به گزارش خبرنگار ایمنا، نامش فاطمه اما مشهور به معصومه دختر امام موسی کاظم (ع) امام هفتم شیعیان است. حضرت فاطمه معصومه (س) هفتم ماه صفر سال ۱۷۳ هجری قمری و ۲۵ سال پس از تولد برادر بزرگوارشان امام رضا (ع) در مدینه منوره متولد شد. البته مرحوم عمادزاده اصفهانی، محقق و کاوشگر، ماه تولد این بانوی فرزانه را ذی‌القعده سال ۱۷۳ دانسته است.
حضرت معصومه (س) به همراه برادر بزرگوارشان در میان دیگر فرزندان امام موسی بن جعفر (ع) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود و شایستگی ادامه دادن خط امامت پدر را داشت. مادر هر دو معصوم، حضرت نجمه خاتون (س) بود.
درباره علت سفر یا مهاجرت آن حضرت به ایران نوشته‌اند: مأمون عباسی در سال ۲۰۰ هجری قمری، با نامه‌ها و پیام‌های بسیار، حضرت رضا (ع) را به خراسان دعوت کرد، آن بزرگوار، ناگریز از روی اکراه، این دعوت را پذیرفت و با کاروانی که مأمون فرستاده بود، به‌سوی خراسان آمد.
یک سال بعد حضرت معصومه به‌شوق دیدار برادرش حضرت رضا (ع) عازم خراسان شد و با همراهان حرکت کردند، ولی حقیقت این است که این حرکت، هجرت معنی‌دار و عظیم حضرت معصومه برای حمایت از ولایت امام علی‌بن موسی الرضا (ع) و تقویت مسئله رهبری بود، که در ظاهر به‌صورت سفر برای دیدار برادر عنوان می‌شد.
ورود حضرت معصومه (س) به قم در روایات
وقتی امام کاظم (ع) زندانی شد به فرزندش امام رضا (ع) وصیت کرد تا سرپرستی دخترانش (که خواهران حضرت رضا (ع) باشند) را عهده‌دار شود و به آنها سفارش کرد، که در همه امور از برادرشان حضرت رضا (ع) اطاعت کنند. حضرت معصومه (س) هنگام شهادت پدر (که در سال ۱۸۳ ه.ق. رخ داد) ۱۰ سال داشت و دوره مهمی از دوران کودکی‌اش را با روزگار تلخ دوری پدر (که در زندان به‌سر می‌برد) گذراند.
حضرت معصومه (س) در سایه‌سار وجود نورانی برادرش زندگی می‌کرد، زیرا پدر بزرگوارش در زندان بود، هنگامی که یگانه برادر و پناهگاهش از روی اکراه به مرو رفت، یک سال در مدینه بدون برادر زندگی کرد، ولی کاسه صبرش لبریز شد، تصمیم گرفت به‌خاطر دیدار برادر، سفر دور و دراز بین مدینه و خراسان را بپیماید، سرانجام همراه کاروانی از بستگانش، مدینه را به‌قصد خراسان ترک کرد و با یک جهان اشتیاق و امید، بلکه پس از یک سال دوری برادر و سرپرستش، به فیض زیارت او نایل شود اما در ساوه بیمار شد.
برخی منابع علت بیماری آن حضرت را چنین نوشته‌اند: مردم ساوه در آن عصر از دشمنان سرسخت خاندان نبوت بودند، از این‌رو وقتی که موکب حضرت معصومه و همراهانش به ساوه رسید، به آن حمله کردند و جنگ سختی درگرفت، برادران و برادرزادگان حضرت معصومه در این جنگ به شهادت رسیدند، حضرت معصومه همچون عمه‌اش زینب (س) وقتی که بدن‌های پاره‌پاره آن ۲۳ نفر را دید، به‌شدت غمگین بر اثر آن بیمار شد و سپس روانه قم شد، در قم بیماری او ادامه یافت و پس از ۱۶ یا ۱۷ روز رحلت کرد.
