به گزارش خبرگزاری ایمنا، در جنوب شرق اصفهان یکی از مهمترین گورستانهای تاریخی جهان اسلام با گنجینهای ارزشمند از مقابر و مشاهد بزرگان قرار گرفته است، این گورستان در کنار آرامستانهایی همچون قبرستان بقیع در مدینه و گورستان وادیالسلام در نجف از مهمترین و متبرکترین مراقد جهان اسلام محسوب میشود.
مساحت مزار تخت فولاد حدود ۷۵ هکتار است که شامل ۶۶ تکیه بوده که تا کنون ۴۴ تکیه باقیمانده و بیشتر تکایا ثبت ملی شده است، از این گورستان در کتب تاریخی به نامهای لسانالارض، بابارکنالدین و تخت فولاد یاد شده است، امروزه مجموعه مزارات این گورستان عظیم را تخت فولاد مینامند، وجه تسمیه آن را میتوان بهواسطه وجود عبادتگاه و قبر بابافولاد حلوایی (متوفی ۹۵۹ هجری) دانست که سنگ قبر این عارف عالم یکی از مهمترین علل نامگذاری این قبرستان به «تخت فولاد» ذکر شده است.
تخت فولاد عبادتگاه بسیاری از علما و عرفا در طول تاریخ بوده است، وجود مصلای بزرگ شهر، تکایا و بقاع متعدد و سرانجام مزار شهیدان انقلاب اسلامی در سالهای اخیر، این گورستان را بهعنوان مکانی معنوی مورد توجه و احترام مردم قرار داده است.
برگزاری جلسات دعا و نیایشهای گوناگون همچون دعای کمیل در شبهای جمعه در تکایا و بقاع تخت فولاد بر تبرک و قداست آن افزوده است، در منابع آمده است زمانی که اصفهان دچار قحطی و خشکسالی میشد علما در تخت فولاد نماز استسقا میخواندند و از خدا طلب باران میکردند، برپایی نمازهای عید در مصلی تخت فولاد به اعتبار معنوی آن افزوده است، تخت فولاد اکنون بهعنوان مقصد گردشگری شهر اصفهان مطرح و بسیاری از علاقمند به حوزه گردشگری معنوی و زیارتی را به خود جلب میکند.
تخت فولاد نام مزارستان تاریخی شهر اصفهان است که به گواهی سنگ آرامگاهها و اشیا کشف شده پیشینه آن را میتوان قرن چهارم و پنجم هجری دانست، وجود آرامگاه یوشع در تکیه لسانالارض سابقه آن را حتی به پیش از اسلام نیز بازمیگرداند.
تخت فولاد فقط یک گورستان نیست، بلکه مجموعهای است از تکیه، کاروانسرا، مدرسه، مسجد، چله خانه و آبانبار از سال ۱۳۶۳ شمسی خاکسپاری عمومی درگذشتگاه در این گورستان متوقف و پس از بازسازی در سال ۱۳۷۵ شمسی با شماره ۱۷۳۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
پژوهشگران شیعه، تخت فولاد را به لحاظ قداست و تعداد بزرگان مدفون در آن «وادیالسلام ثانی» مینامند.
این مزارستان علاوه بر اینکه آرامگاه بیش از هزار نفر از مشاهیر ایران زمین است بهعنوان یک سایت موزه گردشگری شامل زیباترین آثار سنگ آرامگاهها با نقوش بینظیر انسانی، جانوری، گیاهی و مشاغل است.
همچنین بناهای بی نظیری در آن وجود دارد که از نظر تاریخی، معماری، زیبا شناسی و هنری این مکان را در زمره مهمترین گورستانهای جهان جای داده است.
تخت فولاد هم محل تفریح و تفرج است، هم جای زهد و عبادت، هم غمانگیز است، هم نشاطآمیز، وجود عمارات، اثری مخصوص در روح اشخاص صاحبدل ایجاد میکند.
آنچه در ادامه میخوانید حاصل گفتوگوی خبرنگار ایمنا با ابراهیم عمرانی، مدیر مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تختفولاد برای آگاهی شهروندان از آخرین اقدامات و فعالیتهای انجام شده در این مجموعه است.
