به گزارش خبرنگار ایمنا، درد زانو یکی از شایع‌ترین علل مراجعه بیماران به پزشکان و متخصصان ارتوپدی است، زانو مفصلی لولایی است که آناتومی آن یک ساختار پیچیده دارد و قادر به تحمل وزن بدن و تسهیل حرکت آن است. این مفصل شامل استخوان‌ها، منیسک، رباط‌ها و تاندون‌ها است و بزرگترین مفصل تحت فشار بدن است که در حرکات احتمال آسیب پذیری زیادی دارد. در واکاوی بیشتر این مسئله و آسیب‌های مفصل زانو با مهدی مویدفر متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
در مورد آسیب‌های مفصل زانو توضیح دهید؟
مفصل زانو در اثر صدمه و آسیب‌های وارد شده به خود یا دیگر اندام‌های بدن درگیر عوارض دردآور می‌شود، مفصل زانو تشکیل شده از استخوان‌های ساق، ران، استخوان کشک و رباط‌های زانو نقش ثبات دهنده به آن را دارند که تشکیل شده از رباط کناری، داخلی، خارجی و منیسک‌های زانو نقش مهمی در پیشگیری از ساییدگی زانو دارند تا آسیبی به زانو وارد نشود. درد زانو در خانم‌های بالاتر از ۴۰ سال به دلیل فرسودگی در منیسک ها ایجاد می‌شود، صدمات و آسیب‌ها منجر به پارگی منیسک می‌شود و اگر به موقع درمان نشود ممکن است منجر به آرتروز و ساییدگی زانو شود و در خانم‌ها میزان ساییدگی زانو و آرتروز به نسبت بیشتر از آقایان است.
آسیب‌های منسیک زانو در چه افرادی شایع است؟
گاهی اوقات کشکک زانو، رباط‌ها و منیسک دچار شکستگی یا آسیب می‌شود، در خانم‌ها آسیب‌های منیسک بسیار شایع است و پیچ خوردن ساده زانو ممکن است منجر به آسیب منیسک زانو شود، اگر بانوان عضلات اطراف زانو را قوی کرده و بهداشت زانو را رعایت کنند آسیب رباط و شکستگی منیسک کمتر می‌شود. اگر افراد حرکات‌های تمرینی و گرم کردن‌های قبل از ورزش را داشته باشند ۵۰ درصد آسیب‌های رباط در ورزشکاران را کاهش می‌دهد.
آسیب‌های زانو در ورزشکاران چیست و برای کاهش آن چکار باید کرد؟
متأسفانه آسیب‌های رباط صلیبی، قدامی و آسیب رباط کناری داخلی جزو شایع‌ترین آسیب‌های رباط مفصل زانو در ورزشکاران است. برای پیشگیری از بروز این آسیب‌ها در ورزشکاران هر سال فیفا پروتکل‌هایی برای مربیان برنامه‌ریزی می‌کند و ورزشکاران باید این دستورات را رعایت کنند، اگر بزرگسالان این ورزش‌ها را ۳ بار در هفته به مدت ۱۵ دقیقه انجام دهند ۵۰ درصد ریسک آسیب رباط کم می‌شود و این عدد بزرگی است، علاوه بر این چابکی ورزشکاران در ورزش بیشتر می‌شود. ورزش‌های تقویتی برای همه افراد توصیه می‌شود، باید ورزشکاران به این مسئله دقت لازم داشته باشند، پرهیز از پریدن در جهش شدید، خم بودن طولانی و عضلات ضعیف باعث آسیب دیدگی زانو می‌شود بنابراین داشتن عضلات قوی و رعایت بهداشت زانو از پارگی منیسک، آرتروز و ساییدگی زانو جلوگیری می‌کند.
آیا صدای زانو مشکلی جدی است و علائم پوکی استخوان چیست؟
صدای زانو اگر همراه با درد نباشد مشکل خاصی نیست، اگر صدا همراه با درد و قفل کردن زانو باشد باید افراد آن را جدی بگیرند. ساییدگی زانو در مراحل اولیه نیاز به جراحی ندارد رفع ساییدگی‌ها و آرتروزهای شدید در سنین بالا نیاز به جراحی دارد. پوکی استخوان بیماری بدون علائم است و بیمار درد و مشکل خاصی ندارد، به همین دلیل روند ابتلایش مغفول می‌ماند، خانم‌ها در سن بعد از یائسگی و بروز بیماری‌های هورمونی باید برای تشخیص تراکم استخوان‌ها به پزشک مراجعه کنند و در صورت تأیید پوکی استخوان روند درمان این بیماری نهفته را دنبال کنند.