و در روایت دیگر آمده است: هارون‌بن موسی‌بن جعفر (ع) همراه ۲۳ نفر از بستگانش که یکی از آنها خواهرش حضرت معصومه (ع) بود، در قالب یک کاروان وارد ساوه شدند، دشمنان اهل‌بیت (ع) به کاروانی که در حال غذا خوردن بودند، حمله کردند و آنها را به شهادت رساندند و افراد دیگر کاروان را مجروح و پراکنده ساختند. نقل شده است در غذای حضرت معصومه (ع) زهر ریختند و آن بانوی گرامی، مسموم و بستری شد و طولی نکشید که در قم به شهادت رسید. مطابق نقل قول، برخی منابع، مسمومیت آن حضرت توسط زنی در ساوه انجام شد.
این جریان در سال ۲۰۱ هجری قمری، حدود دو سال قبل از شهادت حضرت رضا (ع) رخ داده است؛ این نیز از مصائب دیگر حضرت رضا (ع) است، مصیبتی جان‌سوز که خواهر مهربانش در نیمه‌راه وصال، مظلومانه و غریبانه به شهادت رسید و دیدار و ملاقات، به فراق و جدایی، تبدیل شد و داغ جان‌سوز شهادت حضرت معصومه (س) قلب مبارک حضرت رضا (ع) را جریحه‌دار کرده و آن بانو نیز با دلی پر از سوز فراق و امید دیدار برادر و با چشمی گریان از دوری برادر شهید شده است.
فضایل کریمه اهل بیت
امیرمؤمنان علی (ع) به کمیل فرمود:
مامِنْ حَرَکَةٍ اِلّا وَ اَنْتَ مُحْتاجٌ فِیها اِلی مَعْرِفَهٍ؛ هیچ حرکتی نیست مگر اینکه تو به شناخت آن نیازمند هستی.
و حضرت رضا (ع) در مورد پاداش زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه (س) فرمود:
مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِّها فَلَهُ الْجَنَةُ؛ کسی که او را در حالی که حقش را شناخته، زیارت کند، برای او بهشت است.
و در فرازی از زیارتنامه حضرت معصومه (س) که از حضرت رضا (ع) نقل شده می‌خوانیم:
وَ اَنْ لایَسْلُبَنا مَعْرِفَتَکُمْ اِنَّهُ وَلِیُّ قَدِیرٌ؛ از خدا می‌خواهیم که معرفت به شأن شما را از ما سلب نکند، او سرپرست توانا است.
نتیجه می‌گیریم که قبل از هرچیز باید امامان (ع) و شخصیت‌های بزرگی چون حضرت معصومه (س) را شناخت، و درک پاداش و درجات ارزش، بستگی به شناخت آنها دارد.
همچنین از ویژگی‌های حضرت معصومه (ع) این بود که به علوم اسلامی آگاهی داشت و آن را برای دیگران و آیندگان نقل می‌کرد و از راویان و محدثان به شمار می‌آمد، چنان که روایت نقل بیانگر این مطلب است از این‌رو امام کاظم (ع) فرمود: «پدرش به فدایش باد»، در حدی که وجود شریفش حجت و امین پدرش امام کاظم (ع) بود، چنان که در فرازی از زیارتنامه غیر معروفه او آمد: «اَلسَلامُ عَلَیْکِ یا فاطِمَهُ بِنْتَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ و حُجَتِهِ وَاَمِینِهِ» سلام بر تو ای فاطمه دختر موسی بن جعفر (ع)، و حجت و امین موسی بن جعفر (ع).
بنابراین حضرت معصومه (ع) حجت و امانت‌دار پدرش امام کاظم (ع) بود، که در این صورت، حجت و امین خدا و حجت و نشانه اسلام و حافظ امانت الهی بود.
فاطمه معصومه (س) را امروزه «کریمه اهل بیت» هم می‌خوانند. می‌گویند این لقب به خوابی مستند است که سیدمحمود مرعشی‌نجفی، پدر آیت‌الله مرعشی‌نجفی دیده و در آن یکی از ائمه (ع) حضرت معصومه را کریمه اهل‌بیت خوانده است.
بانوی فضیلت و کرامت در سال ۲۰۱ قمری رحلت فرمود و جنازه ایشان در قبرستانی به نام بابِلان شهر مقدس قم (حرم کنونی) دفن شد.
نظر شما