به گزارش خبرگزاری ایمنا، احمد مهرشاد با اشاره به شایع بودن نام «صمصام» در لسان مردم پیرامون این شخصیت و جایگاه او اظهار کرد: تعداد آدم‌هایی که می‌توانند از تاریخ عبور کنند و وارد روایت مردم شوند زیاد نیست؛ ما برای بسیاری از کارهای شیخ بهایی مستند تاریخی نداریم ولی این مهم نیست، مهم آن است که مردم این کارها را به اعتبار شیخ بهایی قبول دارند و شیخ، روایتگر دانش و خلاقیت و تسلط دانش بوده است.
وی افزود: از منظر جامعه شناسی هم بیش از آنکه آیا حمام شیخ بهایی متعلق به اوست یا دیگری، ماندگاری او در ذهن و فرهنگ مردم و روایت سازی اهمیت می‌آورد؛ در گذشته فرهنگ عامه همیشه در مقابل فرهنگ فاخر بود، هرچه که مسیر مطالعات علوم اجتماعی جلوتر آمد اینکه مردم چه چیزی را می‌پسندند مهم‌تر شد و تحلیل اینکه چرا موضوعی برای مردم مهم شده است بیشتر اولویت یافت.
این استاد جامعه‌شناسی با بیان اینکه در سال‌های اخیر جنبشی ایجاد شد که در برخی کشورها، مردم، مجسمه آدم‌های مهم اما غیر مردمی را خراب کردند و شخصیت‌های مردمی را جای آن نشاندند، خاطرنشان کرد: صمصام نماینده فرهنگ عامه اصفهانی است و مزارهای پررونقی دارند.
مهرشاد با اشاره به دو سویه بودن شخصیت اصفهانی بیان کرد: سویه‌ای از شخصیت اصفهانی زیرکی، سادگی، حاضر جوابی و نقد است در مقابل سویه اصفهانی اصولی و ساختارگرا ومنظم و… است؛ مانند برخی مدیران اصفهانی و برخی خانواده‌های قدیمی که به رعایت آداب با همه جزئیاتش معروف‌اند و به نظر می‌آید سویه اول مهم‌تر است؛ بر این اساس صمصام رندی دارد، مشهورات را کنار می‌زند، مناسک را تهی می‌کند و رودربایستی‌های زیست انسان معاصر را کنار می‌زند.
وی در پایان تاکید کرد: روایت صمصام، امروزه بسیار به کار می‌آید هم در اصلاح خُلق، هم در همراه‌سازی نسل جدید در اشاره به اولویت‌های جابه‌جا شده و هم در دوری از فشارهای هنجاری خود ساخته؛ قدرت روایت صمصام یک قدرت بزرگ است به گونه‌ای که وقتی طنازان و سلبریتی‌های کنونی را می‌بینیم، خیلی عقب‌تر از او در حال حرکت‌اند.
صمصام و نقطه آغازین رهایی
دیگر سخنران این نشست، محمود فروزبخش نویسنده و اصفهان‌اندیش بود که با اشاره به پیچیده بودن شخصیت صمصام جهت تحلیل توضیح داد: آنچه در مورد صمصام پیرامون طنز، مردم‌داری و حاضر جوابی گفته می‌شود همه صحیح است اما در مقام ثانوی است و هسته اولیه شخصیت صمصام رندی و رهایی است؛ صمصام در ابتدا شخصیتی است که تداعی رهایی و در مقام ثانوی مطالب دیگری جلوه می‌کند.
وی با توجه به معنای رهایی افزود: این رهایی از بی توجهی و دوری از منافع دنیوی شروع می‌شود و در ساختارشکنی خود را نشان می‌دهد؛ صمصام بی مقدمه و دعوت بالای منبر می‌رود و سخنان غیر متعارف می‌گوید او در قاعده خودش سخنرانی می‌کند نه در چهارچوبی که برایش گذاشته‌اند.
این کارشناس تاریخ خاطرنشان کرد: صمصام ساختارهای دنیای مدرن را به سخره می‌گیرد و طنزهایی وجود دارد که او هم بروکراسی و هم به ساختار قدرت در زمانه خودش طعنه می‌زند؛ صمصام آمده است که نفی کند و البته نباید توقع حرف ایجابی از او داشته باشیم.
فروزبخش ادامه داد: صمصام نظام سیاسی موجود را به رسمیت نمی‌شناسد؛ او افق سیاسی مشخصی ندارد اما به‌واسطه رهایی خود برای مردم افق گشایی می‌کند و به این معنی می‌توان او را مقدمه ظهور انقلاب اسلامی دانست اما به‌طور معمول او را نمی‌توان دارای طرحی سیاسی دانست.
وی با تکیه بر رندی شخصیت صمصام افزود: او یک رند است و لوتی و درویش صفتی را توأمان دارد یعنی هم درویش گونه از دنیا دوری می‌کند و هم درون متن دنیای روزمره مانند یک لوتی از دیگران دستگیری می‌کند اما رند بودن به تنهایی نقطه تمایز صمصام نیست بلکه رهایی هسته سخت تشکیل دهنده شخصیت اوست.
این نویسنده در پایان سخنانش با اشاره به شخصیت بهلول گونه صمصام گفت: صمصام جنس دردش مانند مردم زمانه نیست اما درد مردم زمانه را دارد. او غمی عظیم دارد غمی که بسیط است و مانند غم‌ها مردم زمانه مرکب نیست و عظیم‌تر از غم‌ها و دردهای دیگران است.
نظر شما