به گزارش خبرگزاری ایمنا، با بررسی ساختار صنعت نفت در کشورهای مختلف جهان می‌توان دو الگوی توسعه مشاهده کرد این دو الگو شامل الگوی توسعه بر پایه تولید مواد خام یا بهره‌برداری و الگو بر پایه توسعه فناوری، الگوی توسعه نخست بر اساس منابع پایه و پیرامون، بهره‌برداری از مخازن نفت و گاز به وسیله فناوری وارداتی و سرمایه خارجی متمرکز است.
هدف اصلی از این الگو، حداکثر سازی درآمد ناشی از فروش نفت خام و گاز طبیعی است، الگوی دوم، بر پایه ایجاد قابلیت‌ها و زیرساخت‌های فناوری به‌منظور بهره‌برداری بهینه از مخازن نفت و گاز و تبدیل این منابع طبیعی به محصولاتی با ارزش‌افزوده بالاتر و فروش تکنولوژی است.
واقعیت‌ها و روند تحولات بین‌المللی به‌خوبی نشان می‌دهد که مزیت رقابتی کشورها و صنایعی که الگوی توسعه خود را بر پایه توسعه فناوری بنا نهاده‌اند هر روز تقویت شده و می‌شود و در نهایت سهم عمده‌ای از ارزش‌افزوده صنعت نفت و صنایع جانبی آن به این بازیگران تعلق خواهد گرفت.
با بررسی الگوی غالب صنعت نفت کشور متوجه می‌شویم همیشه الگوی فروش منابع طبیعی تکیه بر دانش فنی، فناوری و عموم سرمایه خارجی یا به عبارت دقیق‌تر الگوی بهره‌برداری داشته است، این الگو تا امروز موانعی را در مسیر توسعه پایدار این صنعت ایجاد کرده و ادامه روند فعلی می‌تواند به‌عنوان یکی از تهدیدات اساسی آینده در سطح این صنعت و در سطح ملی قلمداد شود.
وضعیت فناوری در صنعت نفت ایران نشان می‌دهد که باوجود پیشرفت‌های سال‌های اخیر و ورود به عرصه تعمیر و نگهداری ساخت و تولید حتی در سطح محدودتری به عرصه طراحی و مهندسی، همچنان وزن عمده توانمندی فناوری صنعت نفت ایران در حوزه بهره‌برداری است.
به‌طور کلی به اعتقاد بعضی کارشناسان فقدان دانش و تجربه برنامه‌ریزی و مدیریت توسعه، جنگ تحمیلی، نبود استفاده صحیح از تجربه و توان سازمان گذشته، مهاجرت متخصصان، نبود تفکیک مسائل سیاسی و کارشناسی و رشد نکردن مناسب فعالیت‌های تحقیق و توسعه موردنیاز این صنعت موجب شده است که قابلیت‌های فنی و مهندسی، تجهیزات‌سازی و امور مطالعاتی لازم برای اکتشاف، حفاری و توسعه میادین نفتی و گازی به شکل کامل و در حد رقابت جهانی شکل نگیرد و عاملی برای وابستگی صنعت نفت کشور در حوزه تکنولوژی شده است.
شرط لازم برای توسعه تکنولوژی در این صنعت شناخت درست ابعاد الگوی دانش پایه و فراهم کردن زیرساخت‌های لازم به‌منظور توسعه آن است، در صنایع بالادستی نفت، امروزه افت تولید کشور یکی از نکته‌های قابل توجه است؛ به‌طور متوسط سالانه ۱۰ درصد توان تولید کاهش پیدا می‌کند، افزایش تولید ایجاد ظرفیت‌های تازه نیازمند اکتشافات جدید، توسعه میادین، فرایند مدیریت علمی مخازن و سرمایه‌گذاری برای حفظ تولید مخازن و افزایش بازیافت از آن‌ها است.
حرکت مناسب برای این امر مهم، فناوری و سرمایه خاصی را می‌طلبد که فراتر از توان سازمانی کنونی صنعت نفت است، علت این امر را می‌توان در عقب‌ماندگی فعالیت‌های تحقیق و توسعه در کشور جست‌وجو کرد، البته در پژوهشگاه صنعت نفت به‌عنوان یکی از مراکز که مطالعات مخازن را دنبال می‌کند جمعی از نیروهای متخصص با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای پیشرفته به این مهم مشغول هستند، اما هنوز پرداختن و توجه به این موضوع از گستردگی کافی برخوردار نیست.
