آسیب‌های اقتصادی بحران کرونا و راهکارهای اقتصاد خاورمیانه
شیوع کرونا باعث بروز بحران اقتصادی در تمام مناطق جهان شد. این بحران در کشورهای خاورمیانه و جهان سوم با توجه به اقتصاد توسعه‌نیافته با شدت بیشتری احساس شد. افزایش نرخ بیکاری و کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی، قطع درآمدهای صنعت توریسم و اختصاص بودجه برای واکسیناسیون از جمله عواملی هستند که منجر به افزایش نرخ تورم و کاهش رشد اقتصادی در کشورهای خاورمیانه شدند.
آسیب‌های کرونا به اقتصاد خاورمیانه
به گزارش ایتسکا (معرفی کننده بهترین بروکر های فارکس برای ایرانیان) کشورهای خاورمیانه از قبل از بحران کرونا با مشکلات اقتصادی مشابهی مواجه بودند. نرخ بیکاری بالا، رشد اقتصادی پایین، عدم شفافیت اقتصادی و نرخ پایین مشارکت زنان از جمله این مشکلات بودند. بحران کرونا باعث شد این مشکلات تعمیق شوند و با شدت بیشتری آشکار شوند.
ایران و کشورهای خاورمیانه که اقتصاد آنها بر پایه صادرات نفت فعالیت می‌کند با کاهش فاحش قیمت نفت با کاهش درآمد همزمان با تعطیلی واحدهای تولیدی و صنعتی هم آسیب بیشتری دیدند. بعضی از مهم‌ترین مشکلات اقتصادی که در پی شیوع کرونا شدت گرفتند را در ادامه مشاهده می‌کنید.
افزایش نرخ بیکاری
با محدود شدن فعالیت کسب‌وکارها و محدودیت‌های اجتماعی کرونا جای شگفتی نیست که نرخ بیکاری در کشورهای خاورمیانه به شدت افزایش یافت. بسیاری از کارمندان و شاغلان سازمان‌های دولتی و شرکت‌های بزرگ در این دوره توانستند با وضعیت جدید مطابقت یافته و با انجام وظایف کاری در خانه، شغل خود را حفظ کنند. اما این گزینه در اختیار بخش عمده‌ای از شاغلان در کسب‌وکارهای متوسط و کوچک، از فروشندگان گرفته تا کارگران و کارشناسان کسب‌وکارهای محلی قرار نگرفت.
کاهش رشد اقتصادی
محدودیت و تعطیلی کسب‌وکارها مستقیماً تولید ناخالص داخلی کشورهای خاورمیانه را کاهش داده است. کاهش درآمدهای صنایع مختلف و محدود شدن فعالیت‌های اقتصادی، در کنار اختصاص بودجه برای هزینه‌های واکسیناسیون و درمان باعث شده رشد اقتصادی کشورهای خاورمیانه از پیش‌بینی‌های قبلی بسیار کمتر باشد.
گسترش فقر
آمار فقر در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا یکسان نیست اما در مقایسه با کشورهای آسیایی بالاتر است. در پی محدودیت‌های کرونا شکاف‌های طبقاتی تشدید شد و پدیده افراد فقیر جدید را ایجاد کرد. افراد فقیر جدید همان دسته از شاغلان و کارکنانی هستند که پیش از کرونا در کسب‌وکارها فعالیت داشتند و به هر طریقی که شده از پس خرج و مخارج زندگی بر می‌آمدند. اما شیوع کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن باعث شد این افراد با فقر شدید مواجه شده و نتوانند مخارج روزانه زندگی را تأمین کنند.
اختصاص بودجه واکسیناسیون
هزینه واکسیناسیون کرونا بخش مهمی از بودجه کشورهای خاورمیانه را به خود اختصاص داد. این هزینه در کشورهای مختلف با توجه به جمعیت و یارانه‌های دولتی متفاوت بوده است اما به صورت تقریبی به رقمی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد رشد ناخالص داخلی این کشورها رسیده است. این هزینه‌های پیش‌بینی نشده برای از سرگیری فعالیت‌های اقتصادی و روند معمول زندگی در کشورهای خاورمیانه ضروری بوده است.
کاهش قیمت سوخت
بحران کرونا با کاهش قیمت جهانی نفت به اقتصاد کشورهای خاورمیانه آسیب جدی وارد کرد. با این مشکل هر کدام به دنبال راهکارهایی برای رسیدن به بودجه‌های پیش‌بینی شده برای پیگیری برنامه‌های توسعه خود هستند.
اقتصاد خاورمیانه پس از کرونا چه تغییراتی می‌کند؟
بسیاری از صنایع و کسب‌وکارها با شیوع کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن دچار بحران شدند. این بحران منجر به ورشکستگی بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک شد. پیامدهای این بحران در بخش قبل معرفی و مرور شد. در ادامه با تغییرات اقتصاد خاورمیانه پس از کرونا بیشتر آشنا می‌شوید.
راهکارهای اقتصاد خاورمیانه پس از پایان کرونا
در حالی که بحران کرونا همچنان به نقطه پایان قطعی خود نرسیده، پیش‌بینی شده کشورهایی که در واکسیناسیون فعال عمل کرده‌اند در سال ۲۰۲۲ تا رشد اقتصادی ۴ درصدی را تجربه خواهند کرد.
