به گزارش خبرگزاری ایمنا، میراث جهانی یونسکو نام عهدنامه‌ای بین‌المللی است که در تاریخ شانزدهم نوامبر ۱۹۷۲ میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید؛ موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارد و متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص است؛ بر پایه این کنوانسیون، کشورهای عضو یونسکو می‌توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به‌عنوان میراث جهانی کنند؛ حفاظت از این آثار پس از ثبت ضمن باقی‌ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوط، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود؛ مکان‌های میراث جهانی ثبت‌شده در یونسکو، مکان‌هایی همچون جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه یا شهر است.
میراث ملموس، زیرمجموعه‌ای از میراث فرهنگی است که دارای موجودیت است و وجود خارجی دارد؛ فضایی را برای خود اشغال کرده است و می‌توان آن را دید و لمس کرد؛ طبق تعریف کنوانسیون میراث جهانی، میراث فرهنگی ملموس شامل آثار موزه‌ها، بناها و محوطه‌ها می‌شود؛ لازم به ذکر است که میراث فرهنگی ملموس شامل دو گروه منقول و غیرمنقول می‌شود.
میراث فرهنگی منقول، همچون وسایل باستانی، کوزه‌ها، مجسمه‌ها، ظروف قدیمی، کتاب‌ها، اسناد و مدارک، کتیبه‌ها هستند که قابلیت حمل‌ونقل و جابه‌جایی دارند و ممکن است در موزه‌ها و گالری‌های کشورهای دیگر نگهداری شوند؛ حال آنکه متعلق به کشوری دیگر باشند و امروزه شاهد آن هستیم که بسیاری از اینگونه آثار کشور ایران در موزه‌های معروف و بزرگ دنیا وجود دارد.
میراث فرهنگی غیرمنقول همچون ساختمان‌ها، بناهای باستانی و قدیمی جابه‌جایی و حمل برای آن‌ها معنی ندارد و در محل و موقعیت همان کشور قابل مشاهده هستند و یکی از جاذبه‌های گردشگری برای آن کشور محسوب می‌شوند.
ایران رتبه پنجم جهان در ثبت آثار ناملموس
بخشی آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی (میراث فرهنگی ملموس) یونسکو شامل چغازنبیل، شوش، میدان امام اصفهان، تخت جمشید، فارس، تخت سلیمان در تکاب، بم و چشم‌انداز تاریخی آن در کرمان، پاسارگاد در فارس، سلطانیه در زنجان، بیستون در کرمانشاه، سازه‌های تاریخی آبی شوشتر، مجموعه بازار تاریخی تبریز، ۹ باغ ایرانی: اکبریه بیرجند، فین کاشان، شاهزاده ماهان، ارم شیراز، عباس‌آباد بهشهر، چهلستون اصفهان، دولت‌آباد یزد، پاسارگاد شیراز، پهلوان‌پور یزد، دشت لوت و جنگل‌های هیرکانی (میراث طبیعی یونسکو) هستند.
ایران تا کنون توانسته ۲۸ میراث فرهنگی ملموس را در یونسکو ثبت کند و به همین ترتیب در ثبت جهانی آثار میراث ملموس جزو ۱۰ کشور اول دنیا باشد؛ ایتالیا با ۶۰ میراث فرهنگی ملموس ثبت‌شده در یونسکو، رتبه نخست این میراث در جهان است، از سویی میراث فرهنگی ناملموس در ایران شامل ۲۴ اثر از آداب و آئین، هنرهای نمایشی، مهارت‌ها، دانش و فرهنگ این سرزمین است؛ کشور ما در سال ۲۰۰۶، به‌عنوان چهلمین عضو، به کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس پیوست.
