بسم الله الرحمن الرحیم
و لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم …
همان‌طور که هر میوه و غذایی اثری دارد، هر عبادت و عملی نیز اثر خاصی دارد. استاد ما -خدا رحمتشان کند- سفارش می‌کردند که این اعمال مستحبی را -و لو یک بار در عمر- انجام بدهید. هر کدام، یک اثری دارد. اعمال مستحب، زیاد است؛ لکن اهم و مهم دارد. بعضی، آثار زیادی دارد و بعضی، کمتر؛ مثلاً تسبیح حضرت زهرا علیهاالسلام بعد از نماز، ثواب هزار رکعت نماز دارد. ماجرای این تسبیحات این است که حضرت زهرا علیهاالسلام از محضر پدر بزرگوارشان تقاضاهایی کردند و حضرت برای سهولت کارهای دنیایی و روان شدن کارها تسبیحات حضرت زهرا(س) را سفارش فرمودند. یکی دیگر از آثار تسبیح حضرت زهرا علیهاالسلام، این است که پیوسته انسان به فکر این بزرگوار و مظلومیتشان باشد و خلاصه ارتباطش را با ولایت استوار کند. شاید نبی اکرم صلی الله علیه و آله هم می‌خواستند از طریق فاطمه زهرا علیهاالسلام ولایتی‌ها به سعادت و تکامل ابدی برسند که این تسبیح را دستور دادند.
یکی از مطالبی که درباره حضرت بقیه الله علیه السلام قابل توجه است، این است که فایده امام غایب و دور از دسترس برای ما چیست و چگونه می‌توانیم از ایشان بهره ببریم؟ با توجه به مجال کوتاه، در این باره چند نکته را مطرح می‌کنم. آیه شریف قرآن می‌فرماید:
وَ ما کُنَّا مُعَذِّبینَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولاً؛۱
مسلم است که پروردگار، قواعد و ضوابطی برای بشر تعیین کرده است. کلاس به کلاس هم بوده است. حضرت آدم و مردمان آن زمان، کلاسی داشته‌اند؛ حضرت نوح و حضرت ابراهیم یک کلاس داشته‌اند و همین طور بوده است تا رسید به نبی اکرم صلی الله علیه و آله و کلاس‌های ابتدایی تمام شد. مرحله نبی اکرم تقریباً مرحله دانشگاهی است. وظیفه جامعه هر زمان، این بوده است که طبق همان ضوابط و احکام، عمل کنند. کسانی که عمل کردند، خدا اجرشان را می‌دهد و کسانی که عمل نکردند و احکام الهی را زیر پا گذاشتند، حضرت حق، برایشان عذاب فرستاد که صفحه تاریخ، نمونه‌هایی از هر دو دسته را در خود دارد. از زمان حضرت آدم -حدود شش هزار سال پیش- تا زمان نبی اکرم صلی الله علیه و آله، امت‌هایی که احکام الهی را زیر پا گذاشتند و پیغمبرها و اوصیای پیغمبرها را کشتند، خدا برایشان عذاب نازل کرد. صفحات تاریخ، شاهد صدق این مدعا است؛ لکن از زمان بعثت حضرت محمد صلی الله علیه و آله تا به حال چنین عذاب‌هایی نازل نشده است؛ چه معاصی و فسادهایی که از این امت سر زد؛ ولی عذاب نازل نشد. علتش چیست؟ حضرت حق در این آیه شریف می‌فرماید: ای حبیب من! در امت‌های گذشته به وسیله معصیت و مخالفت و طغیان، برایشان عذاب نازل می‌کردم؛ اما امت تو را تا هنگامی که تو در میانشان هستی به احترام تو عذاب نمی‌کنم. جبرئیل مکرر به محضر نبی اکرم می‌آمد که رسول الله صلی الله علیه و آله اجازه دهد کوه‌ها را بر این مردم مسلط کند تا همه را نابود نماید. مَلَک موکّل آب آمد و گفت: «یا رسول الله! اجازه بده» حضرت اجازه ندادند و به ملک موکل باد هم اجازه ندادند. حضرت حق فرمود به سبب احترام و علاقه و محبتی که به شما دارم، امتت را عذاب نمی‌کنم. بعد از پیغمبر صلی الله علیه و آله، امیرالمؤمنین علیه السلام که نفس پیغمبر است به دلیل آیه «انفسنا»۲؛ بعد، حضرت امام حسن علیه السلام که نفس امیرالمؤمنین علیه السلام است؛ بعد، امام حسین علیه السلام، یکی یکی تا اکنون که زمان غیبت کبرا است و حضرت بقیه الله امان از نزول عذاب است. چه فایده‌ای بیشتر از این می‌خواهید؟ این بی‌بندوباری حاکم در تمام دنیا را می‌بینید که به مملکت امام زمان هم سرایت کرده است؛ لکن به احترام امام زمان، عذاب بر ما نازل نمی‌شود. هر معصیتی که می‌شود -خدا می‌داند- تیری به قلب نازنین امام زمان است. امام زمان، آگاه از نیت‌ها، اعمال و رفتار ما است. همه را می‌بیند و می‌داند.