ایمنا: تخت فولاد چه ظرفیتهایی دارد؟
عمرانی: اصفهان بهعنوان یک شهر غنی در حوزه تاریخ، میراث، گردشگری، هنر و معماری است و بخشی از این ظرفیتها از جمله تخت فولاد هنوز نمایان نیست، تعبیر ما این است که بخشی از گمشده شهر است که شاخصسازی و معرفی آن بهخوبی انجام نشده است، حتی برخی شهروندان اصفهانی نسبت به این سرمایه بیاطلاع هستند.
ایمنا: چه اقداماتی برای معرفی این مجموعه انجام شده است؟
عمرانی: در مجموعه تخت فولاد به لحاظ اینکه این اتفاق رخ دهد، سعی شده است سه ضلع یک مثلث را بهعنوان هندسه حرکتی مجموعه تعریف کنیم، ضلع اول این مثلث یک دعوت شایسته است، نیاز به تبلیغ نیست، بعضی مواقع در تبلیغ شاهد اغراق هستیم، اما در دعوت باید مخاطب را بهصورت شایسته دعوت کنیم تا حضور پیدا کند، مجموعه رویدادهایی در هفت بخش مختلف برای حوزه دعوت شایسته به مجموعه تخت فولاد تعریف شده است.
ضلع دوم میزبانی شایسته است؛ اعتقاد داریم اگر دعوت شایسته انجام شود و زائر و گردشگر حضور پیدا کند، وظیفه ما میزبانی شایسته است که بیشتر پروژهها به سمت خدمات شهری، عمران و مرمت و زیرساختها میرود.
ضلع سوم طراحی مجموعه برای بهره شایسته است، هنگامی که دعوت و میزبانی خوب انجام شد، حضور باید موجب بهره افراد شود، بر اساس سلایق مختلف فضا فراهم است، فردی مذهبی است و از فضای زیارتگاهی و عبادتگاهی مجموعه بهره میبرد، فردی علاقهمند به حوزه گردشگری است و شاید از طریق یک کتیبه و فضای معماری تکیه از فضا لذت ببرد و هر شخص فراخور ذائقه خود بتواند ارتباطی با مجموعه برقرار کند.
ایمنا: به ثمر نشستن این سه ضلع چه نتیجهای دارد؟
عمرانی: اگر این سه ضلع خوب طراحی شود، منجر به یک حضور و تجربه شایسته در مجموعه تخت فولاد میشود که اگر بتوانیم این تجربه شایسته را داشته باشیم، در تخت فولاد شاهد بازاریابی مؤثر و حضور یک مشتری وفادار در تخت فولاد هستیم، چرا که در نهایت باید به سمتی برویم که تخت فولاد مشتری وفادار پیدا کند، نگاه ما به بازاریابی این است که حضور زائر و گردشگر مد نظر است.
ایمنا: چه پروژههایی در حوزه دعوت انجام شده است؟
عمرانی: در حوزه دعوت چند رویکرد اساسی داریم، رویکرد اول زیباسازی مجموعه است که ظاهر و کالبد مجموعه را بتوانیم زیبا جلوه دهیم، پروژه نورپردازی تکایا، عناصر زیارتی و گردشگری که در انتهای سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، ۹ پروژه نورپردازی انجام شد، نورپردازی تکیه بابا رکنالدین، تکیه خاتونآبادی، آبانبار کازرونی، جداره تکیه زنجانیها، تکیهریزی و تکیه بروجردیها از جمله پروژههای حوزه زیباسازی بوده است.
در حوزه برجستهسازی، تولید تمبر ملی تخت فولاد و ثبت تقویم تخت فولاد در شورای فرهنگ عمومی کشور انجام شده و بهزودی در شورای عالی انقلاب فرهنگی طرح موضوع میشود و بیستوششم خرداد که روز ثبت ملی تخت فولاد است، در تقویم ملی کشور ثبت میشود.
همچنین ثبت جهانی تخت فولاد پیگیری میشود، مطالعات در سطح استان انجام شده و مورد تأیید اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان قرار گرفته و مکاتبات با وزارت انجام شده است، پروسه شش ماهه را باید طی کند و اگر آثار شاخص را داشته باشد در فهرست آثار جهانی ثبت میشود.
