به گزارش خبرنگار ایمنا، رجب ماه خیر و برکت است؛ ماهی که علما و بزرگان دین اهتمام به ذکر، دعا، استغفار و عبادت به هر شکلی را در آن توصیه کرده‌اند.
در میانه همین ماه است که گوهری تابناک متولد می‌شود و علی نام می‌گیرد. نامی که والا و برتر است و صاحب همان نام دارای مختصات شخصیتی بی نظیری است که گویا صفات خداوند عزوجل در او متجلی است. علی (ع) والاترین انسان‌ها است که منور به انوار قدسی الهی است؛ او پدر دلسوز، مقتدر، با اخلاص و خدامحوری است که دل و جان در گروی دین خدا و رسول الله (ص) دارد و در کنار فاطمه زهرا (س) برای تبلیغ و اعتلای انسانیت و معنویت به جد و با جهد فراوان می‌کوشد.
میانه رجب، میدان اعتکاف و تفکر است. تفکر درباره پدری که همچنان نمونه‌ای برایش نیست و حتی شناخت و مطالعه درباره او فضیلت و عبادت است.
به مناسب سیزدهم ماه رجب‌الخیر، سال‌روز میلاد مسعود امیرمومنان حضرت علی ابن ابیطالب (ع) با «حجت‌الاسلام باقری جزن‌آبادی» پژوهشگر و استاد حوزه علمیه، به گفت‌وگو درباره امام اول پرداخته‌ایم و شما را به خوانش این گفت‌وگوی تحقیقی دعوت می‌کنیم.
به راستی علی (ع) کیست؟
اینکه امیرالمومنین علی (ع) کیست؛ به قول آن شاعر باید خدا شوی که بدانی علی که بود. همان انسانی کاملی که یک ممکن و این همه صفات واجب از یک طرف خلقت او ممکن الوجود و از طرف دیگر صفات او واجب الوجود است.
علی (ع) صفاتی الهی دارد که؛ نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت؛ متحیرم چه نامم شه ملک لافتی را.
اینکه انسان بتواند علم و احاطه داشته باشد و بگوید علی ابن‌ابیطالب (ع) کیست؟ باید گفت به واقع انسان‌ها عاجز از پاسخ به این پرسش هستند. به قول علامه امینی صاحب کتاب معظم الغدیر، اگر فردی بگوید اول کار علی (ع) اینجاست و آخر کار علی ابن ابیطالب (ع) آن‌جا، من بنده او می‌شوم. روایتی در کتاب «علی والسنه» از مرحوم سیدهاشم بحرانی داریم که از اهل سنت روایت شده است که پیامبر (ص) فرمودند: علی (ع) را نمی‌شود محاسبه کرد. علی (ع) فضایلی دارد که قابل شمارش و عددی نیستند.
آن حضرت فضایلی دارد که اگر بروید و بیاموزید خداوند گناهان پای شما را می‌بخشد، اگر بنویسید گناهان دست شما بخشیده می‌شود، گوش کنید گناهان گوشتان و بگویید گناهان زبانتان بخشیده می‌شود؛ پس وجودتان را با امیرمومنان (ع) نورانی کنید.
به قول جرج جرداق مسیحی، وقتی آن موتمره الهی که در حرم حضرت علی (ع) مرحوم آیت‌الله‌العظمی سید عبدالله شیرازی همایش علمی ترتیب داد و علمای سنی و شیعه را دعوت کرد، مرحوم جرج جرداق را هم وارد شد. ایشان جلو رفت و گفت ما چون علمای اسلام را دعوت کرده بودیم شما را دعوت نکردیم. ایشان گفتند من بدون دعوت نیامدم. شیخی به نام عبدالحسین امینی ۱۱ جلد برای من فرستاده و نامه‌ای نوشته که تو قاضی هستی و مسیحی هستی. بین سنی و شیعه اختلافی داریم که هزار سال است ادامه دارد. این هم پرونده ما است؛ بخوان و قضاوت کن. من هر ۱۱ جلد الغدیر را خواندم. آمدم این را در حرم بگویم که دیدم همایشی برگزار کرده‌اید.
پشت تربیون رفت و گفت: «اگر بگویم خدایی که کفر است. اگر بگویم از مسیح بالاتری که با اعتقاد خودم که مسیحی هستم جور در نمی‌آید. اگر بگویم فردی عادی هستی که ظلم کرده‌ام. پس ای علی (ع) خود بگو کیستی؟»
وقتی هم که امیرمومنان (ع) خودش را معرفی می‌کند، می‌فرماید من نسبت به خدا بنده‌ام. نسبت به رسول خدا می‌گوید من تربیت شده پیامبرم؛ نسبت به عالم هستی هم می‌گوید: سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی (از من بپرسید، پیش از آنکه مرا از دست بدهید)
می‌گوید: از زمین و آسمان، از راه‌های صعود و سعادت بپرسید که از همه شما آگاه‌ترم.
