به گزارش خبرنگار ایمنا، سوزش معده یک درد همراه با سوزش در ناحیه سینه درست پشت قفسه سینه است. این درد اغلب در زمان دراز کشیدن یا خم شدن بیشتر است. سوزش معده یکی از مسائلی است که بسیاری از افراد بدون هیچ خطر مشخص با آن روبرو می‌شوند. اکثر افراد می‌توانند ناراحتی‌های مربوط به سوزش بالای معده (سوزش سر معده) را با ایجاد تغییرات در سبک زندگی و استفاده از داروهای قابل تهیه از داروخانه‌ها کنترل کنند. به هر حال در صورتی که این سوزش ادامه داشته باشد یا به صورت یک مسئله عادی روزمره در آید، می‌تواند نشانه‌ای از ایجاد مشکلات جدی تر برای فرد باشد که نیازمند مراقبت‌های پزشکی است.
علائم سوزش معده
علائم همراه سوزش معده عبارتند از:
- درد به صورت سوزش در سینه که معمولاً همراه سوزش معده بعد از غذا خوردن و در زمان شب احساس می‌شود
- دردی که با دراز کشیدن یا خم شدن بدتر می‌شود
- بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) یکی از نشانه‌های سوزش معده است. در این حالت اسید معده به مری بر می‌گردد و باعث درد و سوزش معده تا گلو می‌شود. این درد می‌تواند به صورت احساس سوزش پشت جناغ سینه یا استخوان سینه به صورت گرفتگی یا درد شدید احساس شود. بسیاری از مواقع درد ناشی از رفلاکس اسیدی ممکن است با درد مربوط به حمله قلبی اشتباه گرفته شود.
- درد ناشی از رفلاکس معده (سوزش معده) می‌تواند در قسمت پایین سینه احساس شود یا در مواقع خاص به سمت پشت گلو توسعه پیدا کرده و همراه با نفخ شکم باشد. در این حالت یک مزه تند در پشت گلو احساس می‌شود. اگر رفلکس اسیدی نزدیک حنجره در گلو باشد، می‌تواند باعث ایجاد سرفه یا گرفتگی صدا شود. رفلکس اسیدی معده با شدت زیاد و در طول دوره‌های زمانی طولانی می‌تواند باعث از بین رفتن مینای دندان‌ها شده و در نهایت منجر به ایجاد پوسیدگی دندان شود.
- علائم این بیماری اغلب پس از صرف غذای سنگین، خم شدن به جلو، یا دراز کشیدن بیشتر احساس می‌شود. به این ترتیب بسیاری از افراد ممکن است سوزش معده را در زمان بیدار شدن از خواب احساس کنید.
علت‌های سوزش سر معده
سوزش سر معده نشانه‌ای از بیماری رفلاکس معده به مری (GRED) است که در نتیجه‌ی برگشت اسید معده به مری ایجاد می‌شود. عوامل سوزش معده این حالت شامل مواردی هستند که باعث افزایش تولید اسید در معده می‌شوند و نیز در نتیجه آنها مشکلات ساختاری ایجاد می‌شود که می‌تواند امکان برگشت اسید معده به مری را در بدن فراهم کند.
مصرف برخی غذاهای معمول باعث می‌شود ترشح اسید معده افزایش پیدا کند و این موضوع باعث سوزش معده می‌شود. مصرف برخی داروهای خاص نیز می‌تواند باعث سوزش معده شود که عبارتند از:
- کافئین
- آسپرین
- ایبوپروفن (مورتین، ادویل، نوپرین و موارد مانند آن)
- ناپروکسین (آلیو)
- نوشیدنی‌های حاوی کربونات
- آب میوه‌های اسیدی (گریپ فروت، پرتقال، آناناس)
- غذاهای اسیدی (گوجه فرنگی، گریپ فروت، و پرتقال)
- شکلات.
سیگار کشیدن و مصرف غذاهای پر چرب می‌تواند بر عملکرد طبیعی اسفنکتر تحتانی مری (LES) تأثیر داشته باشد و باعث شل شدن آن شود. این موضوع باعث می‌شود اسید معده به مری برگشت کند.
