به گزارش خبرگزاری ایمنا، اهمیت شهر اصفهان در تاریخ و فرهنگ این سرزمین بر کسی پوشیده نیست؛ در زمینه معماری و طراحی ساختمان نیز اصفهان سهم عظیمی در شکل دادن به سبک‌های گوناگون معماری ایرانی داشته و بسیاری از آثاری که امروزه در دنیا به نام معماری اسلامی شناخته می‌شوند، در اصفهان قرار دارند.
سبک معماری این شهر، سهم عظیمی در عنوانی که امروزه از آن به عنوان معماری اسلامی و ایرانی نام برده می‌شود داشته است؛ اصفهان، مهد فرهنگ و هنر، در بردارنده مهم‌ترین آثار جاودان معماری اسلامی، شهر زنده رود و باغ‌ها و پل‌های زیبای آن، خواهر خوانده بسیاری از معروف‌ترین شهرهای دنیا و در یک کلام جهانی در جهان امروز است، آثار و مکان‌هایی چون میدان امام (نقش جهان) و بازارهای سرپوشیده قدیمی آن، شگفتی‌های معماری مسجد بزرگ امام، زیبایی‌های هنری مسجد شیخ لطف الله، کاخ عالی عالی‌قاپو، تخت فولاد، کاخ موزه چهلستون، کاخ هشت بهشت، مدرسه و خیابان تاریخی چهارباغ، پل اله وردیخان (سی و سه پل) پل خواجو، منار جنبان، منبر و محراب اولجایتو در مسجد کهن جامع و نیز مقبره علامه مجلسی در کنار آن، کلیسای وانک و…بخشی از دیدنی‌های بی پایان نصف جهان است که در منظر شماست.
بر این اساس عبدالله جبل عاملی، دکترای معماری و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به نقش کاشی‌کاری در معماری اصفهان اظهار می‌کند: در زمان سلجوقیان بناها با آجر ساخته می‌شدند، در ادامه این فرایند و در زمان ایلخانان مهارت‌های معماری توسعه یافت و گنبدها را با کاشی‌های فیروزه‌ای ساختند.
وی درباره ساخت گنبدها در زمان مغول‌ها می‌افزاید: در زمان مغول‌ها گنبد خانه‌هایی بنا شد و کاروان‌هایی که به ایران می‌آمدند این گنبد خانه‌ها را نشان عظمت و پایداری می‌نامیدند.
این کارشناس حوزه معماری درباره ساخت بناهای ماندگار اصفهان در زمان صفوی توضیح می‌دهد: یک اصلی وجود دارد که معماری و شهر سازی وابسته به یکدیگر ساخته می‌شوند؛ در زمان صفوی زمانی که اصفهان به‌عنوان پایتخت معرفی شد، شاه عباس دستور داد که هیئتی شامل طراحان و معماران آن زمان شهر اصفهان را گسترش دهند و معماری خاصی را انجام دهند و هر بنا وابسته به هر مکانی ساخته شود، به‌عنوان مثال، مسجد امام در نزدیکی بازار قرار بگیرد یا عمارت عالی‌قاپو در فضای حکومتی ساخته شود و هر سازه وابسته به مکان خود بنا شد.
جبل عاملی در خصوص الگو برداری دیگر شهرهای ایران از بناهای اصفهان چنین می‌گوید: در دوره کریم خان بعد از دوره صفوی از بناهای اصفهان الگو برداری کردند همچنین قزوین و شهرهای دیگر هم از سبک معماری اصفهان الگو برداری کردند، طراحی‌های بی نظیر معماران در زمان صفوی باعث این امر مهم شد.
وی در خصوص مصالح استفاده شده در معماری دوران مختلف عنوان می‌کند: معماری در تمام جهان به‌عنوان زیبا سازی انجام می‌شود، به‌عنوان مثال در دوره سلجوقیان تمام این زیبا سازی را با آجر انجام می‌دادند و یا در زمان مغول‌ها از ترکیب آجر و کاشی استفاده می‌کردند بعد از آن در دوره تیموریان استاد کاران معماری ایران با کاشی کاری زیبا سازی انجام می‌دادند که در کشورهای افغانستان و تاجیکستان می‌توانید آثار به جا مانده از آن دوران را ببینید.
این کارشناس حوزه معماری در خصوص سبک کاشی کاری بناهای اصفهان تصریح می‌کند: حکومت صفویان که اصفهان را به‌عنوان پایتخت انتخاب کرد، به‌دنبال پیشرفت کارشی کاری زیبا برای این شهر بود؛ در زمان صفویان جلوی ورودی مسجد امام دو قسمت داشت و بر این اساس سمت چپ نوعی کاشی به نام معرق وجود داشت که ریز ریز یا کاشی تراشی است و در سمت راست کاشی‌های خشتی یا مربی را وجود داشت و بنا بر این روشی سریع‌تر برای کاشی کاری است همچنین این روش پس از دوره صفویه در دوره قاجار هم ادامه داشت.
