خبرگزاری ایمنا- گروه علم و فناوری- لیلا شهبازی: برخورداری از سبک زندگی سالم برای هر انسانی مفید و سودمند است و باعث رشد و تعالی فردی، اجتماعی افراد می شود. در واقع سبک زندگی ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی در سراسر زندگی شامل تغذیه، تحرک بدنی، استرس، مصرف دخانیات و کیفیت خواب است که در پی اجتماعی شدن به وجود آمده است.
در خصوص زندگی سالم، نقش تغذیه در سلامت افراد، رژیم غذایی موثر برای کاهش وزن و ... با دکتر مجید کلاهدوزان، مدرس و عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی فولاد و مولف کتاب های درمان چاقی، پیشگیری و درمان بیماری ها با اصلاح و بهبود شیوه زندگی و کتاب سبک زندگی سالم از انتشارات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان پرداختیم که مشروح آن درادامه از نظرتان می گذرد:
با توجه به اینکه شما کتابی تحت عنوان "سبک زندکی سالم" تالیف کرده اید، تعریف شما از سلامت چیست و تغذیه سالم چه نقشی در حفظ سلامت جسم دارد؟
سلامت از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی دارای چهار رکن اصلی سلامت جسمی، سلامت روانی، سلامت اجتماعی و سلامت معنوی است. در واقع سلامت جسمی به رابطه انسان با جسم خود، سلامت روانی به رابطه انسان با خود، سلامت اجتماعی به رابطه انسان با سایر افراد و سلامت معنوی به رابطه انسان با خدا اشاره دارد.
این در حالی است که حفظ سلامت جسم خود دارای چهار اصل تغذیه سالم، فعالیت بدنی و ورزش، داشتن وزن مناسب و رعایت بهداشت فردی است. بنابراین یکی از اصول سلامت جسم، تغذیه سالم است. اما برای داشتن تغذیه سالم باید بدانیم که نیازهای بدن چیست و بر آن اساس غذاها را مصرف کنیم.
آیا رژیم غذایی سالم برای افراد مختلف یکسان است و آنها چگونه می توانند از داشتن این رژیم تغذیه ای اطمینان حاصل کنند؟
نکته مهم این است که این نیازها با توجه به سن، جنسیت و بیماری های افراد متفاوت است. بنابراین مبتلایان به دیابت، فشار خون، کبد چرب، پوکی استخوان، کم خونی، اسید اوریک بالا، سنگ های کلیوی و بیماری هایی چون ام اس و سرطان هر یک به برنامه غذایی سالم متفاوتی نیاز دارند که علاوه بر آنکه انرژی افراد را برای انجام فعالیت های روزمره، متابولیسم پایه و ورزش روزانه تامین می کند، بتوانند سلامتی آنها را تضمین کند و این افراد با کمبود و یا افرایش هیچ ماده ای در بدن خود مواجه نشوند.
برای برخورداری از یک رژیم غذایی سالم با مراجعه به کارشناسان تغذیه و با توجه به سن، جنسیت، فعالیت بدنی و نوع بیماری ها برای افراد یک رژیم غذایی سالم در نظر گرفته می شود.
با توجه به اینکه در دنیای مدرن بیشتر افراد به علت عدم تحرک دارای اضافه وزن هستند، پیشنهاد شما برای حفظ تناسب اندام و اجتناب از چاقی چیست؟
در واقع زمانی افراد مبتلا به چاقی می شوند که میزان انرژی ورودی به بدن آنها بیشتر از میزان انرژی باشد که در بدن سوخته می شود. انرژی از طریق خوردن وارد بدن شده و توسط متابولیسم پایه (سوخت و ساز اولیه) به مصرف می رسد. بنابراین افزایش خوردن و کاهش سوخت و ساز بدن نقش مهمی در افزایش وزن افراد دارد، به گونه ای که حتی مصرف دو قاشق مواد غذایی بیش از نیاز بدن تبدیل به چاقی می شود.
برای رسیدن به این مقصود، فرمولی وجود دارد. چنانچه جمع انرژی وارده به بدن از طریق صبحانه، ناهار، شام و میان وعده ها با جمع انرژی سوخته شده در بدن از سه طریق متابولیسم پایه، فعالیت های روزمره و ورزش مساوی شود، وزن افراد ثابت می ماند و افزایش وزن پیدا نمی کنند. اما در مورد کودکان باید انرژی ورودی بیش از خروجی باشد، زیرا مقداری از این انرژی صرف رشد آنها می شود.