فتق هیاتال که بخشی از بافت معده است در داخل سینه به جای شکم قرار دارد و می‌تواند بر عملکرد طبیعی اسفنکتر تحتانی مری تأثیر داشته باشد که یکی از عوامل رفکلاس معده است. فتق هیاتال به خودی خود هیچ علائمی ندارد ولی این مشکل فقط در زمانی علت سوزش معده می‌باشد که در عملکرد عادی اسفنکتر تحتانی مری اختلال ایجاد شود.
بارداری می‌تواند باعث افزایش فشار به حفره شکمی شود، در این حالت عملکرد اسفنکتر تحتانی مری آسیب دیده و باعث رفلاکس اسیدی معده به مری و سوزش معده در بارداری می‌شود. چاقی می‌تواند باعث افزایش فشار وارد شده به ناحیه شکم شود و بنابراین رفلاکس معده ایجاد می‌شود. برخی بیماری‌های معمول مری می‌تواند با سوزش سر معده همراه باشد. این بیماری‌ها عبارت از اسکلرودرمی و سارکوئیدوز است.
عوارض همراه با سوزش معده چیست؟
دل‌درد گاه‌به‌گاه به طور معمول جای نگرانی ندارد. بااین‌حال، اگر به طور مکرر به این علامت مبتلا می‌شوید، ممکن است یک مشکل جدی در سلامتی داشته باشید که نیاز به درمان دارد.
اگر سوزش معده جدی دارید و آن درمان نمی‌کنید، این کار می‌تواند باعث مشکلات دیگر برای سلامتی‌تان شود. مانند عفونت مری، عفونت مری باعث تغییراتی در پوشش مری می‌شود که می‌تواند خطر ابتلاء به سرطان مری را افزایش دهد.
سوزش معده در طولانی‌مدت همچنین می‌تواند بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد. اگر ادامه زندگی روزمره خود را دشوار می‌دانید یا به دلیل سوزش معده قادر به انجام فعالیت‌های روزانه نیستید، برای تعیین دوره درمان به پزشک مراجعه کنید.
علت سوزش معده در نوزادان و کودکان
سوزش معده در نوزادان و کودکان معمولاً یک علامت از رفلاکس معده به مری است. یک عضله در قسمت پایین مری به نام اسفنکتر تحتانی مری (LES) وجود دارد که بطور عادی اسیدهای معده را در معده نگه می‌دارد. به هر حال در صورتی که این عضله ضعیف شود، اسید معده می‌تواند بالا آمده و بافت حساس مری را دچار آسیب نماید. این مشکل باعث سوزش معده و سایر علائم مربوط به آن می‌شود.
رفلاکس معده به مری برای افراد ناراحتی به همراه دارد، اما بسیار رایج است و شرایطی است که در نوزادان نیز مشاهده می‌شود. در حدود نیمی از کودکان زیر سه ماه دارای علائم این بیماری هستند. بالا آوردن شیر یکی از علائم رایج رفلاکس معده است، اما بسیاری از کودکان به همراه آن از سوزش معده نیز رنج می‌برند. این مشکل را می‌توان با ناراحتی کودک در زمان غذا خوردن مشاهده کرد.
در بسیاری از کودکان، دلیل سوزش معده معمولاً وجود سیستم گوارشی نابالغ است. در کودکان بزرگ‌تر، خطراتی شامل اضافه وزن، قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران، و مصرف غذاهای خاص (مثل غذاهای تند) از عوامل عادی سوزش معده می‌باشند. کودکان مبتلا به مشکلات عصبی همچون فلج مغزی به احتمال بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند.