فراخوان جشنواره فیلم کوتاه تخت فولاد از اواسط مرداد اعلام میشود
پروژه دیگر در این حوزه احیای انبار کازرونی است، تنها آبانبار زنده شهر در تخت فولاد و مجاور تکیه کازرونی قرار دارد، سالها این آبانبار در حوزه خدمات شهری استفاده میشد که از سال قبل با تمهیدات اندیشیده شده، منبع آب به نقطه دیگری انتقال پیدا کرد، این آبانبار کارکرد اصلی خود را پیدا کرد و بهعنوان یکی از ایدههای موزه آب اصفهان قرار است در سال ۱۴۰۳ احیا شود.
فراخوان جشنواره فیلم کوتاه تخت فولاد از اواسط مرداد اعلام میشود، سعی کردیم با مشارکت مردم بتوانیم برای تخت فولاد تولید محصول داشته باشیم، یکی دیگر از پروژهها تورهای موضوعمحور است که تحت عنوان گنجنامه از ابتدای سال ۱۴۰۲ برگزار شده و تاکنون ۱۱ تور با موضوعات تخصصی از جمله تور معرفی زنان مشهور در تخت فولاد، گنبدهای تخت فولاد، عناصر و سازههای آبی، عناصر و ظرفیتهای متناسب با محرم، حجاریها و ماده تاریخهای تخت فولاد برگزار شده و تا پایان سال یکی دیگر از رویدادهای گردشگر برگزار میشود.
یکی از رویکردهای ما در مجموعه برای دعوت خوب و شایسته تمرکز بر جغرافیای تخت فولاد و حرکت بهصورت نقطهزنی است، در این راستا رویدادی بهنام «تکیهگرد» بهصورت فصلی برگزار شد، یکی از تکایای تخت فولاد نقطه هدف مجموعه قرار میگیرد و طی یکی دو روز رویدادهای مجموعه در آن انجام میشود، دو رویداد تکیهگرد در سالهای ۱۴۰۲ و ۱۴۰۱ اجرا شده است و در تابستان نیز تکیه کازرونی بهعنوان مقصد رویداد تکیهگرد خواهد بود.
از برنامههای دیگر در حوزه برجستهسازی رویداد در محضر است که بهصورت ماهانه در محضر یکی از علمای تخت فولاد قرار میگیریم و به بررسی ابعاد شخصیتی آن عالم پرداخته میشود، اولین رویداد با محوریت آقامحمد بیدآبادی و آخرین رویداد در محضر آیتالله درچهای برگزار شد و چهارم مرداد با محوریت بانو مجتهد امین برگزار میشود.
برگزاری اختتامیه رویداد ایدهکاپ در مرداد
ایمنا: در حوزه اجتماعیسازی چه پروژههایی انجام شده است؟
عمرانی: آئین تجلیل از خادمان و موثران تخت فولاد که طی ۲۰ سال در تخت فولاد زحمت کشیدند سال گذشته برگزار شد، فراخوان رویداد ایدهکاپ گردشگری با همکاری معاونت برنامهریزی شهرداری اصفهان در فروردین اعلام شد و اکنون در مرحله اولیه داوریها هستیم و در ابتدای مرداد آئین اختتامیه برگزار میشود، ۲۰۷ ایده با موضوع رونقبخشی تخت فولاد از سمت مردم به دبیرخانه ارسال شد و در مرحله اول ۳۰ اثر داوری میشود و در نهایت ۳۰ ایده نهایی به مرحله پایانی میرود.
احیای دو چلهخانه از سه چلهخانه در تخت فولاد انجام شده است که شهروندان میتوانند با ثبت نام از این اماکن بهعنوان عبادتگاه فردی استفاده کنند، رویداد دیگر «عصر دلگشا» است که بعدازظهر پنجشبهها در تخت فولاد برگزار میشود.
سعی کردیم مردم را پنجشنبهها به تخت فولاد دعوت کنیم و اتفاقات خوبی را در حوزه گردشگری و زیارتی برای آنها رقم بزنیم، همچنین توزیع آش نذری بهصورت هفتگی در این رویداد انجام میشود.
رویداد سر دلبران با این رویکرد اجرا میشود که بتوانیم تخت فولاد را اجتماعی کنیم، مردم در معیت شخصیتها و مشاهیر حضور پیدا میکنند؛ این رویداد سعی کرده است فرصتی را فراهم کند تا حضور شخصیتهای ویژه که حرفی برای گفتن دارند، علاوه بر اینکه دعوتی ویژه از همه مردم است بتواند علاقهمندان را همراه کند.