نظر شما درباره ترک ورزش در ایام کرونا و شدت یافتن علائم زانو درد چیست؟
افرادی که قبل از کرونا فعالیت‌های ورزشی انجام می‌دادند و در محدودیت‌های کرونایی مجبور به ترک ورزش شدند این اتفاق به شدت روی بروز دردهای آنها تأثیر می‌گذارد، این افراد به دلیل داشتن عضلات ضعیف بعد از بازگشت به فعالیت‌های ورزشی سابق دچار درد و مشکل می‌شوند. درد و سوزش شبانه در عصب‌های پا و ایستادن و پیاده روی طولانی است، توصیه می‌شود پیاده‌روی را در فاصله زمانی کوتاه‌تر انجام دهند، بعد از هر ۵ دقیقه راه رفتن یک دقیقه بنشینند اگر به صورت وقفه‌ای پیاده‌روی داشته باشند معمولاً مشکل آنها حل می‌شود.
آیا دردهای کف و پشت پا مربوط به زانو است و تعویض مفصل زانو چگونه است؟
معمولاً دردهای زانو تنها در ناحیه زانو است، دردهای کف و ساق پا مربوط به عصب‌های کف پا بوده و ربطی به زانو ندارد. اگر ساییدگی تدریجی زانو به سمت آرتروز شدید و از بین رفتن غضروف‌ها پیش برود و بیمار در حرکات و راه رفتن دچار خشکی و درد شدید باشد با درمان‌های اولیه مانند مصرف دارو، تمرین‌های تقویتی و فیزیوتراپی ناراحتی بیمار برطرف می‌شود و نیازی به تعویض مفصل زانو ندارد. برای تعویض مفصل سطح‌های خراب تراشیده شده و مانند روکش دندان پروتز گذاشته می‌شود تا حرکات و درد زانو از بین برود.
خودمراقبتی‌ها برای فرد درگیر درد زانو چه مواردی هستند؟
اگر فردی در مواقع عادی دچار درد زانو شد توصیه می‌کنم در این مدت زیاد زانو را خم نکند مراقبت در نشستن‌ها و ایستادن‌ها عضلات زانو را قوی‌تر می‌کند، باید بیمار در حالت نشسته روی صندلی زانو را صاف کرده و ۱۰ ثانیه آن را ثابت نگه دارد و روزانه می‌تواند به صورت متناوب حداقل ۲۰ مرتبه این حرکت را برای هر دو زانو انجام دهد. اگر بیماران با این درمان‌های ساده بهبود پیدا نکردند و بعد از آسیب دچار تورم زانو شده و نتوانند روی پاها ایستاده و راه بروند و زانوی آنها کامل صاف نشود باید برای درمان به پزشک مراجعه کنند.
بیمار با چه علائمی برای تشخیص و درمان مراجعه کند؟
اگر منیسک پاره شود، احتمال دارد بیمار دچار درد، احساس گرفتگی و گیر کردن داخل زانو شود با این علائم لازم است روند درمان انجام شود. در پارگی رباط‌ها بیمار دچار احساس بی‌ثباتی، لقی و خالی کردن زانو می‌شود باید با دیدن این علائم نسبت به درمان سریع اقدام کند. بیش از ۸۰ درصد این دردها با اقدامات ساده بهبود پیدا می‌کنند، درصد کمتری به اقدامات درمانی پاسخ نمی‌دهند و عمل جراحی راه حل نهایی است.
از چه سنی باید مراقبت از سلامت مفاصل زانو شروع شود؟
برای همه مفاصل توصیه داریم در یک حالت ماندن در زمان طولانی آسیب‌زا است. مانند خواندن، نوشتن با سر پایین در طولانی مدت به آرتروز گردن منجر می‌شود، در ایستادن‌های طولانی مدت کمر دچار آسیب می‌شود. خمیده بودن زانو در طولانی مدت و داشتن اضافه وزن موجب آسیب مفصل می‌شود و کاهش وزن فرد لازم است. برای همه مفاصل توصیه می‌کنم هر چقدر عضلات قوی‌تر باشند فشار کمتری بر مفصل وارد می‌شود و از ساییدگی و آرتروز زودرس جلوگیری می‌کند، با رعایت این دو نکته کلیدی می‌توان از این قضیه پیشگیری کرد.