تشخیص سوزش معده بزرگسالان
سوزش معده یکی از مشکلات رایجی است که می‌تواند با سایر بیماری‌های مربوط به قفسه سینه همچون موارد زیر اشتباه گرفته شود:
- حمله قلبی
- آمبولی ریه
- ذات الریه
- درد قفسه سینه
تشخیص این بیماری با دریافت یک سابقه کامل از بیماری و معاینه فیزیکی بیمار شروع می‌شود. در بسیاری از موارد که اطلاعات کافی درباره وضعیت سلامتی فرد در اختیار پزشک متخصص قرار گیرد امکان شروع یک برنامه درمانی مناسب برای بیمار فراهم می‌شود. به هر حال در برخی موارد نیاز به انجام آزمایش‌های دیگر در این رابطه به شرح زیر وجود دارد:
عکس برداری رادیولوژی: در این حالت از بیمار خواسته می‌شود که باریم یا گاستروگرافین را فرو دهد و در این زمان متخصص رادیولوژی از پرتوی ایکس تابانده برای مشاهده وضعیت حرکت این مواد در مری و وارد شدن آنها به معده استفاده می‌کند. در این زمان در کنار بررسی موارد ناهنجاری یا التهاب‌های موجود در مری و دیواره آن، می‌توان عملکرد مناسب عضلات مری با یک الگوی متوازن برای انتقال این مواد به معده را نیز مورد بررسی قرار داد.
آندوسکوپی: در این آزمایش یک متخصص بیماری‌های گوارش از یک اسکوپ قابل انعطاف و دوربین متصل به آن برای نگاه کردن به دیواره داخلی مری و معده استفاده می‌کند. به این ترتیب امکان تشخیص التهاب و زخم‌های ایجاد شده وجود خواهد داشت. علاوه بر این در این روش امکان نمونه برداری از مقدار کمی از بافت‌های مری و معده برای بررسی احتمال سرطانی بودن سلول‌ها وجود دارد.
مانومتری و آزمایش PH: در موارد نادر زمانی که روش‌های معمول توانایی تشخیص مشکل بیمار را نداشته باشد یا زمانی که این علائم غیر عادی باشند، از اندازه گیری فشار و ارزیابی سطح اسید استفاده می‌شود و این روش می‌تواند در تشخیص مشکل مفید و سودمند باشد.
درمان دارویی سوزش معده بزرگسالان
برای درمان سوزش معده به موارد زیر می‌توان توجه کرد.
دارو
بسیاری از داروهای موجود در داروخانه‌ها می‌تواند به کاهش سوزش معده کمک کند. البته باید توجه داشت که این داروها باید حتماً توسط پزشک برای بیمار تجویز شود. این داروها شامل موارد زیر هستند:
داروهای ضد اسید معده که در عمل می‌توانند اسید معده را خنثی کنند. مصرف این داروها می‌تواند به سرعت باعث تسکین ناراحتی بیمار شوند. به هر حال این داروها نمی‌توانند آسیب وارد شده به مری به خاطر اسید معده را درمان نمایند. داروهای ضد اسید معده ممکن است پس از خوردن غذا، قبل از خواب، یا در هر زمان مورد نیاز دیگر مصرف شوند تا به این ترتیب تأثیر زیاد اسید معده را کاهش داده و یک پوشش محافظ بر روی دیواره مری ایجاد نمایند.
داروهای کاهنده اسید معده که می‌توانند سطح ترشح اسید معده را کاهش دهند. این داروها دارای سرعت عمل مشابه داروهای ضد اسید نیستند، اما می‌توانند در دوره زمانی طولانی‌تر برای بیمار مفید باشند.
مهار کننده‌های پروتون پمپ مثل لانسوپرازول و امپرازول می‌توانند اسید معده را کاهش دهند.