مسجد شیخ‌لطف‌الله، فاخرترین اثر معماری مکتب اصفهان
عادل بیژن استاد دانشگاه نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص با ارزش‌ترین بنای تاریخی اصفهان اظهار می‌کند: فاخرترین اثر معماری مکتب اصفهان طبق یافته‌های جهان گردان و اساتید کشورمان، مسجد شیخ لطف الله است.
وی در خصوص مسجد شیخ لطف الله می‌افزاید: کاربران امروزی برای شناخت معماری مسکونی و تجاری می‌توانند مسجد شیخ لطف الله را الگو قرار بدهند، زیرا این مسجد مکانی برای مکتب و نیایش بوده است و نمونه بارزی از تمام هنرها است
این کارشناس ارشد معماری در خصوص یکی از شگفتی‌های معماری مسجد شیخ لطف الله تاکید می‌کند: این مسجد ۲۷ درجه از میدان اصلی فاصله دارد و با یک چرخش به زیبایی اشخاص را در این فضا به دنبال خود می‌کشد.
بیژن در خصوص استفاده از رنگ فیروزه‌ای برای گنبدهای اصفهان تصریح می‌کند: در دوره‌ای به واسطه صنعت گران و کوچ ارامنه و ترکان به اصفهان همچنین گسترشی که پادشاهی صفوی در ابتدای ظهور خود داشت باعث شد، اصفهانیان از مکتب رازی که یادگار دوران مغول بود الگو برداری کنند و تکنیک‌ها را در هم و کاشی هفت رنگ را به وجود آوردند.
و ادامه می‌دهد: بر این اساس به سبب روانشناسی رنگی که در معماران آن زمان بود رنگ فیروزه‌ای را انتخاب کردند و تنها گنبدی که از دیگر گنبدها متمایز است، مسجد شیخ لطف الله است.
این استاد معماری با اشاره به گسترش مکتب اصفهان در دوران صفوی و الگو برداری چند شهر ایران از اصفهان عنوان می‌کند: آنچه در عالی‌قاپو و هشت بهشت قابل مشاهده است نمونه آن در قزوین شهر با عنوان سلطانیه است که اکنون وجود ندارد.
بیژن با بیان اینکه زمانی که اصفهان را معماری می‌کردند بهترین آثار را برای قلب ایران درست می‌کردند، اضافه می‌کند: اصول و اولویت‌های معماری مکتب اصفهان دارای پنج اصل است، در حقیقت پیمان و احترام به سالمندان در مکتب اصفهان مشهود است.
اصفهان تلاقی فرهنگ‌ها و ادیان مختلف
محمد حسین ریاحی استاد تاریخ و اصفهان‌شناس نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه شهری مانند اصفهان که تاریخ و تمدن ایران است، اظهار می‌کند: اصفهان مکان رفت و آمد ادیان مختلف مانند کوه آتشگاه یا آتشکده ماربین است.
وی با بیان اینکه اصفهان شهری است که علاوه بر معماری که داشته معماران برجسته‌ا ی را در خود پرورش داده است، ادامه می‌دهد: بعضی معماران اصفهانی در مناطق دیگر جهان آثاری را به‌جا گذاشته‌اند یا زمانی که آثار مربوطه به هند یا شام و یا قسمت‌هایی از دنیای اسلام را می‌بینید، شاهد زمینه‌هایی از معماران اصفهانی هستید.
این استاد تاریخ با اشاره به اینکه اصفهان شهری است که توسط جهان گردان از بالا به آن نگاه می‌کردند، می‌گوید: آن‌ها گنبدهای فیروزه‌ای رنگ را می‌دیدند و به این شهر لقب «شهر گنبدهای فیروزه‌ای» را دادند.
ریاحی با بیان اینکه در برخی از مناطق امروزی مانند هند و آسیای میانه و حتی در مالزی از پل خواجو اصفهان الگو برداری شده است، ادامه داد: بسیاری از معماران اصفهانی در زمان صفوی مهاجرت کردند و بسیاری از بناها را در پهنای جهان خلق کرده‌اند، به طوری که خیلی از هنرمندان را ایران در زمان مغول ترک کردند و به شهر سمر قند مهاجرت کردند.
به گزارش ایمنا، می‌توان گفت که اصفهان به‌عنوان یکی از قله‌های هنر و معماری ایران، میراثی غنی از تاریخ و فرهنگ را در دل خود نهفته دارد؛ از کاشی‌کاری‌های زیبا تا طراحی‌های منحصر به فرد بناهای تاریخی، این شهر نمایانگر تلاش‌های بی‌وقفه معماران و هنرمندان در طول تاریخ است.
با توجه به الگوگیری دیگر شهرها از سبک معماری اصفهان، اهمیت حفظ و معرفی این آثار بیش از پیش احساس می‌شود؛ اصفهان نه تنها یک شهر تاریخی، بلکه نمادی از هویت ملی و فرهنگی ایرانیان است که باید به نسل‌های آینده منتقل شود.
نظر شما