس کنند.
وی اضافه کرد: یک علامت بسیار مهم درباره افسردگی کودکان به‌خصوص نوجوانان، حس خشم است. باید شک کنیم که اگر یک کودک یا نوجوانی بیش از میزان معمول، زودرنج و حساس شده و خشم از خود بروز می‌دهد، شاید به افسردگی مبتلا شده باشد. این‌جاست که والدین و اطرافیان هوشیار که متوجه علائم شده‌اند، باید برای درمان سراغ افراد متخصص بروند و فراموش نکنند که نقش خودشان به‌عنوان والدین تا چه اندازه در روند درمان اهمیت دارد.
این عضو سازمان نظام روان‌شناسی کشور با اشاره به تأثیر اختلالات روانی بر عملکرد مغز، گفت: وقتی فردی دچار اختلالات روانی می‌شود، جدای از درمان‌های دارویی، نیازمند حمایت‌های خانوادگی و اجتماعی است. اختلالات روانی اغلب زیستی، روانی، اجتماعی هستند. بخش زیستی مرتبط با بدن، بخش اجتماعی مرتبط با تجربیات زندگی و تجربه‌های محیطی مانند از دست دادن شغل، عزیز یا مشکلات اقتصادی است که می‌تواند زمینه‌ساز بروز بیماری باشد؛ پس درمان هم باید روی همین سه بخش متمرکز شود.
وی اظهار کرد: داروها روی بخش زیستی اثر می‌گذارد، روان‌درمانی تمرکز بر درمان شرایط روانی است و برای درمان اجتماعی افراد نیازمند حمایت محیطی و اجتماعی هستند. همه این موارد ذکر شده درباره کودکان اهمیت بیشتری هم پیدا می‌کند؛ زیرا امکان دارد کودک به هزاران دلیل برای درمان همکاری نکند. نکته مهم اینکه هرچه کودکان به سمت نوجوانی پیش می‌روند، فکر و اقدام به خودکشی می‌تواند در آن‌هایی که زمینه اختلالات روانی دارند، بیشتر شود، بااین‌حال حتی این مرحله از افسردگی هم قابل‌درمان است.
رابطه مستقیم خودکشی با افسردگی
اباذری با بیان اینکه خودکشی جزو تصمیماتی است که بیشتر با اختلالات افسردگی ارتباط دارد، تصریح کرد: اگرچه درمان باعث شده، این اقدامات کمتر شود. گفته می‌شود خودکشی در کودکان زیر ۱۲ سال نادر است؛ زیرا آن‌ها توانایی کمتری برای طراحی نقشه خودکشی دارند، اما این روزها دسترسی کودکان به مکتوبات و اینترنت، راه‌هایی را پیش‌روی آن‌ها قرار داده و فقدان درک درست از برگشت‌ناپذیری بعد از مرگ هم مزید بر علت می‌شود. درمجموع، خودکشی کامل در کودکان کمتر بوده و اقدام به خودکشی در دختران شایع‌تر از پسران گزارش شده؛ اما خودکشی کامل در پسران بیش از دختران است.
وی ادامه داد: اگر افسردگی زود تشخیص داده شود، باید درمان را آغاز کرد و مراقبت‌های حمایتی والدین را به کار برد تا بتوان این احتمال را کاهش داد. همچنین لازم است رسانه‌ها در انتشار و پوشش اخبار مرتبط با افسردگی درست عمل کنند و در مقابل، والدین باید نسبت‌به این موضوع حساس باشند و از کودکان و نوجوانان خود در مقابل موج اخبار پرتنش محافظت کنند.
این روان‌شناس بالینی با اشاره به نقش مدرسه در سلامت روان کودکان، اظهار کرد: مدرسه و اولیای مدرسه، هم از جهت توضیح مسائل مرتبط با سلامت روان برای کودکان و هم از جهت توجه به تغییرات رفتاری کودکان، نقش بسیار تأثیرگذاری دارند. متأسفانه در شرایط آموزش مجازی متأثر از شیوع کرونا، نبود فضای گفت‌وگومحور و نبود آموزش مهارت‌های زیستی ازجمله نکات مهمی است که باید به آن توجه کرد.
نظر شما