اگر درمان‌های معمول در این رابطه جواب نداد یا دارای اثربخشی مناسب نبود، لازم است با پزشک ملاقات شود. در این حالت ممکن است نیاز به تجویز داروهای دیگر برای بهبود وضعیت بیمار وجود داشته باشد. توجه داشته باشید که مهار کننده‌های پروتون پمپ از انواع داروهایی هستند که مانع تولید اسید معده می‌شوند. این داروها شامل موارد زیر هستند:
- امپرازول
- رابپرازول
- پنتوپرازول
- لانزوپرازول
درمان سوزش معده در کودکان
در این حالت از روش‌های درمانی خاص با توجه به شرایط برای کودکان استفاده می‌شود که عبارتند از:
- سن کودک، سطح سلامتی، و سابقه بیماری
- میزان شدت بیماری
- سطح تحمل کودک در برابر داروها، روش‌ها، یا درمان‌های خاص
- انتظارات موجود از شرایط بیماری
- انتخاب و اولویت‌های والدین کودک
بهترین درمان‌های غذایی برای سوزش معده
مصرف برخی مواد غذایی برای از بین بردن ریفلاکس معده مفید است که عبارتند از:
ماست: به خاطر داشته باشید که در اینجا منظور ما ماست‌های شیرین شده و دارای خامه نیست. انواع ماست کم چرب یا بدون چربی منجر به کاهش فشار در اسنفکتر تحتانی مری و بالا رفتن سرعت هضم غذا می‌شود.
خربزه: این گروه از میوه‌ها هم برای کاهش علائم سوزش سر دل مفیدند اما ممکن است در معدودی از افراد، برعکس عمل نموده و علائم را تشدید کنند. به همین خاطر در صورت بروز مشکل باید از مصرف آنها پرهیز شود.
سبزیجات تیره رنگ: این قبیل سبزیجات از قبیل مارچوبه، کلم بروکسل، کلم پیچ و اسفناج خاصیت قلیایی دارند و در هضم مؤثر غذا و کاهش اسید معده موثرند.
بلغور جو: جو دو سر یکی از بهترین انتخاب‌ها برای وعده صبحانه و میان وعده در طی روز است. این ماده غذایی، هم سیر کننده است و هم از بالا رفتن اسید معده در داخل مری، جلوگیری می‌کند.
آدامس: منجر به افزایش تولید بزاق و کاهش میزان اسید در مری می‌شود. دقت کنید که در انتخاب آدامس‌ها، نوع حاوی نعناع و بدون شکر آنها را انتخاب کنید.
زنجبیل: اگر در حد متعادل مصرف شود، یکی از مواد غذایی بسیار مفید برای مبارزه با سوزش سر دل است. در طول تاریخ از زنجبیل به منظور از بین بردن التهاب و مشکلات گوارشی استفاده می‌شده است.
موز: این میوه یک میان وعده فوق‌العاده برای مبتلایان به سوزش سر دل است. خاصیت قلیایی موز منجر به خنثی کردن اسید معده و کمک به تخفیف علائم ریفلاکس می‌شود. البته در معدودی از افراد همانطور که مصرف انواع توت‌ها، پرتقال و گریپ فروت منجر به تولید اسید در معده می‌شود، مصرف موز نیز می‌تواند همین علامت را ایجاد کند.
چگونه می‌توانم از سوزش معده جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از سوزش معده نکاتی را باید دنبال کنید که عبارتند از:
- از غذاها یا فعالیت‌هایی که ممکن است علائم شما را ایجاد کنند خودداری کنید.
- همچنین می‌توانید قبل از غذا یک داروی بدون نسخه مانند قرص ضد اسید قابل جویدن استفاده کنید تا از دل درد قبل از شروع علائم جلوگیری کنید.
- میان وعده‌های زنجبیل یا چای زنجبیل نیز درمان‌های خانگی مفیدی هستند که می‌توانید در بسیاری از فروشگاه‌ها خریداری کنید.
- یک سبک زندگی سالم داشته باشید و از الکل و دخانیات خودداری کنید.
- سعی کنید از میان وعده در اواخر شب خودداری کنید. در عوض، دست کم چهار ساعت قبل از خواب غذا را کنار بگذارید.
- به جای دو یا سه وعده غذایی بزرگ، وعده‌های غذایی کم حجم تری را به طور مرتب بخورید تا تأثیر آن بر سیستم گوارش کاهش یابد.