موثرترین رژیم غذایی برای کاهش وزن افراد چیست و دارای چه خصوصیاتی است؟
اگر میزان غذای افراد بیش از حد معمول شود، فعالیت بدنی آنها کم شود و یا به دلیل برخی از بیماری ها مانند کم کاری تیروئید، متابولیسم پایه آنها پایین بیاید، فرد به سمت چاقی گرایش پیدا می کند. برای کاهش وزن باید این رویه را معکوس کرد، به صورتی که غذای مصرفی آنها کمتر شود.
اما با توجه به اصل تغذیه سالم و اهمیت آن در سلامتی افراد، برای کاهش وزن افراد باید به کارشناس تغذیه مراجعه کنند و برنامه غذایی را دریافت کنند که تمام نیازهای بدن آنها را از لحاظ فیبر، املاح، ویتامین، پروتئین، قند و چربی برطرف کرده و در عین حال دریافت انرژی را به حداقل برساند.
علت های اصلی افزایش وزن چیست و چگونه می توان با آگاهی از آنها به وزن ایده آل رسید؟
یکی از راه های کاهش وزن، افزایش میزان فعالیت بدنی در روز است. اگر 24 ساعت شبانه روز را به سه قسمت تقسیم کنیم. بخش اول باید به خواب، بخش دوم به فعالیت و بخش سوم به عدم فعالیت اختصاص پیدا کند. مدت زمان هایی که فرد نشسته و یا دراز کشیده است، به عدم فعالیت و زمان هایی که فرد ایستاده است و یا راه می رود به زمان فعالیت او اختصاص دارد.
مدت زمانی از فعالیت که منجر به افزایش ضربان قلب، تعداد تنفس و تعریق می شود، ورزش محسوب می شود. حال چنانچه مدت زمان عدم فعالیت افراد بیش از 8 ساعت باشد، آنها شدیدا به سمت چاقی گرایش پیدا می کنند. بنابراین افزایش خوردن و عدم فعالیت به ترتیب دو علت اصلی افزایش وزن هستند.
آیا راهکاری وجود دارد که افراد بتوانند متابولیسم پایه خود را افزایش دهند؟
یکی از بهترین راهکارها ورزش های با وزنه و ورزش های مقاومتی است که منجر به افزایش توده بدنی افراد می شود که در این صورت سوخت و ساز بدنی نیز خود به خود افزایش پیدا می کند.
نظر شما در مورد قرص های لاغری که در بازار موجود است و یا عمل های جراحی که برای کاهش چربی افراد صورت می گیرد چیست؟
مهم ترین قرص هایی که وجود دارند، داروهایی هستند که مانع از چربی مصرفی افراد می شود. بنابراین اینها قرص لاغری محسوب نمی شوند و به جای این داروهای شیمیایی افراد می توانند مصرف چربی را کاهش دهند.
عمل های جراحی دو دسته هستند که شامل جراحی های زیبایی و چاقی و عمل هایی که مانع از جذب مواد غذایی می شوند که هیچ یک از آنها در حالت عادی توصیه نمی شود. همچنین ثابت شده است که عمل های زیبایی باعث کاهش طول عمر افراد می شود، زیرا به جای اینکه چربی از داخل سلول تخلیه شود، سلول چربی از بدن تخلیه می شود.
حال با چاقی مجدد دیگر بدن این ذخیره چربی را نخواهد داشت و این چربی در سایر سلول های چربی بدن به خصوص اطراف قلب و ریه ها ذخیره شده که به بیماری های متابولیک و قلب و عروق دامن می زند.
در جراحی هایی که قسمتی از روده یا معده برداشته می شود، تنها برای افرادی توصیه می شود که بیماری چاقی مفرط (BMI) داشته باشند، مبتلا به بیماری های متابولیکی باشند که طول عمر فرد را کاهش می دهند، رژیم های معمول روی آنها به هیچ عنوان تاثیری نداشته و از بیماری های معده رنج نبرند.
نظر شما