پیشرفت ۹۵ درصدی پروژههای مرمتی تخت فولاد
ایمنا: چه پروژههایی در حوزه میزبانی در نظر گرفته شده است؟
عمرانی: یکی از رویکردها در این حوزه مناسبسازی، روشنایی محوطههای تخت فولاد و معابر بوده است، پروژه روشنایی شش معبر اصلی مجموعه تخت فولاد در این دوره مدیریت شهری پیگیری شد، یکی از رویکردها ترویج گردشگری شبانه در تخت فولاد و کاهش جرمخیزی منطقه است که با این پروژه تا حدودی انجام شد، همچنین تقویت و بهینهسازی برج نورهای تخت فولاد بود، ۱۱ برج نور در این مکان داریم که در ۱۴۰۲ سه برج تقویت شد و مابقی تا پایان تابستان جاری انجام میشود.
روشنایی محوطه تکایای تخت فولاد انجام شده است، البته بیش از ۱۹ پروژه فعال مرمتی در سال ۱۴۰۲ داشتیم، با پیشرفت ۹۵ درصدی این پروژهها انجام شده است و تا یک ماه آینده به بهرهبرداری میرسد، حدود ۹ پروژه جدید مرمتی نیز آغاز شده و در حال تجهیز کارگاه است.
ایمنا: پروژههای میزبانی با رویکرد خواناسازی کدام است؟
عمرانی: نصب تابلوهای هدایت مسیر شهری و منطقهای، ۱۱۲ تابلوی دوزبانه سال گذشته در پهنه تخت فولاد نصب شد و حدود ۹ تابلوی هدایت مسیر شهری در بزرگراهها و رینگ یک مجموعه تخت فولاد با هماهنگی معاونت حملونقل و ترافیک طراحی و اجرا شد، تا پایان سال نیز تابلوها در شش نقطه جدید نصب میشود، مستندسازی قبور یکی دیگر از پروژهها است، یکی از مشکلات این بود که هیچ داده و اطلاعاتی از سنگ مزارهای تخت فولاد در اختیار نداشتیم، این دادهها باید در اختیار مجموعه قرار میگرفت و برای پروژههای پژوهشی و عمرانی لازم بود، انتهای سال ۱۴۰۱ این پروژه در تکیه فیضعلیشاه انجام شد و تمام سنگ قبور تخت فولاد مستند شد، در ۱۴۰۲ تکیه کازرونی انجام شد و سال جاری با اعتبار ویژهای که برای این پروژه در نظر گرفته شده، در ۲۵ درصد از بافت تخت فولاد این پروژه انجام میشود.
پروژه دیگر «گردشگری مجازی» است که با یک شرکت دانشبنیان در تهران طرح موضوع و عقد قرارداد انجام شد؛ اواسط مرداد از این پروژه رونمایی میشود، این پروژه شامل ۱۲ هزار و ۶۰۰ عکس کروی است، همچنین نصب نشانهشناسی انجام شده است، نیاز بود تا عناصر زیارتی و گردشگری برای زائر و گردشگر معرفی شود، سعی کردیم با شناسایی حدود ۵۴۰ عنصر فاز اول طرح را با ۱۲۰ نشانه انجام دهیم.
ایمنا: پروژههای حوزه میزبانی با رویکرد هویتسازی کدام است؟
عمرانی: چهار سقاخانه تخت فولاد برای احیا شناسایی شد که سه سقاخانه انجام شده و سقاخانه نهایی طی دو ماه آینده به اتمام میرسد، موضوع دیگر ایمنسازی تخت فولاد است، هشت نقطه جرمخیز تخت فولاد شناسایی و با طراحی و تغییر کاربریهای ایجاد شده سعی شد ایمنی و امنیت مجموعه بالا رود، پروژه احداث و ایجاد باغ درختان مثمر از جمله این پروژهها است، همچنین ۵۰ دوربین در مجموعه نصب میشود.
اقداماتی از جمله ثبتنام تورهای گردشگری، تعویض سنگ قبور، تمایل به انجام پروژههای گردشگری و چاپ کتاب، رزرو اماکن تخت فولاد و تمام آنچه در مجموعه بهعنوان خدمت تعریف میکنیم با رویکرد هوشمندسازی در قالب فضای مجازی انجام میشود.
