به گزارش خبرنگار ایمنا، در دنیای امروزی آلودگی هوا به یکی از معضلات پیچیده و البته همیشگی زندگی انسان‌ها در سراسر جهان تبدیل شده است، تحقیقات مختلف نشان می‌دهد که ذرات ریز معلق در هوا، گازهای گلخانه و مسموم بر وجود انسان تأثیرات منفی دارد. تحقیقات مختلف رابطه میان آلودگی هوا و بیماری‌های پوستی، گوارشی، قلبی و ریوی را نشان داده‌اند، اما تکان‌دهنده‌تر آنکه طبق پژوهش‌های مختلف آلودگی هوا بر سلول‌های مغز و ایجاد افسردگی در بدن افراد نیز تأثیرگذار بوده و به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جوامع تبدیل شده است.
شواهد اخیر نشان داده که آلودگی هوا در سلامتی جسمی‌افراد تأثیر گذار است و حتی می‌توان در روزهای آلوده که آلودگی هوا در حد خطرناک است افزایش میزان مرگ ومیر را در گروهای پر خطر مانند سالمندان و کودکان مشاهده کرد. به موازات همین که در سلامت فیزیکی افراد بر اثر آلودگی هوا تغییراتی مشاهده می‌کنیم، آلودگی هوا بر سلامت روان هم اثرات مخربی دارد. شواهد اخیر نشان داده که آلودگی هوا به سه صورت می‌تواند بر سلامت روان اثر بگذارد، نخست بر روی چگونگی سازگاری ما با تغییرات محیطی و بعد از آن بر روی رفتارها و عملکردهای روانی ما اثر می‌گذارد و در نهایت، آلودگی هوا می‌تواند در طولانی مدت اثرات سمی بر رشد و عملکرد مغز داشته باشد تا جایی که سالیانه جان سه میلیون نفر در جهان را می‌گیرد و اثرات خود را بر سلامت روان به عنوان یک فشار روانی با اضطراب، تنش، نگرانی و افسردگی نشان می‌دهد در این زمینه با مسعود سهیلی، روانشناس گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.
آلودگی هوا چه اثراتی بر سلامت روان انسان دارد؟
آلودگی هوا بر شخصیت برخی افراد اثرگذار است، به طوری که افرادی که به انجام برخی فعالیت‌ها علاقه‌مند و برونگرا بودند، درون‌گرا می‌شوند، همچنین می‌تواند میزان خودکشی در افراد به ویژه افراد دارای اختلالات روانی را افزایش دهد، آلودگی هوا بر سلامت روان اثرات منفی دارد و به طور کلی موجب افزایش اضطراب، افزایش ورم مغز، کم‌خونی، کاهش دید، کاهش توان فکری، افسردگی و استرس، تنش‌های عضلانی و روحی، اختلالات روان‌تنی و ذهنی، خشونت و پرخاشگری کاهش یادگیری و تمرکز می‌شود. همچنین موجب افزایش زودرنجی می‌شود که در این حالت فرد دچار خودبیمارانگاری شده و احساس نوعی ترس در او شکل می‌گیرد و وسواس به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.
آیا آلودگی هوا خشونت و پرخاشگری را تقویت می‌کند؟
اضطراب، زودرنجی، خشونت و پرخاشگری و همچنین افسردگی از جمله آسیب‌های روحی و روانی ناشی از آلودگی هوا است و حتی آسیب‌های جسمی ناشی از روان تنی را تقویت می‌کند؛ "اختلال‌های روان‌تنی" به برخی از بیماری‌های روانی که به طور مستقیم به آسیب‌های مغزی و وضعیت غیرعادی در محیط شیمیایی است مغز اشاره می‌کند و همچنین خشونت و پرخاشگری را تقویت و سازگاری با محیط‌های اجتماعی را کاهش می‌دهد، اگرچه واکنش افراد بر اساس ژنتیک، تربیت خانوادگی و … در مقابل محرک‌های محیطی متفاوت است، اما به طور کل این آلودگی با تقویت اضطراب، تاب آوری اجتماعی را در مقابل فشارهای محیط اجتماعی کاهش می‌دهد. آلودگی هوا خشونت و پرخاشگری را رواج می‌دهد و این موضوع امروزه یکی از مهم‌ترین چالش‌های جوامع صنعتی است، چرا که منجر به آسیب‌های جسمی، روحی و روانی متعددی و حتی گاهی جبران‌ناپذیر و عمیق می‌شود.
