به گزارش خبرنگار ایمنا، در چهلمین روز از بهار سال ۱۳۶۱ و پس از حدود یک ماه از عملیات فتح‌المبین، درحالی که هنوز خستگی جسمی رزمندگان شرکت‌کننده در این نبرد برطرف نشده و آسیب‌های تجهیزاتی ناشی از این عملیات ترمیم نیافته بود، رزمندگان اسلام بزرگ‌ترین تهاجم خود را به منظور فرصت ندادن به ارتش عراق و نیز برای پایان‌دادن به اشغال خوزستان آغاز کردند.
در این عملیات که در دومین سال پس از حمله ارتش بعثی عراق به خاک ایران انجام شد و ۲۵ روز به طول انجامید، حدود ۵۴۰۰ کیلومتر مربع از سرزمین‌های جنوب استان خوزستان از قوای دشمن متجاوز پس گرفته شد. این نبرد به بزرگ‌ترین موفقیت نیروهای ایرانی در تمام دوران جنگ تحمیلی تبدیل شد، زیرا رزمندگان ما توانستند خرمشهر را پس از ۵۷۵ روز از اشغال آزاد کنند و پرچم جمهوری اسلامی را بر گلدسته مسجد جامع این شهر برافرازند.
عملیات الی‌بیت‌المقدس از گسترده‌ترین و باارزش‌ترین عملیات‌های دوران دفاع مقدس و یکی از ۱۲ عملیات بزرگ و مؤثر ایران در هشت سال دفاع مقدس است. هر مرحله از این عملیات در مقایسه با عملیات‌هایی مثل ثامن‌الائمه و طریق‌القدس، خود یک عملیات بزرگ به حساب می‌آید.
عبدالحمید امانی، نویسنده کتاب کارنامه عملیاتی رزمندگان لشکر ۸ نجف اشرف در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، به بازخوانی نقش رزمندگان این لشکر در عملیات «الی بیت‌المقدس» پرداخته است.
رخنه‌ای که با احداث یک خاکریز و عقب راندن نیروهای دشمن ترمیم شد
در مرحله دوم عملیات گردان‌های چهارده معصوم، انبیا و صاحب‌الزمان از محور راست، گردان‌های ثامن‌الائمه، فتح، شهید مدنی و دو طفلان مسلم از محور چپ تک خود را آغاز کردند. آن‌ها موفق شدند مواضع دشمن را که به‌صورت دورادور پدافند کرده بود، تا دژ مرزی پاک‌سازی کنند.
این گردان‌ها پس از طی ۱۵ کیلومتر، در ساعت ۹:۳۰ صبح دژ مرزی ایران را به تصرف درآوردند و با تیپ ۱۴ امام حسین (ع) در سمت راست الحاق کردند. دو گردان چهارده معصوم و ثامن‌الائمه، جهت تأمین هدف، از دژ مرزی عبور کردند و در دژ پدافندی عراق مستقر شدند. با توجه به توقف پیش‌روی سایر یگان‌ها تا دژ مرزی ایران و مقاومت دشمن در جناح چپ، الحاق با تیپ ۷ دزفول انجام نشد و نیروهای تیپ نجف به پشت دژ مرزی ایران بازگشتند.
نیروهای تیپ ۷ در پشت جاده مرزی پدافند کردند، بنابراین در جناح چپ تیپ نجف، رخنه‌ای به عرض دو کیلومتر ایجاد شد. دشمن سعی داشت با استفاده از رخنه ایجاد شده، نیروهای این تیپ را محاصره کند، از این رو توسط مهندسی تیپ و جهاد اصفهان یک خاکریز مقطع از جاده مرزی تا دژ ایران احداث شد و شب‌هنگام رزمندگان با عقب‌راندن نیروهای دشمن این رخنه را ترمیم کردند.