یکی از نفع های امام زمان، عدم نزول بلا است؛ با این‌که همه ما استحقاق نزول عذاب را داریم. چه نفعی از این بالاتر؟ آیه شریف می‌فرماید:
إِنْ أَصْبَحَ ماؤُکُمْ غَوْراً فَمَنْ یَأْتیکُمْ بِماءٍ مَعین؛۳
اگر چنانچه شما صبح کردید و سطح آب پایین رفته بود، کیست که بتواند سطح آب پایین رفته را به شما برساند؟ هیچ کس جز حضرت حق، نمی‌تواند. در این آیه شریف حضرت حق، امام زمان را به «ماء معین» تشبیه کرده است؛ یعنی امام زمان، نتیجه و اثر آب گوارا را دارد. آب چه اثر وجودی در عالم دارد؟ آب، منشأ حیات جمیع موجودات است. حیوانات و نباتات، به وسیله آب زنده‌اند. آب نباشد، حیاتی نیست. حضرت حق می‌فرماید: مثل امام زمان، مثل آب حیات است. چه نفعی از این بالاتر می‌خواهی؟ حیات من، منوط و مرهون وجود امام زمان است. امام زمان نباشد، موجودی نیست. در روایات آمده است:
لَوْ بَقیَتْ الاَرْضُ یَوْماً واحداً بِلا إمامٍ مِنّا لَساخَتْ الاَرضُ بِاَهْلِها؛۴
اگر یک روز زمین بدون امامی از ما اهل‌بیت بماند، ساکنین خود را به داخل فرو می‌کشد.
مَثَل امام زمان، مَثَل روحِ عالمِ وجود است. هر شخصی، روحی دارد و آن روح است که سبب حرکت و انتقال انسان می‌شود. امام زمان هم، روح عالم وجود است. اگر روح نباشد «ناصری» نیست. اگر امام زمان نباشد، عالم وجودی نیست. بقاء عالم وجود و نظم عالم وجود، به وجود حضرت بقیه الله است. چه نفعی از این بالاتر می‌خواهی داشته باشد؟ در روایتی از حضرت سجاد علیه السلام حکایت شده است:
لَا تَنَامَنَّ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ فَإِنِّی أَکْرَهُهَا لَکَ إِنَّ اللهَ یُقَسِّمُ فِی ذَلِکَ الْوَقْتِ أَرْزَاقَ الْعِبَادِ وَ عَلَى أَیْدِینَا یُجْرِیهَا؛۵
دوست ندارم و نمی‌پسندم که شما قبل از طلوع آفتاب بخوابید زیرا خداوند رزق هر کسی را قبل از طلوع آفتاب به دست ما [اهل‌بیت] تقسیم می‌کند.
علمای اخلاق دستور می‌دهند بین الطلوعین بیدار باشید؛ اثر بسزایی دارد. هم برای جنبه‌های روحانی هم برای جنبه‌های جسمانی و هم برای توسعه رزق. یکی از بزرگان در نجف اشرف، توسلاتی به امیرالمؤمنین علیه السلام کرد که: «یا علی! تو خودت نان جو می‌خوردی؛ من نمی‌توانم. زندگی است و خرج دارد. یک فکری برای ما بکن. ما به شما پناه آوردیم. آن روز و فردا و این ماه و آن ماه، خبری نشد؛ یک روز عصبانی شد و به حرم رفت که: یا علی! دیگر نمی‌توانم صبر کنم. یک فکری برای من بکن. شب حضرت را در خواب دید. فرمودند: «برو اهواز، فلان جا، کارت اصلاح می‌شود». بلند شد و رفت همان جایی که حضرت فرموده بود. شخصی به او گفت: «آقا فرمودند بین الطلوعین بیدار باش؛ توسعه رزق شما تضمین شده است». می‌پرسد: «آقا کیست؟» جواب می‌دهد: «حضرت بقیه الله. آقا فرمودند بین الطلوعین بیدار باش؛ توسعه رزق شما تضمین شده است».