بخشی از آثار ثبت‌شده ایران در فهرست میراث فرهنگی-معنوی (ناملموس) یونسکو نیز شامل یلدا یا شب چله، هنر ساختن و نواختن عود، هنر نگارگری، مهارت سنتی ساختن و نواختن دوتار و کمانچه، چوگان، بازی سوار بر اسب همراه با روایت‌گری و موسیقی، هنر پخت نان لواش، هنر نمایشی-آیینی تعزیه، مهارت فرش‌بافی کاشان و آئین نقالی (قصه‌گویی اجرایی ایرانی) است؛ رتبه ایران در ثبت جهانی آثار ناملموس هفتم بود، اما با حمایت و هم‌افزایی دولت سیزدهم توانست با ثبت ۲۴ میراث فرهنگی ناملموس، رتبه پنجم جهانی را از حیث ثبت آثار ناملموس کسب کند؛ چین با ۴۳ میراث فرهنگی ناملموس ثبت‌شده در یونسکو، رتبه نخست این میراث را در جهان دارد.
از اژدهای بزرگ تا گربه کوچک، روایت پرچمداری تاریخ و تمدن
در این راستا مرتضی خاکسار، کارشناس حوزه گردشگری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: با توجه به تاریخ و سبقه فلات ایران به‌عنوان سرزمین چهار فصل که گستره جغرافیایی آن شامل پاکستان، افغانستان و حتی قسمت‌هایی از چین بوده است، می‌توان گفت که ایران، کمربند تمدن دنیا است؛ حتی با توجه به آثار کشف شده، می‌توان گفت که سر منشأ زندگی بیشتر کسانی که به اروپا یا آمریکا رفتند، ایران بوده است.
وی با بیان اینکه استان‌های ایران با توجه به وسعت زیادی که داشتند، سکونتگاه قبایل و طوایف مختلفی بودند، ادامه می‌دهد: امروز نیز که نقشه ایران از اژدهای بزرگی که روی زمین، پهلو زده بود، به یک گربه کوچک تبدیل شده، همچنان اقوام، نژادها و زبان‌های مختلفی را در خود جای داده است، بنابراین می‌توان در استان‌ها و مراکز آن و حتی شهرها و روستاها، ابنیه متفاوتی داشته باشد که رنگ و هویت گردشگری می‌گیرند و نشان‌دهنده تاریخ و فرهنگ ایرانی است.
کارشناس گردشگری می‌گوید: برای مثال در گذشته به بعضی نقاط قدیمی مثل آب انبارها توجهی نمی‌شد، طوری که بناهای جدیدی روی آن می‌ساختند و آن‌ها را از بین می‌بردند، اما امروز با شناسایی کاربری‌ها و کلید واژه‌های باستانی و تمدنی در مناطق این چنینی به ارزش آن پی برده‌اند.
خاکسار خاطر نشان می‌کند: ممکن است که مکان‌های قدیمی همچون آب انبارها، مساجد، عمارت‌ها در سطح شهرهای بزرگ اما شناخته نشده باشند؛ در واقع می‌توان گفت که ما به مرور زمان متوجه ارزش‌های خودمان می‌شویم و پیشرفت علم و شعور بشر است که موجب می‌شود به این میراث کهن احترام بگذاریم.
وی تصریح می‌کند: معتقدم با الهام گرفتن از تجربه دو دولت بعد از تأسیس وزارت گردشگری بعد از وزارت آقایان مونسان و ضرغامی می‌توان کارهای مفیدی انجام داد و جا دارد که وزیر جدید به بررسی تخصصی وضعیت استانی اهتمام بورزد، طوری که با یک برنامه دقیق و به روز، به آمایش میراث معنوی، فرهنگی و گردشگری بپردازیم.
لزوم تخصیص بودجه برای حفظ و معرفی میراث فرهنگی
کارشناس گردشگری عنوان می‌کند: بعد از این مورد، شناسایی چالش‌ها و رموز نهفته در این میراث دارای اهمیت است، چراکه به دانش زیستی، اندیشه و تمدن بشر کمک می‌کند و الهام از آن‌ها برای آینده‌ای بهتر، مفید خواهد بود؛ همچنین وظیفه ماست که از این نگین‌های ارزشمند را در سطح فراملی معرفی کنیم.
