به گزارش خبرگزاری ایمنا، کاهش توده عضلانی، که به آن «سارکوپنیا» نیز گفته میشود، فرآیندی طبیعی و مرتبط با افزایش سن است که بهطور معمول از دهه سوم زندگی، یعنی حدود ۳۰ سالگی، آغاز میشود. این پدیده به تدریج قدرت و حجم عضلات را کاهش میدهد و میتواند تأثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی، استقلال فردی و سلامت کلی بدن داشته باشد؛ درک این فرآیند، عوامل مؤثر بر آن و راههای مقابله با آن، برای حفظ سلامت و شادابی در دوران میانسالی و سالمندی از اهمیت ویژهای برخوردار است.
کاهش عضلات پس از ۳۰ سالگی، روندی آهسته و پیوسته است که در ابتدا ممکن است محسوس نباشد. به طور متوسط، افراد پس از ۲۵ تا ۳۰ سالگی، سالانه حدود ۰.۵ تا ۱ درصد از توده عضلانی خود را از دست میدهند؛ این میزان در سنین بالاتر و در صورت نبود فعالیت بدنی مناسب، میتواند افزایش یابد.
کاهش عضلات، فراتر از کاهش صرف حجم و قدرت عضلات، پیامدهای جدی و متعددی برای سلامتی و کیفیت زندگی افراد به دنبال دارد؛ از جمله این پیامدها میتوان به کاهش قدرت و استقلال فردی اشاره کرد؛ به گونهای که ضعف عضلانی انجام فعالیتهای روزمره مانند بلند شدن از صندلی، حمل وسایل و بالا رفتن از پلهها را دشوار ساخته و وابستگی فرد به دیگران را افزایش میدهد.
ضعف عضلات، به ویژه در اندام تحتانی، خطر سقوط و به تبع آن شکستگی استخوانها را به طور چشمگیری افزایش میدهد؛ از سوی دیگر، عضلات نقش حیاتی در متابولیسم بدن ایفا میکنند و کاهش توده عضلانی میتواند منجر به کاهش سرعت متابولیسم، افزایش وزن و خطر ابتلاء به چاقی و بیماریهای مرتبط با آن مانند دیابت نوع ۲ و بیماریهای قلبی عروقی شود؛ در نهایت، کاهش قدرت و استقلال فردی ناشی از تحلیل عضلات، تأثیر منفی قابل توجهی بر روحیه، اعتماد به نفس و به طور کلی کیفیت زندگی افراد خواهد داشت.
تغییرات عضلانی بدن پس از ۳۰ سالگی و راههای مقابله با آن
لاله عباسی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی در گفتوگو با خبرنگار ایمنا درباره دلایل کاهش عضلات اظهار کرد: با بالا رفتن سن، بدن ما در ساختن و حفظ ماهیچهها با چالشهای بیشتری روبرو میشود. بررسیها نشان میدهد که بیشتر افراد از سن ۳۰ سالگی به تدریج عضلات خود را از دست میدهند؛ این موضوع برای کسانی که تحرک کمتری دارند، جدیتر است؛ به طوری که در هر دهه پس از ۳۰ سالگی، ممکن است حدود ۳ تا ۸ درصد از عضلات خالص بدنشان کاسته شود.
وی افزود: دلیل اصلی این کاهش عضلات، پایین آمدن سطح هورمون تستوسترون در آقایان و استروژن در خانمها است؛ این دو هورمون مهم نقش اساسی در ساخت عضلات دارند، همچنین تغییراتی که در سلولهای عصبی و خونی بدن رخ میدهد و نیز تغییر در روند تبدیل پروتئینها به بافت ماهیچهای، از دیگر عوامل مؤثر در این روند هستند.