بنابراین درباره حضرت علی (ع) همین‌قدر کفایت می‌کند که پیامبر درباره آن حضرت فرمودند: امیرالمومنان نشانه محمد (ع) است. ما علی (ع) را گرفته‌ایم که حضرت رسول (ص) را گم نکنیم و پیامبر نور و رحمت را داری، م تا خدا را گم نکنیم.
خود مولاعلی (ع) فرمودند: من خورشیدی بر بلندای بالای کوهی هستم که بال هیچ پرنده‌ای توان پرواز به آن مکان را ندارد. اما ما در پناه خورشید، زیر نور و انرژی آن و ایامی که در حال چرخش است ما زیر نور خورشید عالم هستی هستیم که باید گفت: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِین.»
اهل سنت در روایاتشان چقدر به حضرت علی (ع) و جایگاه و مقام آن حضرت اشاره کرده‌اند و مطلب نوشته‌اند؟
مرحوم علامه امینی می‌گوید: ۱۰۰ هزار جلد کتاب، نوشته و مقاله از اهل سنت خوانده‌ام و کتاب معظم الغدیر را نوشته‌ام. بعد از آن هم دانشمندان و عالمان دیگری مانند سیدهاشم بحرانی یا علامه مجلسی هم کتاب‌های زیادی خواندند و متون زیادی نوشتند. به قول علامه که فرمودند همه کتاب‌ها را اهل سنت نوشته‌اند اما باز هم حضرت امیر، مظلوم و ناشناخته است.
از نقش و تأثیرگذاری حضرت ابوطالب، به‌عنوان پدر بزرگوار حضرت علی (ع) برایمان بگویید.
پدر بزرگوار امام علی (ع)، مؤمن آل پیغمبر بودند. در بنی اسرائیل مؤمن آل فرعون و مؤمن آل بنی‌اسرائیل داریم. در دین اسلام هم مومنانی داریم که پیامبر فرمودند که خداوند متعال به ابوطالب عموی بزرگوار من دوبرابر همه مؤمنان اجر و ثواب اعطا خواهد کرد.
حضرت امام محمدباقر (عل) درباره حضرت ابوطالب فرمود: «لو وضع إیمان أبی طالب فی کفّة میزان وإیمان هذا الخلق فی الکفّة الاُخری لرجح إیمانه»؛ (اگر ایمان ابوطالب در یک کفّه ترازو و ایمان این مردم در کفّه دیگر قرار گیرد، ایمان او سنگین‌تر است).
حضرت ابوطالب عظمت داشتند و بزرگوار بودند اما برای اینکه رسول خدا را حفظ کنند تقیه می‌کردند و به همین دلیل پیامبر دوبرابر مزد گرفتن او از خداوند را برشمردند. تلاش کردند رسول خدا را از هفت سالگی بزرگ کنند که به همین‌دلیل حضرت را یتیم ابوطالب خطاب می‌کردند. بنابراین حضرت ابوطالب مؤمن است و به شرک آلوده نیست.
فاطمه بنت اسد هم مادر بزرگوار امام علی (ع) است که پیامبر درباره ایشان هم گفتند او مادر من است.
از حضرت رسول‌الله تا حضرت آدم ۵۱ واسطه یعنی سه ۱۷ نفر وجود دارد. ۱۷ نفر از ۵۱ نفر پیامبر هستند، یعنی ابراهیم، نوح و هود. ۱۷ نفر دیگر وصی پیامبر و ۱۷ نفر دیگر این جمع مؤمن هستند از جمله حضرت هاشم که زادگاهشان غزه و خودشان را هم حضرت غزه می‌نامند، است. سوره قریش در قرآن هم به ایشان تعلق دارد.
اجداد و نیاکان پیامبر همگی مؤمن بودند و لذا حضرت ابوطالب دوازدهمین وصی حضرت عیسی مسیح (ع) هستند. در جایی دیگر وقتی حضرت ابوطالب بر بلندای کوهی رفتند گفتند یا ربی و رب آبایی ابراهیم و اسماعیل. حضرت ابوطالب شاعر بودند که سه جلد کتاب از ایشان چاپ شده است. از جمله قصیده‌ای در ۱۲۰ بیت برای پادشاه نجاشی سرودند و برای او فرستادند. بنابراین ابوطالب، پدر علی (ع) است و الگو و نمونه است.
یتیم نوازی حضرت علی (ع) از جمله ویژگی‌های آن حضرت است که زیاد درباره آن شنیده ایم. چه ویژگی‌های دیگری از امام اول شیعیان را می‌توان شاخص دانست؟
صفات حضرت علی (ع) همان صفات خداوندی است. هر جا بخواهیم ظهور صفات الهی را در زمین مشاهده کنیم در امیر المومنان می‌بینیم.