خاکسار بیان می‌کند: تمام موارد ذکر شده، نیازمند بودجه است، یعنی باید بودجه‌ای برای شناسایی، مکتوب کردن، بازسازی و بهسازی و کسب کدهای خاص برای آن‌ها در سطح جهانی تخصیص داده شود؛ در واقع دولت باید بستر برنامه‌ریزی شده برای حفظ و الهام‌گیری از میراث‌های مادی و معنوی ما در برنامه‌ریزی‌های جدید را مهیا کند تا بتواند گردشگری و اقتصاد گردشگری را تقویت کند، چراکه اقتصاد گردشگری، رشته‌ای است که ۱۵۰ رشته شغلی را به وجود می‌آورد؛ در این راستا، باید کمیته‌های کارشناسی استانی، نقش پررنگ‌تری داشته باشند و با برنامه‌ریزی مدون از سوی وزارت گردشگری و شخص وزیر، در دولت جدید به این موضوعات پرداخته شود.
وی می‌افزاید: دنیا، نگاه تازه‌ای به صنعت گردشگری دارد و هر کشور از داشته‌های فرهنگی، میراث‌های مادی و معنوی و مفاخر خودش در راستای جذب و توسعه گردشگری، استفاده می‌کند؛ بسترهای گردشگری که در ساختار خود برای جذب توریسم، برنامه‌ریزی دارند، دارای گرید پذیرش هستند و در دنیا معرفی می‌شوند؛ در واقع کل اقتصاد زندگی محلی، منطقه‌ای و شهری و حتی اقتصاد جهانی بعد از صنعت نفت و اتومبیل‌سازی در صنعت سبز و بدون دود گردشگری است.
هنر از ما و گردشگر، آنِ دیگری!
کارشناس گردشگری می‌گوید: نقطه قابل توجه این است که کشورهایی بدون میراث معنوی و فرهنگی، از جامعه متمدنی همچون ایران الگو برداری می‌کنند؛ کشور امارات یکی از آن‌هاست که سازه‌های میراث فرهنگی ما را در بازارهای خود، کپی و مدل‌سازی کرده و از این طریق، جذب درآمد می‌کند، به این معنا که جاذبه‌های چشم‌نواز فرهنگی از ما و جذب توریست برای آن‌هاست.
خاکسار ادامه می‌دهد: وقتی گردشگر به جامعه میزبان می‌آید و ارزآوری می‌کند به‌نوعی، دور زدن تحریم‌هاست؛ در واقع می‌توان گفت که صنعت گردشگری تنها راه نجات ماست.
وی خاطر نشان می‌کند: همه این‌ها در قالب برنامه آمایش گردشگری در یک افق زمانی چهارساله از دولت جدید، مورد انتظار است که با برنامه‌ریزی، افزایش تعاملات رشته گردشگری، کسب اطلاعات و تجربه‌ها و شرکت در سمینارهای بزرگ گردشگری در هر جای دنیا، میسر می‌شود؛ در حوزه گردشگری، کشورهای شناخته شده دنیا، خواهان رابطه و حضور در بازار گردشگری ایران هستند.
به گزارش ایمنا، ایران با تاریخچه‌ای غنی و تنوع فرهنگی بی‌نظیر، به‌عنوان یکی از مراکز تمدن‌های کهن جهان شناخته می‌شود و بر این اساس با برنامه‌ریزی صحیح و تخصیص بودجه مناسب، می‌توان از این گنجینه‌های تاریخی بهره‌برداری کرده و به رونق صنعت گردشگری کمک کرد.
برای بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت‌های گردشگری ایران، نیاز به یک رویکرد جامع و علمی داریم و بر این اساس با شناسایی چالش‌ها و استفاده از تجربیات گذشته، می‌توانیم میراث فرهنگی و معنوی خود را به جهانیان معرفی و از این طریق، اقتصاد گردشگری را تقویت کنیم؛ در این راستا، همکاری‌های بین‌المللی و برنامه‌ریزی دقیق در سطح استانی و ملی از جمله الزامات ضروری است تا ایران به جایگاه شایسته خود در عرصه گردشگری جهانی دست پیدا کند.
نظر شما