تعویض مفصل در چه زمانی صورت می‌گیرد و آیا سن نقش کلیدی دارد؟
معمولاً توصیه می‌شود تعویض مفصل به چند دلیل به زمان کهولت و پیری موکول شود با افزایش سن نیاز و استفاده از زانو کمتر می‌شود وقتی نیاز کمتری به زانو داشته باشیم فعالیت‌ها کمتر شده و فشار روی پروتز انجام شده کمتر و عمر پروتز بیشتر می‌شود. معمولاً سن ۶۰ سال برای تعویض مفصل مطرح می‌شود، احتمال دارد عده‌ای از بیماران در سن کمتر نیاز به تعویض مفصل داشته باشند، به خصوص افرادی که دچار هموفیلی هستند در سنین ۳۵ تا ۴۰ سالگی لازم است این کار برای آنها انجام شود. برای افراد درگیر دچار شکستگی‌های مزمن و بیماران روماتیسمی در سنین کمتر از ۶۰ سال تخریب مفصل اتفاق افتاده و تعویض صورت می‌گیرد.
امکان دارد مفصل‌ها در هر دو زانو دچار آسیب شود؟
ممکن است یک زانو به دلیل پارگی منیسک دچار آسیب شدید و آرتروز شود و نیاز به جراحی داشته باشد اما همزمان زانوی مقابل مشکل خاصی نداشته باشد. برای جراحی در مواردی به بیمار توصیه به عمل همزمان دو زانو داریم برای اینکه شکل انحراف و کج شدن زانو شدید است و با صاف کردن یک زانو راه رفتن بیمار مشکل است، در این موارد توصیه می‌شود جراحی دو زانو همزمان انجام شود و این عمل‌ها در بیماران برخوردار از سلامت قلبی صورت می‌گیرد و با اصلاح این انحراف فشار کمتری به مهره‌های کمر وارد می‌شود.
مراقبت‌های لازم بعد از جراحی زانو چیست؟
توصیه می‌شود بعد از عمل جراحی زانو تمرین‌ها و ورزش‌های آموزش داده شده به بیماران مرتب انجام شود هر چه قدر مفاصل با عضلات قوی باشند فشار کمتری به مفصل وارد شده و سایش در مفصل جدید کمتر می‌شود. خم شدن‌های طولانی ممکن است به مفصل آسیب بزند بنابراین کسی که مفصل زانو را عمل کرد نباید حالت‌های دو زانو و چهار زانو بنشیند تا بر زانوها فشار وارد نشود. نقاهت اولیه بعد از عمل جراحی مفصل زانو دو ماه است و بیمار بعد از فیزیوتراپی انجام ورزش‌ها می‌تواند به راه رفتن طبیعی بدون عصا ادامه دهد باید مراقبت‌ها، بهداشت زانو و تقویت عضلات را داشته باشد و از جهش و پرش‌های ناگهانی پرهیز کند.
نوع تغذیه افراد در پیشگیری از التهاب زانو چقدر مؤثر است؟
تغذیه سالم در پیشگیری از مشکلات التهابی زانو مانند بیماری‌های روماتیسمی یا التهابی مؤثر است با تغذیه غذاهای طبع گرم مانند زنجبیل، زردچوبه، هل و دارچین التهاب زانو کم می‌شود و خوردن این مواد غذایی به بیماران فشارخونی توصیه نمی‌شود. آناناس هم در کاهش ورم‌ها و التهاب‌های زانو مؤثر است، مصرف سویا و آووکادو (به صورت خوراکی و قرص و کپسول) التهاب و درد زانو را کمتر می‌کند.
توصیه شما برای افرادی که دچار دردهای زانو می‌شوند چیست؟
کسی که زمین خورده و دچار آسیب زانو می‌شود با احساس درد ابتدا زانو را روی بالش گذاشته و از کمپرس یخ استفاده کند، هر چهار ساعت یک بار به مدت ۲۰ دقیقه یخ را روی پارچه روی زانو قرار دهد، بانداژ کشی به کاهش ورم و التهاب زانو کمک می‌کند و در صورتی که تورم و درد شدید بود باید به پزشک مراجعه کند. حتماً بهداشت زانو را رعایت کنند اگر کسی دچار درد زانو است بعد از مراجعه به پزشک ورزش‌های تقویتی زانو را انجام دهد، از نشستن‌های طولانی مدت خودداری کند تا مفصل دچار آسیب نشود و با پیگیری مداوم درمان می‌تواند به بهبودی دست پیدا کند.
نظر شما