درمان سوزش معده با ۹ روش خانگی
چند مورد از بهترین و اصلی‌ترین درمان‌های خانگی برای احساس سوزش معده عبارتند از:
۱. سرکه سیب برای درمان سوزش معده: مقدار بسیار کمی از سرکه سیب فیلتر نشده را در یک لیوان آب ولرم مخلوط کنید و سپس عسل را به آن بیفزایید و هم بزنید. این نوشیدنی را یک یا دو بار در روز استفاده کنید. دقت داشته باشید که میزان سرکه‌ی آن باید بسیار کم باشد تا معده را تحریک و اوضاع را بدتر نکند. بهتر است آن را قبل از هر وعده غذایی بنوشید.
۲. درمان سوزش سر دل با جوش شیرین: یک دوم قاشق چایخوری از جوش شیرین را با یک لیوان آب مخلوط کنید. به خوبی هم بزنید تا کاملاً حل شود. سپس مقداری عسل یا لیمو را برای طعم دهی، به آن بیافزایید و فوراً بنوشید. این نوشیدنی را دو یا سه بار در طول روز (یک یا دو ساعت بعد از هر وعده غذایی بنوشید).
۳. درمان سوزش معده با پروبیوتیک ها: با خوردن ماست، شیر، محصولات سویا، شکلات تلخ، سوپ ماست، چای کامبوچا مصرف پروبیوتیک‌ها را افزایش دهید، پروبیوتیک‌ها به عنوان مکمل‌های غذایی نیز در دسترس هستند، که شما می‌توانید بعد از مشاوره با پزشک خود، از آنها استفاده کنید.
۴. نارون برای رفع سوزش سر دل: یک قاشق غذاخوری از پودر نارون آمریکایی را در یک فنجان آب داغ به مدت ۵ دقیقه بخیسانید. این چایی را ۲ تا ۳ بار در روز بنوشید. نارون آمریکایی هم چنین به صورت کپسول موجود است که می‌توانید ۳ تا ۴ بار در روز مصرف کنید اگر چه، قبل از مصرف باید با پزشک خود مشورت کنید.
۵. زنجبیل برای درمان سوزش معده: یک قاشق چایخوری از ریشه زنجبیل را در یک فنجان آبجوش مخلوط کنید. سپس به مدت ۱۰ دقیقه روی آن را بپوشانید و بعد عسل را به آرامی به آن اضافه کنید. این دمنوش را ۲ تا ۳ بار در طول روز، به مدت یک هفته بنوشید؛ همچنین می‌توانید یک قاشق غذاخوری از آب زنجبیل را با کمی عسل قبل از هر وعده غذایی، مخلوط کنید و دو بار در هفته بنوشید. حتی می‌توانید تکه‌ای از ریشه زنجبیل تازه را بجوید.
۶. درمان سوزش معده با بابونه: یک تا دو قاشق چایخوری گل بابونه خشک شده را به یک فنجان آب داغ بیافزایید. روی آن را درپوش بگذارید و اجازه دهید تا به مدت ۵ دقیقه بماند و بعد، مقداری عسل به آن بیافزایید. این دمنوش را سه یا چهار بار در طول روز استفاده کنید.
بابونه نیز به عنوان یک مکمل غذایی در دسترس است که می‌توانید پس از مشاوره با پزشک خود آن را تهیه کنید. این گیاه را نجوشانید، زیرا ترکیبات فعال آن را تخریب و از بین می‌برید.
۷. رفع سوزش معده با آب آلوئه ورا: قبل از هر وعده غذایی، یک دوم فنجان آب آلوئه ورا بنوشید.
۸. جویدن آدامس برای درمان سوزش معده: بعد از هر وعده غذایی تکه‌ای آدامس بدون شکر به مدت ۳۰ دقیقه بجوید تا به هضم غذا کمک کنید؛ و اسیدیته را از معده و قفسه سینه دفع کنید.
۹. موز برای درمان رفلاکس معده: خوردن یک عدد موز رسیده برای تسکین فوری اسیدیته بد مؤثر است. حتی می‌توانید اسموتی موز را با شیر سرد یا ماست تهیه کنید. علاوه بر موز، می‌توانید از سیب، پاپایا و هندوانه نیز کمک بگیرید که برای درمان رفلکس اسید مؤثر هستند.
نظر شما