کراتین فسفوکیناز یا cpk از جمله آنزیم‌های موجود در بدن انسان است که در شناسایی و کنترل روند درمان آسیب‌های عضلات اسکلتی، عضلات قلبی و سیستم عصبی کاربرد دارد.
CPK در آزمایش خون از مهم‌ترین آنزیم‌های داخل سلولی بشمار می‌رود، چراکه با کوچک‌ترین تغییر و بخصوص بروز آسیب در بافت‌های اسکلتی، میوکارد و مغز سطح آن افزایش پیدا می‌کند. با توجه به ضرورت و اهمیت تشخیص زود هنگام آسیب، این آزمایش حتماً باید در اولین فرصت انجام بگیرد.
اما منظور از آزمایش CPK چیست و چرا باید این تست را انجام دهیم؟ در ادامه بیشتر به جزئیات این فاکتور آزمایشی مهم می‌پردازیم:
آزمایش CPK چیست؟
تست یا آزمایش CPK، بررسی و اندازه‌گیری سطح آنزیم داخل سلولی CPK است. CPK یا کراتین فسفوکیناز به میزان قابل توجهی با غلظت بالا در عضلات میوکارد، مغزی و اسکلتی وجود دارد. در صورت بروز هرگونه آسیب در بافت‌های اسکلتی، مغز و میوکارد این آنزیم با سرعت افزایش پیدا می‌کند.
البته همیشه در آزمایش cpk شاهد افزایش این آنزیم نیستیم و گاهاً با کاهش سطح نرمال آن نیز رو به رو می‌شویم که به اندازه موارد افزایشی خطرناک است. آنزیم کراتین فسفوکیناز سه ایزوفرم متفاوت دارد. دگرگونی در هر کدام از این ایزوفرم‌ها نشان می‌دهد که منشأ آسیب بافتی کجاست.
سه ایزوفرم کراتین فسفوکیناز به ترتیب به قرار زیر هستند:
- MM: عضله اسکلتی
- MB: میوکارد
- BB: مغز
نکات مهم درباره آزمایش CPK
- در افراد بالغ و سالم به صورت کلی ۹۵ درصد از حجم توتال سرم کراتین فسفوکیناز را CPK-MM شکل می‌دهد.
- این آزمایش در بیشتر موارد همراه با تست مکمل انجام می‌گیرد.
- تست‌ها مکمل آزمایش cpk، LAP، LDH، ALT، AST و GGTP هستند.
- برای انجام این آزمایش نیازی نیست که فرد ناشتا باشد.
- انجام این آزمایش محدودیت رژیم غذایی ندارد.
- در صورتی که آسیب شدید باشد تا ۶ ساعت پس از بروز آسیب، سطح CPK به بالاترین حد ممکن می‌رسد.
- اگر آسیب در بافت مغز، قلب، میوکارد و اسکلت در سطح متوسط باشد، میزان این آنزیم تا ۱۸ ساعت آینده افزایش پیدا خواهد کرد.
- در مواردی که آسیب شدید نیست پس از افزایش، در بازه زمانی حداکثر ۳ روزه سطح آن به حالت نرمال برمی‌گردد.
اهمیت CPK در آزمایش خون چیست؟
همانطور که گفتیم در صورت بروز آسیب در مغز، قلب، اسکلت و ناحیه میوکارد سطح سرمی CPK افزایش پیدا می‌کند، اما تشخیص آن بدون انجام آزمایش غیرممکن است و پزشک دقیقاً موفق به تشخیص در ناحیه آسیب دیده نمی‌شود. در این مواقع بررسی نتیجه آزمایش CPK کمک می‌کند که متخصص متوجه شود آسیب رخ داده یا خیر و در ضمن منشأ آسیب در کدام بافت بدن است!
اعداد و ارقام به دست آمده از آزمایش CPK نشان می‌دهند که بدن فرد در چه شرایطی ست. بنابراین هرگونه افزایش و کاهش این فاکتور آزمایشی و خروج آن از سطح نرمال می‌تواند نشانه بروز آسیب به یک یا چند تا از بافت‌های بدن باشد.
اگر CPK در آزمایش خون بالا باشد
همانطور که در ابتدا نیز اشاره کردیم، CPK سه ایزوفرم متفاوت را در بر می‌گیرد. بنابراین در تفسیر آزمایش نیز سطح هریک از این ایزوفرم‌ها به صورت جداگانه ذکر می‌شود. با توجه به پاسخ آزمایش، میزان بالاتر از سطح نرمال در ایزوفرم‌ها نشانه بروز آسیب در یک بخش از بافت بدن خواهد بود.