این متخصص تغذیه گفت: خبر خوب این است که از دست دادن عضلات یک سرنوشت حتمی نیست؛ همه افراد بزرگسال، چه خانم و چه آقا، میتوانند با انجام مرتب تمرینات مقاومتی، عضلات خود را تقویت کرده و حفظ کنند؛ این تمرینات کلید طلایی برای داشتن عضلاتی قوی و سالم در سنین بالاتر است.
از خرید روزانه تا بازی با کودکان؛ هر حرکت شما میتواند یک تمرین عضلانی باشد
وی درباره راهکارهای عملی و تغذیهای برای تقویت سلامت و عضلات بدن تصریح کرد: برای حفظ سلامت و تقویت عضلات بدن، متخصصان توصیه میکنند که تمامی افراد، صرف نظر از جنسیت، حداقل دو جلسه در هفته به تمرینات تقویت عضلانی بپردازند. این تمرینات باید بهگونهای طراحی شوند که گروههای عضلانی اصلی بدن شامل عضلات پا، باسن، پشت، سینه، شکم، شانهها و بازوها را درگیر کنند؛ فعالیتهای متنوعی مانند وزنهبرداری، استفاده از کشهای مقاومتی، انجام حرکات کششی، تمرینات دراز و نشست و برخی سبکهای یوگا میتوانند در این زمینه مؤثر باشند؛ جالب است بدانید که حتی فعالیتهای روزمره نظیر حمل خرید، بازی با کودکان و باغبانی نیز میتوانند به تقویت عضلات کمک کنند.
عباسی خاطرنشان کرد: در کنار فعالیتهای فیزیکی، تغذیهی مناسب نقش حیاتی در تقویت و حفظ قدرت عضلانی ایفا میکند؛ رژیم غذایی متعادل و غنی از پروتئینها، کربوهیدراتها و چربیهای سالم، همراه با دریافت کالری کافی در طول روز، پایههای اصلی تغذیهی مناسب برای تقویت عضلات را تشکیل میدهند؛ برای درک بهتر نیازهای تغذیهای خود و آگاهی از میزان مصرف روزانهی مناسب هر یک از درشتمغذیها، توصیه میشود با متخصصان تغذیه مشورت کنید و اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید.
بر خلاف تصور عموم، مصرف بیرویه پروتئین معجزه نمیکند بلکه مصرف پروتئین باید متناسب با نیازهای بدن باشد
وی در خصوص رابطه پروتئین و عضلهسازی گفت: برخلاف باور رایج که «مصرف بیشتر پروتئین به عضلهسازی بهتر منجر میشود»، متخصصان تغذیه بر این باورند که میزان مصرف پروتئین باید متعادل و متناسب با نیازهای بدن باشد. برای بزرگسالان، توصیه میشود که پروتئین بین ۱۰ تا ۳۵ درصد از کل کالری دریافتی روزانه را تشکیل دهد؛ البته این میزان برای افرادی که به طور منظم ورزش میکنند و هدف عضلهسازی دارند، ممکن است در محدوده بالاتری قرار گیرد؛ نکته جالب توجه این است که برای حفظ توده عضلانی موجود، به پروتئین کمتری نسبت به ساخت عضلات جدید نیاز است.
این متخصص تغذیه افزود: برای تأمین پروتئین مورد نیاز بدن، میتوان از منابع متنوع و با کیفیت استفاده کرد؛ مصرف روزانه سه فنجان لبنیات کمچرب یا بدون چربی (مانند شیر و ماست) و حدود ۹۰ گرم از منابع پروتئینی همچون ماهی، حبوبات، مرغ یا گوشت کمچرب، میتواند نیازهای پروتئینی بدن را به خوبی تأمین کند. گرچه غلات، بهویژه غلات کامل نیز حاوی پروتئین هستند، اما بهطور معمول به تنهایی برای رفع نیازهای پروتئینی بدن کافی نیستند و باید با سایر منابع پروتئینی ترکیب شوند.
