به گزارش خبرنگار ایمنا، روزه یکی از فرائض دینی است که هر مسلمانی در ماه مبارک رمضان باید برای انجام دادن فرامین الهی از خوردن و آشامیدن، به قصد تقرب به خداوند سبحان، خوداری کند. گرچه بسیاری به این عبادت نگاه فردی دارند، به دلیل اینکه افراد جامعه باید خود را ملزم کنند تا در ساعاتی معین از خوردن و آشامیدن دوری نمایند، ولی نگاه به این عبادت از جهت اجتماعی می‌تواند این عبادت را بیش از اینکه فردی جلوه دهد بیشتر اجتماعی کند.
روزه داری و ارتقای سلامت روانی افراد
نقش روزه در سلامتیِ روان و طهارت روح، به مراتب افزون‌تر از نقش آن در سلامتی جسم است، زیرا گرفتن روزه باعث کاهش بیماری‌های روانی می‌شود و پاکی و بزرگی روح را در پی دارد.
در سال‌های اخیر استفاده از مذهب و باورهای دینی، توسط سیاست گذاران و تدوین کنندگان راهبردهای بهداشت روان جامعه نگر، در سازمان جهانی بهداشت مورد توجه قرار گرفته است. در تعریف راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، که برای تشخیص بیماری‌های روانی مورد استفاده روانشناسان و روان‌پزشکان قرار می‌گیرد، نبود دین به عنوان یک مشکل مذهبی و به شکلی اختصاصی مطرح شده که پیامدهای بالینی نظیر عصبانیت، تنفر، پوچی، ناامیدی، غمگینی و انزوا در پی دارد.
روانشناسان معتقدند که روزه برای سلامت روان مفید است و موجب افزایش خودباوری، اعتماد به نفس و تقویت اراده می‌شود و توان و مقاومت افراد را در برابر مشکلات و ناملایمات زندگی بیشتر می‌کند. روزه به عنوان یکی از مناسک مذهبی در کنار اثرات مثبتی که بر سلامت جسمانی دارد، برای سلامت روانی نیز مفید است.
در اثر روزه، اعتماد و آسایش خاطر برای انسان به وجود می‌آید، زیرا انسان درک می‌کند که با روزه داری با خدای جهان و آفریننده خود رابطه پیدا کرده و از این روش به آرامش و رضایت دلنشین دست پیدا می‌کند. پژوهش‌هایی که در زمینه ارتباط بهداشت روان و روزه داری در ایران انجام شده، نشان دهنده کاهش میزان اختلالات روانی - اجتماعی، اضطراب، افسردگی و خودکشی در این ماه است.
روزه و کاهش اختلالات عصبی و اضطراب‌های روحی
پاکیزگی روح و نزدیکی به خدا از دیگر آثار روحی و روانی روزه است به عبارتی پس از آنکه انسان روزه‌دار، مهار نفس را در دست گرفت و غریزه‌های گوناگون خود را تعدیل و اداره کرد زمینه را برای انجام واجبات و ترک محرمات آماده می‌سازد؛ برای چنین انسانی از هر لحاظ، شرایط برای توبه و بازگشت به سوی خداوند فراهم است و با یک توبه حقیقی و پشیمانی واقعی، می‌تواند خانة دل را تکان داده و آئینه غبار گرفته عقل را پاک و مصفا سازد تا از یک روح پاک و روان سالم بهره‌مند شود.
دین اسلام از آنجا که دین کامل و جامع است به تمام ابعاد وجودی انسان و به همه زوایای زندگی او عنایت تام دارد؛ از این جهت آفریدگار هستی با وضع قوانین جاودانه و با تسریع دستورات عادلانه، هم نیازمندی‌های جسمی او را برطرف می‌سازد و هم به ضرورت‌های روحی او پاسخ می‌دهد واگر از یک سو با تسریع عبادات به پرورش و پالایش روح او می‌پردازد از سوی دیگر همین عبادات را دوا برای درمان مرض‌های بدنی او نیز قرار می‌دهد؛ اگر روزه را برای تقویت اراده و بالا بردن عزت نفس بنده‌اش واجب می‌کند، از جانب دیگر آن را به عنوان بهترین داروی شفابخش برای کاهش اختلالات عصبی و اضطراب‌های روحی او نیز معرفی می‌کند.
