به گزارش خبرگزاری ایمنا، پایه زندگی انسان بر اساس ارتباط افراد، استحکام پیوندهای اجتماعی و روابط دسته‌جمعی شکل می‌گیرد، از این‌رو تقویت و تحکیم پیوندها و ارتباطات انسانی و مقابله با عوامل و اسباب تفرقه و نفاق در جامعه از ضرورت برخوردار است.
صدها روایت که درباره شیوه‌های ارتباطی با دیگران از پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) از جمله روایاتی متواتری که از امام حسن مجتبی (ع) در این زمینه نقل شده، بیانگر جزئیات رفتاری است که نشان می‌دهد خوش رفتاری خمیر مایه روابط انسانی در جامعه است، همان طور که امام حسن (ع) می‌فرماید «خوش‌رفتاری با مردم، رأس خرد است «رَأسُ العَقلِ مُعاشَرَةُ النّاسِ بِالجَمیلِ» (بحار الأنوار، جلد ۷۵، صفحه ۱۱۱).» عقل و خرد ابزارهای قدرتمندی است که می‌تواند افراد را به سمت بروز رفتار خوب و حسن خلق هدایت کند؛ عقل به ما این امکان را می‌دهد تا موقعیت‌ها را تجزیه و تحلیل کنیم، عواقب را در نظر بگیریم و بر اساس منطق و شواهد انتخاب کنیم و این به ما کمک می‌کند تا از رفتار تکانشی که ممکن است منجر به نتایج منفی شود، اجتناب کنیم؛ در رفتار تکانشی شخص دارای رفتارهای منطقی نیست و برعکس، عجله و صبر نکردن مشخصه اصلی این رفتار است و طی این رفتار هر چیزی می‌تواند اتفاق بیفتد؛ شخصی که رفتار تکانشی دارد به طور معمول روی رفتار خود کنترلی ندارد و روند تفکر منطقی در این مسیر از بین می‌رود، بنابراین شخص نمی‌تواند به نتایج اقدامات و عواقب خویش فکر کند.
عقل به ما کمک می‌کند تا قوانین و انتظارات جامعه را درک کنیم، سپس می‌توانیم رفتارهایی را انتخاب کنیم که نسبت به دیگران مؤدبانه باشد و به ایجاد یک محیط اجتماعی مثبت کمک کند، اما خرد با گنجاندن تجربه و دانش بر عقل بنا می‌شود؛ خرد داشتن به افراد امکان می‌دهد تا اثرات بالقوه بلندمدت اعمال خود را درک کنند؛ خرد، همدلی و توانایی درک و به اشتراک گذاشتن احساسات دیگران را تقویت می‌کند و ما را به انجام رفتارهایی سوق می‌دهد که نه تنها به خودمان بلکه به دیگران نیز سود برساند؛ خرد به آدمی کمک می‌کند تا با در نظر گرفتن دیدگاه‌های مختلف و سنجیدن عواقب بالقوه، در موقعیت‌های پیچیده حرکت کند و این موجب می‌شود انتخاب‌هایی داشته باشیم که نه‌تنها منطقی، بلکه اخلاقی و برای خیر بزرگ‌تر نیز مفید باشد.
عقل مانند موتور است، قدرتی برای تجزیه و تحلیل و انتخاب را فراهم می‌کند و خرد مانند فرمان است که این قدرت را با در نظر گرفتن تجربه، همدلی و حس عواقب بلندمدت به سمت رفتار خوب هدایت می‌کند؛ تصور کنید در یک مهمانی هستید و کسی را می‌بینید که طرد شده است، عقل ممکن است به شما بگوید که دخالت می‌تواند منجر به درگیری شود، با این حال خرد ممکن است شما را راهنمایی کند تا به فرد طرد شده نزدیک شوید و او را در گفت‌وگو مشارکت دهید، بنابراین عقل و خرد برای رفتار اخلاقی حیاتی است، عقل ابزار تجزیه و تحلیل را فراهم می‌کند، در حالی که خرد آن ابزارها را به سمت اقدامات مثبتی سوق می‌دهد که به نفع خودمان و دیگران خواهد بود، بنابراین طبق فرموده امام حسن مجتبی (ع)، خوش‌رفتاری با دیگران نیازمند خرد است.
امام حسن مجتبی (ع) در حدیث دیگری می‌فرماید «خویشاوندان نزدیک آنهایی هستند که محبت بیشتری دارند، اگرچه نسب آنها دورتر باشد، و خویشاوندان دور آنهایی هستند که محبت کمتری دارند، اگر چه نسبشان نزدیک تر باشد «الْقَرِیْبُ مَنْ قَرَّبَتْهُ الْمَوَدَّةُ وَ إنْ بَعُدَ نَسَبُهُ وَالْبَعیدُ مَنْ باعَدَتْهُ الْمَودَةُ و إنْ قَرُبَ نَسَبُهُ» (تحف العقول، جلد ۱، صفحه ۲۳۴).» اشاره آن حضرت به این نکته است که پیوند دل و همدلی در ارتباط انسان‌ها با یکدیگر بسیار مهم بوده و در اینجا ملاک حسن خلق و محبت است و این موضوع به هوش رفتاری (BI) مربوط می‌شود؛ هوش رفتاری به افراد کمک می‌کند تا رفتارهای خوب یا بد را در موقعیت‌های مختلف تشخیص دهند و به‌طور مناسب عمل کنند و از ایجاد رنجش جلوگیری کنند؛ گاهی رفتار خوب نیاز به انعطاف‌پذیری دارد، هوش رفتاری موجب می‌شود تا نشانه‌های اجتماعی را درک کنید و اعمال خود را بر این اساس تنظیم کنید.
نظر شما