انجام این کار مستلزم بسیج همه نیروهای متخصص در صنعت نفت و دانشگاه‌ها و همکاری مشترک با مراکز علمی و تحقیقاتی برای انتقال صحیح تکنولوژی به همراه مدیریت صحیح و کارآمد است که توجه لازم مدیریت ارشد این صنعت را می‌طلبد.
صنعت گاز در حوزه فراوری گاز طبیعی تکنولوژی‌های به کار گرفته شده در زمینه‌های شیرین‌سازی با آمین، نم‌زدایی، استحصال، اتان، بازیافت مایعات گاز کشور ایران صاحب دانش فنی نیست و با خرید لیسانس به آن‌ها دست پیدا کرده است، در تبدیل گاز طبیعی به‌کارگیری تکنولوژی‌ها تولید موادی همچونGTL،DME و متانول که در کشورهای پیشرفته دنبال شده است. در ایران نیز مطرح است.
صنعت و دانشگاه دو عضو جدایی‌ناپذیر
اسماعیل مقدس، کارشناس ارشد اداره پژوهش و فناوری پالایشگاه، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا گفت: پالایشگاه اصفهان با همکاری دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان، تلاش می‌کند تا مشکلات موجود در پالایشگاه را برطرف کند، این همکاری‌ها شامل حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویی و فرصت‌های مطالعاتی است که می‌تواند به ارائه راه‌حل‌های عملی برای چالش‌های پالایشگاه کمک کنند.
وی افزود: دانشجویان و محققان می‌توانند موضوعات مرتبط با پالایشگاه را انتخاب کرده و پروپوزال‌های خود را ارائه دهند. پس از تأیید پروپوزال، تحقیقات آغاز می‌شود و در نهایت گزارش‌های پایانی به پالایشگاه ارائه می‌شود و در صورت کاربردی بودن نتایج تحقیقات، از آن‌ها در پالایشگاه استفاده می‌شود.
کارشناس ارشد اداره پژوهش و فناوری گفت: به همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره کرد و گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان با دریافت موضوعات تحقیقاتی از پالایشگاه، بر تولید قطعات یا حل مشکلات فنی کار می‌کنند.
مقدس بیان کرد: در صورت موفقیت، این شرکت‌ها محصولات یا فناوری‌های تولیدی خود را به پالایشگاه ارائه می‌دهند و پالایشگاه از آن‌ها حمایت مالی می‌کند، بعضی دانشگاه‌ها بیشتر به سمت کارهای نظری و مقاله‌نویسی گرایش دارند و کمتر به کارهای عملی و تحقیقات کاربردی می‌پردازند، در سال گذشته تنها پنج تا شش پروژه دانشجویی از دو تا سه دانشگاه خاص به پالایشگاه ارائه شد، در حالی که انتظار می‌رفت مشارکت دانشگاه‌ها بیشتر باشد.
وی توضیح داد: پالایشگاه آماده همکاری با همه دانشگاه‌هاست و امکانات لازم را در اختیار دانشجویان و محققان قرار می‌دهد، از دانشگاه‌ها خواستاریم تا دانشجویان را به سمت کارهای عملی و تحقیقات کاربردی سوق دهند و از تمرکز صرف بر مقاله‌نویسی فاصله بگیرند.
کارشناس ارشد اداره پژوهش و فناوری ادامه داد: مقاله‌نویسی اگرچه از نظر علمی ارزشمند است، اما اگر به صنعت داخلی کمک نکند، نمی‌تواند به توسعه کشور کمک کند. با اشاره به چشم‌انداز سال ۱۴۰۴، امید است همکاری بین صنعت و دانشگاه تقویت شود و دانشگاه‌ها با حضور فعال‌تر در پروژه‌های تحقیقاتی، به حل مشکلات صنعتی کمک کنند.
به گزارش ایمنا، پیوند نفت و دانشگاه می‌تواند در صنعت نفت تحول ایجاد کند، مشکلات ایران در صنعت نفت به بخش مهندسی محدود نمی‌شود و در حوزه‌های غیرمهندسی مشکلات بیشتر از حوزه‌های مهندسی است؛ در زمینه بهینه‌سازی انرژی دانشگاه‌ها می‌توانند به صنعت نفت کمک کنند و مشکلات زیادی را حل کنند، بهینه‌سازی زمینه‌ای است که انتها ندارد و در ایران در این حوزه ضعیف هستیم،
امید است تا با بهبود روابط دانشگاه و پالایشگاه با قدرت کامل در تحریم‌های ظالمانه آمریکا به توسعه اقتصادی کشور پرداخته و رو به قله پیشرفت حرکت کنیم.
نظر شما