نقش آلودگی هوا در بروز خودبیمارانگاری چیست؟
به طور کلی آلودگی هوا علاوه بر موارد ذکر شده باعث اختلالات روان‌تنی و ذهنی و اختلال در تمرکز و موجب افزایش زودرنجی می‌شود که در این حالت فرد دچار خودبیمارانگاری خواهد شد و احساس نوعی ترس در فرد شکل می‌گیرد و وسواس به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد، البته خود بیماری انگاری که یکی از آسیب‌های مهم روحی و روانی آلودگی هوا است، چرا که این آسیب سبب اضطراب بیماری می‌شود، به عبارت دیگر " خودبیمارانگار" علی‌رغم برخورداری از سلامت جسمانی نگران بیماری است و به طور مداوم به پزشک مراجعه می‌کند و خواستار ارزیابی است و این نگرانی زندگی فرد را دچار مشکلات فراوانی خواهد کرد.
سرب موجود در هوای آلوده بر روح و روان انسان چه تأثیراتی دارد؟
سرب بر روح و روان اثرات مخربی دارد، بر اساس پژوهش‌های انجام شده، علاوه بر اختلالاتی که در اثر آلودگی هوا بر روان انسان‌ها ایجاد می‌شود، چنانچه سرب در هوا افزایش یابد، کاهش کارآیی، افت عملکرد، افزایش استرس، کاهش شنوایی حسی و حرکتی، اختلالات عصب شنوایی و اختلالات یادگیری را به همراه دارد و در صورتی که سرب به علت سوخت نامناسب تولید شود، موجب افزایش علائم اوتیسم و بیش فعالی در کودکان و کاهش چشم‌گیر اعتماد به نفس و فراموشی و بروز رفتارهای غیرسازگارانه در بزرگسالان می‌شود.
آلودگی هوا می‌تواند باعث شیوع آلزایمر، دمانس (زوال عقل) و پارکینسون شود، چرا که به طور کلی به نظر می‌رسد سیستم عصبی مرکزی در مقابل با آلودگی هوا آسیب پذیر می‌شود و حتی اختلالات روحی مانند افسردگی، اضطراب و … را به دنبال دارد، شواهد نشان می‌دهد آلودگی هوا احتمال بروز علائم افسردگی و اضطراب را بیشتر می‌کند، زمانی ما در هوای آلوده قرار می‌گیریم به ویژه در هوایی که ذرات آن بیشتر از ۲۵ میکرون باشد ممکن است شکایت‌هایی مبنی بر احساس غمگینی، کاهش ارتباط با دیگران، عدم حضور در اجتماعات، احساس تنش، احساس بیقراری در افراد بیشتر دیده شود و مشاهده این علائم کیفیت زندگی و رضایت افراد را کم می‌کند و می‌تواند سلامت روان و احساس خوب بودن را در افراد کاهش دهد.
آیا آلودگی هوا می‌تواند سازگاری افراد با شرایط معمول را دشوارتر می‌کند؟
هنگامی که ما در معرض هوای آلوده قرار می‌گیریم مشاهده شده در چنین مواقعی احتمال اینکه دچار خستگی ذهنی شویم و توانایی سازگاری مرسوم خودمان را با مشکلات داشته باشیم کمتر شده است و افراد با محرک‌های کمتری دچار اضطراب می‌شوند و واکنش‌های مبتنی بر اضطراب را بیشتر از خود نشان می‌دهند، کاهش دسترسی بدن و مغز به هوای سالم و اکسیژن کافی نیز می‌تواند سبب افزایش بروز واکنش‌های مبتنی بر اضطراب، تصمیم گیری‌های آنی و رفتارهای تکانشی شود، در چنین شرایطی احتمال خستگی و کاهش عملکرد ذهنی افراد افزایش پیدا می‌کند و به عبارتی آلودگی هوا می‌تواند سازگاری افراد با شرایط معمول را دشوارتر کند.