راهکارهایی که در بیشتر کشورهای خاورمیانه برای برون رفت از بحران اقتصادی به کار گرفته شده‌اند شامل موارد زیر می‌شوند.
حمایت از کسب‌وکارهای آسیب دیده
بحران اقتصادی ناشی از بروز کرونا منجر به تعطیلی موقت بسیاری از صنایع و کسب‌وکارها شد. بسته‌های حمایتی برای احیای کسب‌وکارها در کشورهای مختلف در برنامه‌های بودجه در نظر گرفته شده‌اند. در حالی که دولت‌های خاورمیانه مبالغی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از رشد ناخالص داخلی را به واکسیناسیون اختصاص داده‌اند، سهم مشابهی برای بازسازی اقتصادی و حمایت از کسب‌وکارها در نظر گرفته‌اند.
برای مثال قطر ۱۴ درصد از بودجه خود را برای حمایت از کسب‌وکارهای متوسط و کوچک اختصاص داده است. این رقم در کشور دیگری مثل بحرین ۶ درصد در نظر گرفته شده است. همان طور که می‌بینید در هر کدام از کشورهای خاورمیانه برنامه‌های متفاوتی برای تقویت بخش‌های اقتصادی و صنعتی در دستور کار قرار گرفته است.
از ارائه وام و تأمین مالی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط گرفته تا تسهیل فعالیت صنایع بزرگ و بخشودگی‌های مالیاتی از جمله راهکارهای رایج برای حمایت از کسب‌وکارهای آسیب دیده و بهبود اقتصاد در این کشورها محسوب می‌شود.
افزایش شفافیت اقتصادی
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که اقتصاد کشورهای خاورمیانه در بیشتر موارد از آن آسیب می‌بینند عدم شفافیت اقتصادی است. از اختصاص یارانه‌های مختلف به بخش‌های گوناگون که امکان نظارتی روی آنها وجود ندارد گرفته تا انواع تبعیض‌ها و امتیازهای اقتصادی باعث شده فعالیت اقتصادی در این کشورها ویژگی‌های خاص و متمایزی داشته باشد.
بسیاری از کشورهای خاورمیانه با درک این واقعیت در حال تلاش برای برطرف کردن این مشکلات هستند. در ایران هم این رویکرد با قطع یارانه‌های سوخت و مواد اولیه دنبال می‌شود. اگرچه این رویکرد می‌تواند باعث افزایش شفافیت اقتصادی شود اما با در نظر گرفتن تعمیق فقر و شکاف طبقاتی در پی بحران کرونا، باید دید تا چه حد نتایج آن موفقیت در پی خواهد داشت.
کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی
یکی دیگر از رویکردهایی که کشورهای خاورمیانه به دنبال تحقق آن هستند کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است. کاهش قیمت نفت در پی بحران کرونا به این کشورها نشان داد این سرمایه ملی چیزی نیست که بتوانند برای همیشه روی آن حساب کنند.
هر کدام از کشورهای خاورمیانه راهکارهای متفاوتی را برای تحقق این هدف دنبال می‌کنند. از افزایش سرمایه‌گذاری روی بخش‌های صنعتی و فناوری اطلاعات گرفته تا جذب سرمایه‌های خارجی و افزایش تعامل بین‌المللی از جمله این راهکارها محسوب می‌شوند که با توجه به سیاست‌های کلی کشورهای خاورمیانه در دستور کار قرار گرفته‌اند.
اقتصاد خاورمیانه پس از کرونا و بحران‌های جدید
همان طور که پیش‌تر اشاره شد، بانک جهانی پیش‌بینی کرده است در سال ۲۰۲۲ کشورهای خاورمیانه رشد ۴ درصدی را تجربه می‌کنند. این پیش‌بینی بعد از بروز جنگ روسیه و اوکراین و بروز بحران در تأمین مواد غذایی و مواد خام، تا حد زیادی تعدیل شده است. قیمت جهانی مواد غذایی افزایش یافته و نرخ تورم در بیشتر کشورهای جهان، به خصوص کشورهای خاورمیانه فشار زیادی به زندگی روزمره افراد وارد کرده است.
این بحران‌ها و مشکلات باعث شده بانک‌های مرکزی کشورهای اروپایی و توسعه یافته با مسائل بسیار پیچیده و دشواری مواجه باشند. پیچیدگی این موضوعات در کشورهای خاورمیانه به مراتب بیشتر است. چیزی که واضح است اینکه کشورهای خاورمیانه هم درست مانند کشورهای اروپایی با بحران‌های اقتصادی بیشتر در مورد نقاط ضعف اقتصاد خود آشنا شده‌اند و در حال تلاش برای بازسازی مدل‌های درآمدی و اقتصادی هستند.
در این بازه، چه اتفاقاتی برای سرمایه گزاران فارکس خواهد افتاد؟
طبق نظرسنجی اخیر، کاربران بروکر آلپاری اعلام کرده‌اند که پس از کرونا، وضعیت معاملات آنها در بروکر ها بهتر شده است و این ویروس، تأثیری در سبک زندگی آنها ایجاد نکرده است.
نظر شما