اضطراب عبارت است از یک احساس هراس و دلواپسی که به فرد دست می‌دهد و شامل عدم اطمینان و درماندگی است، وقوع دوباره موقعیت‌هایی که قبلاً استرس زا بوده‌اند یا طی آنها به فرد آسیب رسیده است باعث اضطراب در افراد می‌شود. افسردگی نیز حالتی است که با احساس غمگینی، اعتماد به نفس پایین و بی علاقگی به هر نوع فعالیت و لذت روزمره مشخص می‌شود. افسردگی مجموعه‌ای از حالات مختلف روحی و روانی است که از احساس خفیف ملال تا سکوت و دوری از فعالیت روزمره بروز می‌کند.
افزایش ارتباط اجتماعی خانواده در رمضان
روزه داری ارتباطات اجتماعی را نیز بیشتر می‌کند، البته خانواده را نیز بایستی یک جامعه کوچک حساب کنیم که روزه داری باعث افزایش ارتباطات بیشتر افراد خانواده با هم می‌شود. خانواده‌ها در ماه رمضان و در زمان روزه داری با احتمال بیشتری سحر و افطار را در کنار هم هستند در صورتی که رفتار اعضای خانواده با هم سالم باشد، این ارتباطات موجب بهبود سلامت روان افراد خانواده می‌شود.
جامعه شناسان تاکید دارند نخستین تأثیر اجتماعی روزه، بازسازی روابط افراد جامعه و کاهش آسیب‌ها و انحراف‌های اجتماعی است. ماه مبارک رمضان گروه‌های مختلف اجتماعی را به هم نزدیک کرده و به انسجام اجتماعی می‌رساند و سطح همفکری و انسجام اجتماعی را در سازمان‌های دینی از جمله مساجد را افزایش می‌دهد. روزه در رفتارهای خانواده نظیر نوع رابطه والدین با فرزندان و زن و شوهر با یکدیگر نیز تأثیرگذار است و ماه رمضان علاوه بر تاثیرهای اجتماعی، تاثیرهای فردی فراوانی نیز دار د.
آسیب شناسان اجتماعی تاکید دارند مردم در ماه مبارک رمضان نسبت به هم درک متقابل پیدا کرده و مهربان می‌شوند و این امر یکی از اثرات تربیتی ماه رمضان است که دل‌ها را به هم نزدیک می‌کند و رعایت حقوق شهروندی بیشتر می‌شود. روزه یک لذت شادمانی برای مؤمنین ایجاد می‌کند که نباید از اثرات آن غفلت کند با توجه به اینکه جامعه همواره دچار تنش و گرفتاری است این رمضان فرصتی است که با ایجاد محبت و دوست داشتن می‌توان درک متقابل را در افراد افزایش داد و حس بدگمانی و کدورت را از بین برد.
روزه فرصتی برای تغییرات ماندگار در زندگی
عادت‌ها در صورت مداومت و تکرار، باعث شکل گرفتن رفتارها می‌شوند و فقط رفتارهای مداوم، به سبک زندگی تبدیل خواهند شد. با این توصیف، رمضان فرصت مناسبی است تا در سایه تمرین یک ماهه ترک رفتارهایی که در طول سال انجام می‌دهیم، آمادگی لازم را برای کنار گذاشتن همیشگیِ آن رفتار به دست آوریم تا زمینه جایگزین کردن سبک زندگی مطلوب و سالم و اسلامی، به وجود بیاید. در ادامه، نگاهی داریم به ساده‌ترین تغییراتی که در ماه مبارک رمضان، در زندگی روزمره مان به شکل ناخودآگاه اتفاق می‌افتد و چقدر خوب است که با توجه به تکرارِ یک ماهه شأن، به بخشی از سبکِ زندگی‌مان تبدیل شوند.