با شروع مرحله دوم عملیات، نیروهای دشمن مستقر در جنوب رودخانه کرخه نور (غرب جاده اهواز - خرمشهر) که از تأمین عقبه خودشان احساس نگرانی می‌کردند و طی ۱۰ روز نبرد، نیروهای بسیاری را از دست داده بودند، از نظر روحی در وضعیت بحرانی به‌سر می‌بردند. پس از پایان مرحله دوم عملیات و تصرف خط مرزی به دست نیروهای ایرانی، دشمن که احتمال به خطر افتادن بصره را می‌داد، در هجدهم اردیبهشت‌ماه از شمال منطقه عملیاتی (قرارگاه قدس) عقب‌نشینی کرد، در نتیجه جاده خرمشهر - اهواز آزاد شد.
طی مراحل اول و دوم عملیات بیت‌المقدس، تیپ نجف متحمل تلفات انسانی زیادی شد، از این رو از سوی قرارگاه فتح دستور بازسازی و سازماندهی مجدد گردان‌های تیپ صادر شد و در مرحله سوم عملیات، تیپ نجف به عنوان احتیاط در نظر گرفته شد.
تلاش بعثی‌ها برای شکستن حلقه محاصره خرمشهر
ساعت ۲۳:۲۵ یکم خرداد ماه سال ۱۳۶۱ مرحله چهارم عملیات بیت‌المقدس آغاز شد و گردان پیاده شهید مدنی که مأموریت داشت خط دشمن را بشکند، حرکت خود را شروع کرد. دشمن در مقابل نیروهای تیپ ۸ نجف میادین مین گسترده‌ای را ایجاد کرده بود که با توجه به جدید بودن این میدان مین نیروهای تیپ نجف موفق به باز کردن آن نشدند، اما با یک گردش به راست، با استفاده از معبر تیپ امام‌حسین (ع) موفق به شکستن خط دفاعی دشمن شدند. بلافاصله گردان‌های پیاده ششم و هفتم و به دنبال آن گردان ثامن‌الائمه و گردان انبیا با عبور از میدان مین و استفاده از موفقیت گردان شهید مدنی اقدام به پاک‌سازی و انهدام تجهیزات دشمن و پیش‌روی به سمت خاکریز دوجداره کردند.
در ادامه عملیات گردان‌های پیاده صاحب‌الزمان و حضرت رسول و همچنین دو گروهان ویژه، در امر پاک‌سازی منطقه این گردان‌ها را تقویت کردند. سپس نیروها در پشت خاکریز دوجداره به حالت پدافندی قرار گرفتند و برای مقابله با پاتک‌های دشمن آماده شدند.
حدود ساعت ۱۰ صبح الحاق با تیپ ۱۴ امام حسین (ع) و تیپ ۸ نجف اشرف پشت خاکریز دوجداره صورت گرفت. سپس نیروها برای ادامه عملیات آزادسازی خرمشهر آماده شدند. در این روز فرمانده گردان انبیا زخمی شد و فرماندهی نیروهای گردان را سعیدالله عسکری بر عهده گرفت.
ساعت ۱۰ صبح روز دوم خرداد، تعدادی از نیروهای تیپ نجف در نخل‌های جلوی خاکریز دو جداره پراکنده بودند. پس از تثبیت خط، حاج‌احمد کاظمی به منطقه آمد و به فرماندهان دستور داد برای آرایش نیروها در پشت خاکریز دو جداره از نخل‌ها خارج شوند.
دشمن تصور می‌کرد نیروهای ما قصد عقب‌نشینی دارند، از این رو اقدام به پاتک کرد و با آتش خود نیروهای تیپ نجف را زیر آتش گرفت که متقابلاً با آتش نیروهای پیاده، ادوات و زرهی مواجه شد، تعدادی از نیروهای دشمن در شهرک رفاهیه در سه کیلومتری خرمشهر مقاومت می‌کردند که پس از دو ساعت درگیری با تمام شدن مهماتشان، ۲۰۰ نفرشان تسلیم شدند و سایر نیروهای عراقی تا ساختمان‌های گمرک عقب‌نشینی کردند.