- در صورتی که سطح ایزوفرم MM بالاتر باشد، آسیب در عضلات اسکلتی رخ داده است.
- در صورتی که سطح ایزوفرم BB بالا باشد، آسیب در بافت مغزی رخ داده است.
- در صورتی که سطح ایزوفرم MB بالا باشد، آسیب در میوکارد بروز کرده است.
اگر CPK در آزمایش خون پایین باشد
همیشه این آنزیم در بدن بالا نیست و گاهاً با انجام تست فرد از کاهش این آنزیم در بدن مطلع می‌شود. پایین بودن آنزیم CPK نیز به اندازه روند افزایشی آن می‌تواند مشکل آفرین و خطرناک باشد. در موارد پزشکی و شرایط بخصوصی که یاد می‌کنیم CPK از سطح نرمال کمتر خواهد بود.
- فرد از ابتلاء به بیماری کبدی که در اثر مصرف الکل بروز کرده، رنج می‌برد.
- آزمایش دهنده زن است و در ماه‌های نخست حاملگی به سر می‌برد.
- بیمار مبتلا به کوشینگ است.
- فرد از بیماری‌های بافت همبند رنج می‌برد.
- بیمار مبتلا به سرطان است و توده سرطانی به کبد متاستاز داده.
- فرد مبتلا به هیپرتیروئیدیسم است.
- بیمار از روماتوئید، پلی میوزیت و درماتومیوزیت شدید رنج می‌برد.
- فرد مبتلا به عفونت شده.
- آزمایش دهنده به صورت کلی توده عضلانی کمی دارد.
داروهایی که نتیجه آزمایش CPK را تغییر می‌دهند
با وجود این که گفتیم افزایش و کاهش CPK در آزمایش خون نشانه خوبی نیست و احتمالاً فرد دچار بیماری یا تشدید اختلالی بخصوص شده، اما داروها نیز در نتیجه آزمایش تأثیرگذار خواهند بود. در اینجا به برخی از داروهایی که بیشترین نقش مداخله‌ای را در نتیجه آزمایش CPK دارند نام می‌بریم:
- لیدوکائین
- پروپرانولول
- کدئین
- دگزامتازون
- کلشیسین
- آسپرین
- مورفین
- سوکسینیل کولین
- کاپتوپریل
- پریگوگین
- گلوفیبرات
- لواستاتین
سطح نرمال و بحرانی CPK در گروه‌های سنی مختلف
- سطح نرمال CPK در بانوان بین ۲۴ تا ۱۷۰ متغیر است.
- سطح نرمال CPK در مردان بین ۲۴ تا ۱۹۵ متغیر است.
- در نوزادان CPK نرمال مابین ۴۰ تا ۲۵۵ محاسبه می‌شود.
- هرگونه تغییر وضعیت از این حدود بحرانی تلقی می‌شود.
در چه مواردی آزمایش CPK تجویز می‌شود؟
میزان عددی آنزیم کراتین فسفوکیناز نشان می‌دهد که بافت‌های مغز، قلب، میوکارد و اسکلتی دچار آسیب شده‌اند یا خیر. ولی بیشترین مواردی که سبب می‌شوند پزشک متخصص این آزمایش را تجویز و توصیه کند، شامل علائم زیر هستند:
- فرد از تنگی نفس شکایت می‌کند.
- پزشک بروز مشکلات عصبی را مشاهده می‌کند و یا مشکوک به این اختلالات است.
- فرد در قفسه سینه درد دارد.
آزمایش CPK در منزل هومکا
CPK در آزمایش خون نشان دهنده سطح آنزیم کراتین فسفوکیناز در عضلات اسکلتی، مغزی و میوکارد است و متخصص می‌تواند با تکیه بر آزمایش CPK و بررسی تست‌های مکمل از سلامت عضلات مغز، اسکلتی و میوکارد و یا آسیب دیدگی این بافت‌ها مطلع شود. بنابراین درصورتی که این آزمایش توسط پزشک تجویز شده، باید حتماً در سریع‌ترین زمان ممکن انجام بگیرد.
آزمایش در منزل توسط هومکا به شما این فرصت را می‌دهد که بدون صرف وقت در انتظار برای تشخیص، روند درمان را ادامه دهید. شما می‌توانید برای رزرو نوبت و ارتباط با کارشناسان هومکا با شماره ۰۲۱۹۱۰۲۵۵۹۵ تماس بگیرید و یا در سایت هومکا به آدرس https://www.homeca.ir/ درخواست خود را ثبت نمائید.
نظر شما