آیا آلودگی هوا بر عملکرد مغز و بروز آسیب‌های روانی تأثیرگذار است؟
مطالعات و پژوهش‌های انجام شده نشان دهنده تأثیرات آلودگی هوا بر رشد و عملکرد مغز و بروز آسیب‌های روانی است، در حال حاضر در مطالعات حیوانی نشان داده شده مواجهه به مدت ۱۰ ماه و روزانه ۶ ساعت در تماس با هوای آلوده با ذرات بیشتر از ۲۵ میکرو گرم، رشد مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد، احتمال بروز علائمی مانند اختلال در تمرکز را بیشتر می‌کند و بر این اساس وقتی ما در مواجهه با هوای آلوده هستیم نه تنها خودمان در معرض خطر هستیم، بلکه برای عملکرد مغزمان هم بروز آسیب‌های روانی را به همراه دارد.
مهم‌ترین عارضه آلودگی هوا چیست؟
مهم‌ترین عارضه آلودگی هوا استرس است، استرس عامل تسریع‌کننده بر بیماری‌های جسمی و روانی است که باعث احساس درماندگی، ناکامی و کاهش رضایت از زندگی می‌شود، این در حالی است که آلودگی هوا استرس را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد و دی اکسید کربن نیز که از مصرف سوخت فسیلی تولید می‌شود، اضطراب را تشدید کرده و بیماری‌های روحی را به شدت افزایش می‌دهد. آلاینده‌های هوا نیز بیشترین میزان آسیب روحی را بر روان افراد ایجاد می‌کند.
آلودگی هوا چه تأثیری بر سلامت روان کودکان دارد؟
کودکان هم در معرض تأثیرات منفی آلودگی هوا قرار می‌گیرند و احتمال اینکه رشد مغز آن‌ها دچار آسیب شود بسیار است، شواهد نشان می‌دهد که احتمال کاهش بهره هوشی کودکان در مواجهه طولانی مدت با آلودگی هوا وجود دارد، این یافته‌ها نشان می‌دهد، نیاز است به اثر مخرب آلودگی هوا بر رشد مغز و سلامت روانی و هوشی کودکان توجه جدی شود و به عنوان یک معضل جدی در سلامت جسم و روان برای رفع آن اقدامات مؤثری انجام گیرد، چرا که داشتن کودکانی با بهره هوشی کم و مشکلات روانی برای جوامع سودمند نخواهد بود و خود کودک نیز در آینده از این عوارض رنج می‌برد و ممکن است، همین امر سبب بروز سایر اختلالات روانی در آن‌ها شود و ضعف عصبی، بیش فعالی، رفتارهای پرخاش‌جویانه و ضعف مهارت برقراری ارتباط را در کودکان به همراه دارد.
آیا بروز بیماری‌های جسمی بر اثر آلودگی هوا سلامت روانی افراد را تهدید می‌کند؟
آلودگی هوا فارغ از اینکه به طور مستقیم بر روی سلامت روان اثر می‌گذارد، می‌تواند با تشدید بیماری‌های جسمی مانند آسم همراه با تنگی نفس و حملات تنفسی، علائم روانپزشکی همراه آن نظیر اضطراب و بی خوابی را تشدید کند و وقتی تنگی نفس افزایش یابد، بیمار دچار تنش و اضطراب می‌شود و از طرفی خود اضطراب می‌تواند بهبود علائم آسم را به تأخیر بیندازد، آلودگی هوا با اثر بر روی سلامت جسم و روان می‌تواند خطر جدی برای حیات ما باشد و نیاز است که همه به معضل آلودگی هوا توجه کنیم و در حد امکان با کنترل عوامل زمینه ساز و کاهش آلودگی هوا در سلامت فعلی و آینده خود و فرزندانمان نقش مؤثری ایفا کنیم.
نظر شما