حضرت امیرالمومنان (ع) توحید در صفات و خداوند متعال توحید در ذات است. بنابراین بشر هر چه نیاز دارد آن شاخص‌ها را حضرت علی دارد. امام مشارق و مغارب است. او امام الانبیا، امام المتقین و امام المومنین است.
وقتی به حضرت زین‌العابدین (ع) گفتند: ما می‌ترسیم از این همه عبادت و رنجی که می‌کشید که نکند صدمه‌ای بر شما وارد شود، حضرت کتابی را باز کردند و صفحاتی را نشان دادند و فرمودند: بخوانید که اینها عبادات علی (ع) است و کسی قادر به عبادت علی نیست.
علی (ع) به فرموده پیامبر اسلام (ص) غرق در ایمان بود. همین قدر کافی است که اهل‌بیت (ع) به ما اجازه دادند که از منظر علم و عبودیت، معنویت و دانایی در کنار اشهد ان محمد رسول‌الله، «اشهَدُ أَنّ عَلیاً ولی‌َّالله» را بگوییم و از نام حضرت رسول جدایش نکنیم.
اما حضرت چند ویژگی مهم دارد. مردم را بر خودمقدم می‌داند و حتی بر دشمن خود این را روا می‌دارد. وقتی حضرت از فرزندش امام حسن مجتبی (ع) پرسیدند که با ابن ملجم مرادی چه کردی؟ ابتدا خواستند که او را نترسانید و هر غذایی که خودتان می‌خورید به او هم بدهید و اجازه ندهید کسی به او دشنام بدهد؛ حتی شب روی زمین نخوابد. برایش رختخواب و لباس ببرید و هر چه نیاز دارد تأمین کنید. ضربه‌ای زده که اگر زنده ماندم او را عفو می‌کنم و اگر به شهادت رسیدم شما می‌توانید دو کار کنید هم عفو کنید و هم مشابه همان ضربه‌ای را که وارد کرده بر او وارد کنید.
شهریار در جایی می‌سراید: به جز از علی که گوید به پسر که قاتل من / چو اسیر توست اکنون به اسیر کن مدارا
یکی از ویژگی‌های آن دلسوزی برای مردم حتی برای کافران است. علی (ع) هیچ شمشیری نزد مگر اینکه قبل از آن آنان را به خدا و پیامبر و اسلام دعوت کرد.
رحم، کتمان سِر و نبردن آبروی دیگران. پیغمبر فرمودند تو از من هستی و سپس فرمودند: این نفسی که در رفت و آمد است، همان علی است.
حفظ آبروی مردم، صبر و تحمل آن حضرت در جامعه مصداق و نمونه است و اگر به امیرمومنان در ابعاد مختلف زندگی و ناملایمات و حوادث به آن حضرت اقتدا می‌کردیم مشکلات کمتری داشتیم.
بخشندگی علی (ع) در جنگ هم زبانزد بود. معاویه گفته که اگر علی دو خانه داشته باشد که یکی از طلا و دیگری کاخ باشد، اول طلا را در راه خدا می‌دهد و بعد کاخ را. در جنگ می‌خواستند علی را امتحان کنند به ایشان گفتند شمشیرت را بده و ایشان بلادرنگ در بهبوحه جنگ شمشیرش را هم داد و دشمنش را حیرت زده کرد.
اگر بخواهیم از شاخص‌های حضرت را برشماریم، باید بگوییم هر کسی بسته به نیازش به حضرت مراجعه می‌کند.
هر فردی که به سراغ امیرمومنان برود، چه دوست باشد چه دشمن یا مسلمان باشد و غیرمسلمان، دست خالی بازنمی‌گردد؛ یدالله فوق ایدیهم؛ چون او دست خدا بر سر عالم خلقت است.
نام چند کتاب شاخصی که درباره حضرت علی (ع) نوشته‌اید یا مطالعه کرده‌اید را به مخاطبان ما پیشنهاد می‌کنید؟
اگر بخواهیم الغدیر را بخوانیم متوجه حق بودن حضرت می‌شویم. این کتاب، کتاب امام شناسی است.
علی از زبان علی، کتابی است که حضرت به دست مبارک خودشان جملاتی را گردآوری کرده‌اند.
آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی هم یک کتاب رجالی با عنوان «فروغ ولایت» دارند. نویسنده کتاب مرجع است پس هم خوب فقه می‌داند و هم تاریخدانی برجسته است.
دو کتاب هم خودم تألیف کرده‌ام. «رشحات ولایت» حاوی ۱۲ ویژگی زندگانی حضرت علی (ع) است. «گنجینه معارف» شرح زیارت هفتم امیرالمومنین (ع) است و معجرات حضرت است.
گفتگو از: محمود افشاری خبرنگار ایمنا
نظر شما