نماز اول وقت
نماز صبح اول وقت معمولاً نصیب کسانی می‌شود که سحرها بیدارند. هستند کسانی که نمازهای یومیه خود را اول وقت به جا می‌آورند، اما برای نماز صبح اول وقت، بهانه می‌تراشند. ماه رمضان فرصتی است که بدانیم می‌شود تمامی نمازها را اول وقت خواند، اگر بخواهیم.
ارتباط با قرآن
حتماً در بین اطرافیان خود کسانی را دیده‌اید که با آغاز ماه رمضان، قرآن‌ها را از کمدها و کتابخانه‌ها بیرون می‌آورند و روزی یک جز می‌خوانند اما در طول سال حتی‌صفحه‌ای از قرآن را باز نمی‌کنند. کارشناسان توصیه می‌کنند این گونه افراد این است که لطفاً این عادت پسندیده را ترک نکنند و هر شب، نگاهی به قرآن بیندازید و حداقل یک صفحه را بخوانید. قطعاً ارتباط مداوم با قرآن در تمام طول سال، یک موهبت الهی است.
نظم در وعده‌های غذایی
نظم و برنامه ریزی در کارها، یکی از رموز موفقیت انسان‌های بزرگ است و موجب استحکام عمل و صرفه جویی در وقت می‌شود و متخصصان تغذیه هم خواب و خوراک منظم را یکی از عوامل اصلی سلامتی می‌دانند. تابه حال وعده‌های غذایی خود را در یک ساعت مشخص خورده‌اید؟ تا به حال رأس ساعتی خوابیده‌اید. من زمانی غیر از رمضان نمی‌شناسم که افراد در ساعات کاملاً مشخصی این کارها را انجام دهند. نظمی که جای خالی اش در زندگی روزمره مان احساس می‌شود و ای کاش ماندگار باشد.
همدلی و همراهی اعضای خانواده
متأسفانه افراد زیادی در برخی از خانواده‌ها برای غذا خوردن، سر یک سفره حاضر نمی‌شوند و هر کسی طبق میل خودش زمان غذا را تعیین می‌کند. اما در ماه رمضان همه خانواده مقیدند که بر سر یک سفره حاضر شوند و در کنار هم غذا بخورند. همین نکته موجب همدلی و همراهی اعضای خانواده با یکدیگر می‌شود و در کنار آن، همکاری و کمک به مادر خانواده افزایش می‌یابد. ویژگی‌های مثبت این همدلی و همکاری با خانواده آنقدر زیاد است که خود را ملزم کنیم در بقیه اوقات سال هم این رفتار را داشته باشیم.
بهبود روابط اجتماعی
افراد در ماه مبارک رمضان به خاطر احترام به روزه، مهربان‌تر می‌شوند و از دروغ و غیبت و ادای کلمات زشت و فحش دوری می‌کنند و این گونه است که تعارضات اجتماعی کمتر می‌شود و روابط بهبود می‌یابد. در ضمن، مهمانی دادن و مهمانی گرفتن از ساز و کارهای زیربنایی تقویت ارتباطات اجتماعی است که در پی آن، محبت و دوستی‌ها عمیق‌تر و از اختلافات و کدورت‌ها کاسته می‌شود و خب در رمضان هم مراسم و مهمانی‌های افطاری، زمینه‌ای برای دید و بازدید است و باعث تقویت صله رحم می‌شود. اما بهتر نیست صله رحم را در تمام ماه‌های سال انجام دهیم. دورهمی های بی تکلف و بی زرق و برق، باعث افزایش روابط اجتماعی در طول سال می‌شود.