۵۰ درصد کالری روزانه باید از کربوهیدراتها تأمین شود
وی با اشاره به نقش حیاتی کربوهیدراتها در فرآیند عضلهسازی و تأمین انرژی بدن توضیح داد: این گروه مهم از مواد غذایی در بدن به گلیکوژن تبدیل میشوند که به عنوان منبع ذخیره انرژی در عضلات عمل میکند و به بهبود کیفیت تمرینات ورزشی کمک شایانی مینماید؛ بر اساس توصیههای تغذیهای، حدود پنجاه درصد از کالری روزانه باید از منابع کربوهیدراتی تأمین شود.
عباسی تاکید کرد: برای دریافت کربوهیدراتهای با کیفیت، توصیه میشود از منابع غنی از فیبر مانند نانهای سبوسدار و غلات کامل استفاده کنید؛ محصولات لبنی کمچرب یا بدون چربی نظیر شیر و ماست، همچنین میوهها و سبزیجات، از دیگر منابع مناسب کربوهیدرات به شمار میروند که علاوه بر تأمین انرژی، مواد مغذی ضروری بدن را نیز فراهم میکنند.
این متخصص تغذیه و رژیم با بیان اینکه زمانبندی مناسب در مصرف کربوهیدراتها اهمیت زیادی دارد، عنوان کرد: توصیه میشود از مصرف غذاهای سرشار از فیبر در فاصله زمانی نزدیک به فعالیت بدنی خودداری کنید، زیرا میتواند در عملکرد ورزشی شما اختلال ایجاد کند. با رعایت این نکات و انتخاب منابع مناسب کربوهیدرات، میتوانید به اهداف عضلهسازی خود دست یابید.
چربیها، موتور محرک عضلات شما در فعالیتهای بدنی هستند / ۲۰ تا ۳۵ درصد از کالری روزانه باید از چربیهای سالم تأمین شود
وی در خصوص نقش چربی در عضلهسازی و تغذیه سالم تصریح کرد: چربیها نقش حیاتی در تأمین انرژی مورد نیاز عضلات هنگام فعالیتهای بدنی ایفا میکنند؛ متخصصان تغذیه توصیه میکنند که ۲۰ تا ۳۵ درصد از کالری روزانه باید از چربیهای سالم تأمین شود، اگرچه این میزان میتواند بسته به شرایط فردی متغیر باشد. برای دستیابی به سلامت عمومی بدن و تقویت عضلات، بهتر است بر مصرف چربیهای سالم و دوستدار قلب تمرکز کنیم.
عباسی ادامه داد: روغنهای گیاهی مانند روغن زیتون و کانولا، آجیلهای مغذی، و ماهیهای چرب همچون سالمون، شاهماهی، ساردین و قزلآلا، نه تنها منابع غنی پروتئین هستند، بلکه چربیهای مفید و ضروری برای بدن را نیز تأمین میکنند؛ برای اطمینان از دریافت متعادل مواد مغذی، توصیه میشود رژیم غذایی متنوعی از خوراکیهای سالم در طول روز مصرف شود؛ البته برای دریافت برنامه غذایی متناسب با شرایط خاص هر فرد، مشورت با متخصص تغذیه میتواند راهگشا باشد.
بنابر آنچه گفته شد، کاهش توده عضلانی پس از ۳۰ سالگی یک فرآیند طبیعی است، اما قابل کنترل و مدیریت است؛ رویکرد جامع شامل تمرینات مقاومتی منظم، تغذیه متعادل با تأکید بر دریافت کافی پروتئین (۱۰ تا ۳۵ درصد کالری روزانه)، کربوهیدراتهای پیچیده (حدود ۵۰ درصد) و چربیهای سالم (۲۰ تا ۳۵ درصد) میتواند به حفظ و تقویت عضلات کمک کند، همچنین فعالیتهای روزمره و ورزشهای مناسب، در کنار مشاوره با متخصصان تغذیه، نقش مهمی در دستیابی به اهداف سلامت و تناسب اندام ایفا میکنند.
نظر شما