غرض این‌که روایات متعددی دارد بین الطلوعین انسان بیدار باشد. اول وقت نماز، بیدار باش و نمازت را بخوان. تعقیبت را بخوان و بیدار باش. هم برای روحت، هم برای جسمت و هم برای توسعه رزقت اثر دارد. حضرت سجاد علیه السلام می‌فرماید: دوست ندارم شما بین الطلوعین خواب باشید؛ زیرا خدا به دست ما رزق‌ها را میان بندگان تقسیم می‌کند. این مطلب را امام سجاد علیه السلام که مسؤولیت عالم وجود به عهده‌شان بود، می‌گویند. الآن هم حضرت بقیه الله مسؤولیت عالم وجود را دارد، رزق جمیع مخلوقات به دست مبارکشان تقسیم می‌شود. امام، یک مقام رفیعی است. انسان، مقداری با مقام ولایت آشنا باشد، می‌فهمد امیرالمؤمنین علیه السلام چقدر مظلوم بوده است. وقتی معنای ولایت را فهمیدیم، بعد می‌فهمیم که حضرت علی علیه السلام چقدر مظلوم است و حضرت زهرا علیهاالسلام چقدر مظلوم است. اغلب بزرگان هم این روایات را نقل کرده‌اند. این هم یک اثر وجودی امام زمان و یکی از نفع‌های وجودی آن حضرت است.
در زیارت معتبری حضرت ابا عبدالله علیه السلام می‌فرماید: حضرت حق هر تصمیمی که بخواهد در عالم وجود بگیرد، به وسیله اهل‌بیت این تصمیم را می‌گیرد. حضرت می‌فرماید:
إِرَادَهُ الرَّبِّ فِی مَقَادِیرِ أُمُورِه تَهْبطُ الیکم و تصدر من بیوتکمِ؛ ۶
اراده پروردگار، در مدیریت امور، به سوی شما نازل و از خانه‌های شما صادر می‌شود.
اراده کردن حضرت حق در تقدیرات عالم وجود، در خانه اهل‌بیت علیهم السلام نازل می‌شود و احکام از آنجا صادر می‌شود به موجودات. چه اثری بالاتر از این برای امام زمان می‌خواهی؟ در زیارت رجبیه می‌خوانیم:
أَنَا سَائِلُکُمْ وَ آمِلُکُمْ فِیمَا إِلَیْکُمْ فِیهِ التَّفْوِیض؛۷
یا بن الرسول الله! ای چهارده نور مقدس! من آرزو دارم و سؤال می‌کنم از شما در آنچه که خدا به شما واگذار کرده است.
مدیریت عالم وجود را به اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم السلام واگذار کرده است. اگر چه حضرت حق رب است؛ لکن این مدیریت را به مقام ولایت تحویل داده است۸ و به واسطه آن بزرگواران، اراده خود را اجرا می‌کند.
پی‌نوشت‌ها:
1.سوره اسراء: ۱۵
2.سوره آل عمران: ۶۱
3.سوره ملک: ۳۰.
4.دلائل الامامه، محمد بن جریر طبری، قم، دار الذخائر للمطبوعات، ص ۲۳۱.
5. بحارالانوار، علامه مجلسی، مؤسسه الوفاء بیروت – لبنان، ۱۴۰۴ ق، ج ۴۶، ص ۲۳.
6. کافی، کلینی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ ش، ج ۴، ص ۵۷۷.
7.بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۱۹۵.
8.شایان ذکر است که این معنا با «تفویض» باطلی که معتزله به آن اعتقاد دارند، کاملاً متفاوت است. در نظر معتزله، خداوند امور عالم را پس از خلق آن به خود انسان تفویض کرده و در واقع انسان را مستقل و بی‌نیاز از خداوند می‌بیند؛ در حالی که از نگاه شیعه، اگر چه اراده الهی از طریق مجاری فیض، یعنی اهل‌بیت علیهم السلام در عالم جاری می‌شود؛ ولی خود اهل‌بیت علیهم السلام و تمام موجودات عالم هستی، لحظه به لحظه محتاج و نیازمند و فقیر و وابسته به حضرت حق تعالی هستند و هیچ موجودی کوچک‌ترین استقلالی از خود ندارد.
منبع: کانال رسمی آیت الله ناصری
12106/135/4
کانال اطلاع رسانی: https://telegram.me/imnanews
نظر شما