ایمنا: چه پروژههایی در حوزه بهره انجام شده است؟
عمرانی: اولین پروژه دیوارنگارههای تخت فولاد است که قصه مشاهیر در قالب دیوارنگاره نقاشی میشود، دو دیوارنگاره تا کنون برگزار شد، دیوارنگاره خیابان کازرونی با محوریت جهانگیر قشقایی و دیوارنگاره خیابان آیتالله خوانساری با محوریت شخصیت شیخ مرتضی ریزی انجام شد.
کارگاههای تخت فولاد شناسی بهصورت مرتب در موضوعات عمومی و تخصصی انجام میشود، احیا و توسعه کتابخانه تخت فولاد انجام شد و به کتابخانه تخصصی رجالشناسی و مشاهیر اصفهان ارتقا پیدا کرد، راهاندازی گنجینهها و مینیموزهها که اولین آن با عنوان عکس خانه تخت فولاد بیستوچهارم خرداد سال جاری افتتاح شد، بیش از ۱۰۰۰ قطعه عکس نمایش داده میشود و علاقهمندان میتوانند پنجشنبه هر هفته از ساعت ۱۷:۰۰ تا ۱۹:۰۰ حضور پیدا کنند، گنجینه اسناد و اشیای تخت فولاد در حال عملیات اجرایی است و طی سه ماه آینده آماده میشود و موزه سنگ تا پایان سال رونمایی میشود.
احیای اماکن و ظرفیتهای گردشگری مجموعه تخت فولاد از جمله حوضخانه کازرونی که یکی از اماکن متروکه بود، انجام شده است و بهعنوان محلی برای برگزاری جلسات و رویدادهای فرهنگی استفاده میشود.
ایمنا: پروژههای رویکرد مرجعسازی در حوزه بهره کدام است؟
عمرانی: تدوین دانشنامه اصفهان، با توجه به اینکه بخشی از ریشه شهر در این مکان قرار دارد، در تخت فولاد در حال انجام است و امیدواریم تا پایان سال شاهد دو جلد از دانشنامه اصفهان باشیم.
نکته دیگر بازنگری دانشنامه اصفهان است که در ادوار گذشته به همت مدیران و همکاران مجموعه تولید شده و پس از هفت سال نیاز به بازنگری آن بود که جلد اول رو به اتمام است.
چهار اثر فاخر بهعنوان مرجع وجود دارد که توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه در حال چاپ است، از جمله کتاب «گلشن فضائل» که نامهها و دیوان اشعار رکنالملک است، کتاب معرفی تخت فولاد و دانشنامه تاریخ تخت فولاد از جمله آثار فاخر است.
در حال حاضر آثاری با رویکرد معرفی تخت فولاد به قشر نوجوان تولید میشود.
ایجاد جریان دائمی از زائر و گردشگر
ایمنا: به افق برنامههای تخت فولاد اشاره کنید!
عمرانی: افق ما ایجاد جریان دائمی زائر و گردشگر در مجموعه تخت فولاد است که برای تحقق آن باید بهدنبال مشتری وفادار برویم و برای تحقق این هدف، باید یک تجربه خوشایند از حضور در مجموعه تخت فولاد رقم بخورد و برای ایجاد این تجربه باید سه ضلع مثلث در قالب پروژهها و رویکردها تعریف شود.
تمرکز ما در سال ۱۴۰۱ که سال اول بود، بر حوزه میزبانی شایسته و سال ۱۴۰۲ تمرکز بر دعوت شایسته بود و سال ۱۴۰۳ تمرکز بر بهره شایسته است.
ایمنا: رونمایی از پروژههای عمرانی چه زمانی انجام میشود؟
عمرانی: به احتمال زیاد پس از ایام محرم آئین رونمایی از پروژههای مرمتی و عمرانی تخت فولاد را خواهیم داشت که بیش از ۱۹ پروژه مرمتی است که از سال گذشته آغاز شده است و پایان آن با حضور شهردار رونمایی میشود.
ایمنا: اهمیت مجموعه تخت فولاد از لحاظ مدیریت شهری چیست؟
عمرانی: تخت فولاد از سه جهت برای مدیریت شهری مهم است و با توجه به اینکه در این دوره شعار شهرداری اصفهان شهر زندگی است، سه رویکرد را تقویت کردیم.
