اختلال شخصیت وابسته چیست؟ + تشخیص، علائم و درمان

به گزارش ایمنا، اختلال شخصیت وابسته نوعی اختلال روانی است که در آن بیمار برای برآوردن نیازهای روانی و جسمی خود به دیگران وابسته است و یک اختلال روانی نیز محسوب می‌شود.

اختلال شخصیت وابسته چیست؟

اختلال شخصیت وابسته، اختلالی است که در آن فرد برای آن که بتواند نیازهای خود را بر طرف کند، به دیگران وابسته است. به همین جهت برای حفظ و نگه داشتن آنها در کنار خود به باج دادن اقدام می‌کند. فرد مبتلا با تلاش برای خوشحال کردن دیگران به امید ماندن آنها در کنار خود، یک رفتار وابسته را از خود نشان می‌دهد که ناشی از ترس او برای جدایی است. فرد در این اختلال مانند سایر اختلال‌های شخصیتی، یک رفتار غیر قابل انعطاف دارد و استقلال خیلی اندکی از خودش در این زمینه‌ها نشان می‌دهد. همچنین اختلال‌های شخصیتی، اختلال‌های بلند مدت به شمار می‌آیند که می‌توانند مزمن باشند. اختلال شخصیت وابسته بیشتر در اوایل جوانی و یا در روابط دوران بزرگسالی بروز پیدا می‌کند. میزان شیوع این اختلال در زنان بیشتر از مردان و در ته تغاری‌ها بیشتر از دیگر فرزندان خانواده است.

علائم فرد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته

در اختلال شخصیت وابسته، فرد به افراد دیگر وابستگی جسمی و روانی دارد. بروز حداقل ۵ علامت مخصوص این اختلال در فرد، نشان دهنده مبتلا بودن آن فرد است. در این اختلال، افراد به دلیل عدم استقلال و ترس از جدایی، به دیگران محتاج هستند به همین دلیل تحت سلطه افراد قرار می‌گیرند و از خود وابستگی نشان می‌دهند. آنها تمایل دارند که از آنها به شدت مراقبت شود. کافی است که مبتلایان به این اختلال، لحظه‌ای از پایان یک رابطه مطلع شوند، به سرعت به دنبال جایگزین رابطه‌ای دیگر هستند که بتواند از او پشتیبانی کند. در تنهایی احساس پریشان دارند و نیازمند حضور کسی در کنار خود است. نوع غذا، پوشش، خرید خانه و حتی تعیین شغل آنها توسط دیگران انجام می‌گیرد چرا که آنها به توانایی و تصمیمات خود اعتماد ندارند. این افراد حتی اگر از تصمیمات دیگران ناراضی باشند باز هم سکوت می‌کنند چرا که گمان می‌کنند با مخالفت کردن، آنها را از دست می‌دهند و تنها می‌مانند. البته با وجود آن که مخالفت را درست نمی‌دانند اما به شدت نسبت به انتقاد از خودشان حساس حساس‌اند این افراد در حیطه کاری با نظارت افراد دیگر فعالیت می‌کنند و به دلیل این وابستگی‌ها مورد سو استفاده از دیگران نیز قرار می‌گیرند؛ روابط اجتماعی محدودی دارند و فقط با کسانی ارتباط برقرار می‌کنند که قرار است حامی او باشند. در این روابط، هنگامی که افراد برای مدتی غیبت طولانی داشته باشند، فرد مبتلا دچار افسردگی و پریشانی می‌شود.

دلایل و علل اختلال شخصیت وابسته

اختلال شخصیت وابسته می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله ژنتیکی، رشدی، زیستی و مزاجی در فرد ایجاد شود. گاهی در خانواده‌ها با انتخاب تربیت‌های ترس گونه که در آن والدین یک نگاه مراقبتی افراطی دارند یا حتی خانواده‌هایی که به شدت رفتار تربیتی مستبدانه ای دارند، در زمینه‌های بزرگسالی یا جوانی این اختلال وابستگی می‌تواند نمایان شود. برای درمان این اختلال بهتر است، ابتدا از دلایل ایجاد آن اطلاع پیدا کرد تا از ابتلای افراد پیشگیری کرد؛ چرا که پیشگیری یک درمان قطعی است. مراجعه افراد مبتلا به مراکز درمانی بیشتر هنگامی است که آنها دیگر طاقت تحمل چنین وضعی را ندارند و دچار افسردگی و اضطراب شده‌اند. روان درمانی بهترین انتخاب برای افراد مبتلا به انواع اختلالات است. در این شیوه علاوه بر پرداختن به آموزش روابط سالم، به افزایش استقلال افراد نیز توجه می‌شود.

تشخیص اختلال شخصیت وابسته

برای تشخیص ابتلای افراد به اختلال شخصیت وابسته باید به روانپزشکان مراجعه کرد. روانپزشکان در این راه با ارزیابی علائم و نشانه‌ها میزان ابتلاء و یا درستی ابتلای فرد را بررسی می‌کنند. با وجود اینکه هنوز برای این اختلال، آزمایش مناسبی طراحی نشده است اما با بررسی دیگر احتمالات و اختلال ات می‌توان به این نتیجه رسید که فرد به همین اختلال مبتلا است. در ابتدا آن چه که بیشتر برای روانپزشکان مهم است، ابتلای فرد به بیماری‌های جسمی است. اگر فرد از لحاظ جسمی دچار مشکلی نباشد که به حضور دیگران نیاز داشته باشد، به کلینیک‌ها ارجاع داده می‌شود تا توسط روانشناسان و مشاوران مورد تست و پرسشنامه قرار بگیرد.

درمان اختلال شخصیت وابسته

درمان این اختلال‌های شخصیتی طولانی مدت و حساس است. درمانگر در حین تلاش برای بررسی تجارب اولیه دوران کودکی فرد مبتلا، مراقب است که از وابستگی مراجعه به خودش جلوگیری کند. تنها برای اضطراب و افسردگی می‌توان گفت که دارویی برای تجویز وجود دارد اما دیگر موارد باید به مرور زمان و با کشف توانایی‌ها و تقویت عزت نفس در افراد رشد کند و میزان وابستگی را کاهش دهد. عدم درمان این اختلال می‌تواند علاوه بر مشکلات روانی دیگر، مشکلات اجتماعی و اقتصادی از جمله سو استفاده‌های مالی را در پی داشته باشد.

عوارض و خسارات ناشی از ابتلاء فرد به بیماری اختلال شخصیت وابسته تا چه اندازه است؟

یکی از مهم‌ترین عوارضی که در کمین مبتلایان به اختلال شخصیت وابسته وجود دارد، خطر سو استفاده از این افراد است. این افراد به دلیل میزان وابستگی و ترس از جدایی به باج دادن اقدام می‌کنند و همین می‌تواند آنها را در مسیر اعتیاد به مواد مخدر، سوءاستفاده‌های جسمی و روانی، مالی و اجتماعی و حتی مصرف الکل قرار دهد. افراد مبتلا به این اختلال با جدایی دیگران از آنها به نوعی فوبیا، اضطراب و افسردگی دچار خواهند شد بنابراین بهتر است که هر چه زودتر تحت درمان قرار بگیرند و از پیش روی این بیماری جلوگیری کنند.