احمد کاظمی به نیروهای پیاده اعلام کرد خشاب‌های خود را با تیر رسام پر کنند. ساعت ۲۱، همه نیروها هم‌زمان تیراندازی را آغاز کردند که بر اثر تیراندازی نیروهای خودی، دشمن که روحیه و توان خود را از دست داده بود، از پشت خاکریز جنب پلیس‌راه عقب نشینی کرد و در ساختمان‌های گمرک مستقر شد. همان‌شب نیروها و تجهیزات تیپ نجف دو کیلومتر پیش‌روی کردند و پشت خاکریز جنب پلیس‌راه مستقر شدند.
در روز دوم خرداد با تنگ‌تر شدن حلقه محاصره خرمشهر، بخشی از نیروهای دشمن تسلیم شدند و تلاش عراقی‌ها در شکستن حلقه محاصره و نجات نیروهایشان نتیجه‌ای نداشت.
دستور حاج‌احمد برای آغاز تک نیروهای تک‌ور به سمت خرمشهر
صبح روز سوم خرداد ۱۳۶۱ غلامعلی رشید فرمانده قرارگاه فتح طی تماس با فرماندهان تیپ امام حسین (ع) و تیپ نجف اشرف گفت: «قضیه خرمشهر به تلاش تیپ نجف و امام حسین بستگی دارد» برای همین در قرارگاه فتح مقرر شد تا تیپ امام حسین (ع) از طریق جاده شلمچه و تیپ نجف اشرف از جاده اهواز - خرمشهر وارد شهر شوند.
ساعت ۱۰ صبح روز سوم خرداد ۱۳۶۱ احمد کاظمی برای بررسی وضعیت دشمن و اجرای مانور نهایی، با یک دستگاه نفربر وارد خرمشهر شد و باتوجه به اینکه دشمن روحیه و توان خود را از دست داده بود، به نیروهای تک‌ور تیپ دستور داد تک خود را به سمت خرمشهر آغاز کنند.
نیروهای عراقی به‌صورت پراکنده در گمرک و شهرک ولی‌عصر (جنوب گمرک) مقاومت می‌کردند. گردان‌های پیاده صاحب‌الزمان، انبیا و ثامن‌الائمه با درهم شکستن مقاومت دشمن به ورودی خرمشهر رسیدند و تا رودخانه اروند به پیش‌روی ادامه دادند، سپس در جناح راست (منطقه پل نو) با تیپ امام حسین (ع) الحاق کردند.
گردان‌های ششم و هفتم با پشتیبانی تانک و نفربرهای تیپ نجف از جاده کمربندی جنوبی وارد خرمشهر شدند. نیروهای عراقی پس از اینکه در محاصره قرار گرفتند، تلاش کردند از طریق رودخانه اروند فرار کنند که تعدادی از آن‌ها در آب غرق شدند.
حوالی ظهر نیروهای عراقی در حالی که پیراهن‌های خود را از تن خارج کرده بودند، فوج فوج اسیر شدند. با سقوط شهر، احمد کاظمی پیام آزادی خرمشهر را از طریق بی‌سیم به قرارگاه اعلام کرد.
با توجه به اینکه دشمن قصد داشت شهر را بمباران کند، از طریق قرارگاه به نیروها دستور داده شد تا اسرا را هرچه سریع‌تر از شهر خارج کنند و حضور نیروهای تیپ‌ها در شهر به حداقل برسد. سرانجام بر خلاف تصور دشمن که در دروازه‌های شرقی، شمالی و جنوبی در کمین ایرانی‌ها بود، رزمندگان اسلام از دروازه‌های غربی و شمالی، یعنی از همان محوری که دشمن وارد خرمشهر شده بود، وارد شهر شدند و خرمشهر بعد از ۵۷۵ روز آزاد شد.
نظر شما