ترک دروغ و غیبت
ماه رمضان بهترین فرصت برای تمرین رعایت حق الناس است. کسانی هستند که عزم خود را جزم می‌کنند در این ماه دروغ نگویند، تهمت نزنند، رشوه نگیرند و عده زیادی هم سال خمسی خود را ماه رمضان قرار می‌دهند تا دارایی شأن را از حق بقیه پاک کنند. رفتارهای پسندیده‌ای که ای کاش در تمام طول سال، حفظ شود.
روزه داری فرصت طلایی برای ایجاد عادات خوب در کودکان
ماه رمضان همان طور که برای همه بزرگ‌ترها، فرصت استثنایی و طلایی است که تمام جوانب زندگی آنها را تحت الشعاع قرار می‌دهد و زمینه‌هایی را برای تغییرات بزرگ در زندگی شأن ایجاد می‌کند، همواره برای کوچک‌ترها هم حال و هوای ویژه‌ای دارد، چه روزه بگیرند چه نگیرند. این یک ماه طلایی، فرصت بسیار خوبی است که علاوه بر اینکه برای خودمان تصمیمات بزرگی می‌گیریم، زمینه را برای فرزندان و کوچک ترهای خانواده نیز ایجاد کنیم تا همراه با تغییرات ما آنها هم سهمی از تصمیمات و فرصت‌های خوب داشته باشند.
ماه رمضان، باتوجه به ماهیت و حال و هوای ویژه اش چند عادت خوب را می‌تواند در کوچک ترها هم ایجاد کند که این امر به توجه، همراهی و تشویق و حوصله بزرگ‌ترها نیاز دارد، ازعادت های خوب فرزندان در این ماه مبارک عبارتند از:
کوچک‌ترهای شکیباتر: بارها از افراد مختلف می‌شنویم که جوان‌های امروزی کم صبر و حوصله اند که این امر مهم تا حدود زیادی به شیوه‌های تربیت آنها در کودکی و سبک زندگی خانوادگی شأن برمی گردد؛ بنابراین بسیار مناسب است که در این یک ماه، به بهانه تمرین در رعایت زمان غذا خوردن، به کوچک‌ترها یاد بدهیم که صبر و شکیبایی را تمرین کنند. این موضوع به معنای سختی دادن به آنها و فشار آوردن برای تحمل شرایطی فراتر از توانایی جسمی آنها نیست؛ ولی می‌تواند با توجهات ویژه والدین به تمرین خوبی در این زمینه منجر شود.
تمرین همراهی: واقعاً چه زمانی می‌توان این قدر هماهنگ با یکدیگر عمل کرد و این کار را با اطمینان و در حد کمال برای کوچک‌ترها به عرصه ظهور رساند جز ماه مبارک رمضان، اینکه به بچه‌ها بگوییم همراه و همگام با دیگر اعضای خانواده غذا بخورند، به یکدیگر کمک کنند و همدیگر را خسته نکنند این شرایط به آنها می‌آموزد که در زندگی فصل‌ها و مراحلی است که نیاز به همراهی‌های ویژه دارد و به طور کلی همراهی با دیگران را به خوبی یاد می‌گیرند.
بچه‌های حواس جمع: معمولاً در ماه مبارک رمضان وقتی کوچک‌ترها می‌خواهند غذا بخورند، مادران تلاش می‌کنند که فضای غذاخوردن آنها دور از چشم اعضای روزه دار خانواده باشد، قطعاً این موضوع برای کودک ایجاد سوال می‌کند؛ شکل‌گیری سوال و پرسش در ذهن هر کودکی یکی از بهترین فرصت‌ها برای انتقال ارزش‌ها، شکل‌گیری نگرش و زمینه سازی برای فکر کردن اوست؛ می‌توان به این بهانه به کودک آموخت که هر کاری را نباید در حضور دیگران انجام داد حتی اگر کاری خوب و بدون اشکال باشد بلکه در انجام رفتارها و کارها همواره باید به شرایطی که در آن قرار دارند توجه کنند و حواسشان را به اطراف خود جمع کنند.
نظر شما