از لحاظ اینکه مدیریت شهری توجه ویژه به مناطق کمبرخوردار دارد و مجاور تخت فولاد بافت مسکونی قرار دارد که بیشتر سکنه ضعیف و محروم هستند، شهرداری توجه دارد که با طرحهای محرک و توسعهای که در مجموعه تخت فولاد اجرا میکند و درگیر کردن مجاوران مجموعه تخت فولاد در اجرای پروژهها که نوعی ذینفع هستند، این منطقه را از کمبرخورداری خارج کنند.
جایگاه تاریخی تخت فولاد اهمیت زیادی دارد، زیرا دومین قبرستان بزرگ جهان تشیع و سومین قبرستان بزرگ جهان اسلام است، بهواسطه دفن بزرگان، پیامبران و علما در این سرزمین مقدس هستند، پس چنین ظرفیتی میطلبد تا مدیریت شهری عنایت ویژهای به این مجموعه داشته باشد.
گونه جدید گردشگری معنوی باید پررنگ شود
وجه سومی که تخت فولاد برای مدیریت شهری اهمیت دارد، وجه گردشگری تخت فولاد و ظرفیتهای موجود در این حوزه است، میتوانیم گونه جدیدی از گردشگری را تحت عنوان گردشگری معنوی یا گردشگری تعالیبخش در شهر داشته باشیم، با توجه به ظرفیتهایی که تخت فولاد دارد، اعم از وجود آرامگاه بسیاری از بزرگان و ریشههای شهر اصفهان، ظرفیتهایی که در حوزههای بناهای آرامگاهی داریم و هرکدام صاحب سبک و معماری خود است، میتوانیم گونه جدید گردشگری معنوی را همچون تفریحی، سیاحتی، سلامت و غذا را در تخت فولاد از طریق طرحها و رویدادها در مجموعه پررنگ کنیم.
وجه چهارم جنبه زیارتگاهی تخت فولاد است که برای مدیریت شهری اهمیت ویژه دارد.
ایمنا: بودجه مجموعه تخت فولاد چه میزان است؟
عمرانی: حدود ۳۲ میلیارد اعتبار در سال جاری برای مرمت، ایجاد زیرساختها و توسعه مجموعه تخت فولاد در مدیریت شهری پیشبینی شده است، این نشان میدهد عنایت ویژهای به این مجموعه وجود دارد.
ایمنا: اهمیت ایجاد مرگاندیشی چیست؟ در تخت فولاد چه اقداماتی به این منظور انجام شده است؟
عمرانی: در روایت و احادیث اسلامی توجه زیادی به مرگاندیشی شده است، باید سعی کنیم جامعه را به سمت مرگاندیشی حرکت دهیم نه مرگهراسی؛ تخت فولاد با توجه به ظرفیتها موقعیت جغرافیایی در شهر و مرکز شهر دارد، بهنوعی شاید بتوانیم از این مکان بهره بگیریم و یاد مرگ را پررنگ کنیم، این امر برکاتی دارد، اگر مردم ما بهطور دائم به یاد مرگ باشند، شاید بسیاری از آسیبهای اجتماعی در شهر بهشدت کاهش پیدا کند.
به همین جهت در مدیریت شهری اصفهان سعی شده است پازل یا بخشی از طرحواره کلی که در شهر زندگی تعریف شده است، در تخت فولاد اجرا شود و با ترویج و تبلیغ موضوع مرگاندیشی بتواند بسیاری از ناهنجاریها را کاهش دهد.
ایمنا: زیارت شهدا و علما در مجموعه تخت فولاد چه محاسنی دارد؟
عمرانی: یکی از دیگر محاسن مجموعه تخت فولاد، دفن علما و شهدای دفاع مقدس، حرم و سلامت در دل این مجموعه است که موجب میشود مردم با زیارت آنها بتوانند سیره شهدا را درک و به سبک زندگی آنها توجه کنند و در زندگی خود بهره ببرند.
حاجآقا رحیم ارباب در تخت فولاد آرمیده است که بنا به روایات ایشان در طول عمر غیبت نکردند و نگاه به نامحرم نکردهاند، امروز تمام مردم شهر میتوانند با شناخت و مطالعه سبک زندگی ایشان این ویژگیها را در خود بروز دهند.
نظر شما