نماز آیات خورشید گرفتگی چیست؟ چه وقت، چه موقع و چگونه واجب است؟

به گزارش ایمنا، برخی پدیده‌هایی که در طبیعت رخ می‌دهد و حالت غیر عادی دارد، گاهی موجب وحشت افراد می‌شود و گاهی نیز ممکن است افکار خرافی و شرک آلود را در اذهان غافلان پدید آورد.

• بیشتر بخوانید: خواندن نماز آیات خورشید گرفتگی ۱۴۰۱ + روش، طرز، وقت و زمان، دستور، شیوه و چگونگی کیفیت

خورشید گرفتگی

خورشیدگرفتگی یا کسوف، هنگامی رخ می‌دهد که سایه ماه بر بخشی از زمین بیفتد و در نتیجه در قسمت‌هایی از کره زمین، قرص ماه قسمتی از قرص خورشید یا تمام آن را از دید ناظر زمینی بپوشاند. ماه در خورشیدگرفتگی از بین خورشید و زمین عبور می‌کند. این حرکت مانع رسیدن نور خورشید به زمین می‌شود و هنگامی که ماه از مقابل خورشید می‌گذرد سایه ماه روی زمین می‌افتد و آسمان تاریک می‌شود. خورشیدگرفتگی به سه شکل کلی، جزئی و حلقوی رخ می‌دهد که در هر یک از این شکل‌ها بخش‌هایی از خورشید به اصطلاح می‌گیرد.

خورشید گرفتگی ۱۴۰۱

سه شنبه سوم آبان ۱۴۰۱ از حدود ساعت ۱۳:۳۰ شاهد کسوف در ایران خواهیم بود که از مناطق غربی آغاز می‌شود و به تدریج شهرهای دیگر به سمت مرکز و شمال شرق کشور خواهد بود که تا ساعت ۱۶ پایان می‌یابد و در همین فاصله یعنی همزمان با شروع خورشیدگرفتگی تا هنگام باز شدن خورشید، نماز آیات واجب می‌شود.

به گفته کارشناسان، در تهران و البرز میزان مساحت گرفتگی قرص خورشید حدود ۵۵ درصد است که در البرز از ساعت ۴۰ :۱۳ دقیقه آغاز و تا ۵۸ :۱۴ دقیقه به اوج می‌رسد و در ساعت ۲۰:۱۶ دقیقه بعد از ظهر به پایان می‌رسد. در شهری مثل اصفهان بین ساعت ۱۴:۴۵ دقیقه تا ۱۵ شاهد اوج گرفتگی خواهیم بود که میزان آن به ۶۵ درصد می‌رسد.

نماز ایات واجب است؟

نماز آیات از نمازهای واجبی است که هنگام رخ دادن برخی حوادث طبیعی مانند خورشیدگرفتگی، زلزله و ماه‌گرفتگی و … واجب می‌شود.

نماز آیات چه موقع خوانده می‌شود

نماز آیات در چند صورت واجب می‌شود:

• کسوف خورشید و خسوف ماه، اگر چه مقدار کمی از آنها گرفته شود.
• زلزله و هر حادثه غیرعادی که باعث ترس بیشتر مردم شود مانند بادهای سیاه یا سرخ و یا زرد که غیرعادی باشند؛ تاریکی شدید، فرو رفتن زمین و ریختن کوه، صیحه آسمانی و آتشی که گاهی در آسمان ظاهر می‌شود.
• در غیر از کسوف و خسوف و زلزله، باید آن حادثه موجب ترس و وحشت بیشتر مردم شود، و حادثه‌ای که ترس آور نباشد و یا موجب ترس و وحشت افراد نادری گردد، اعتبار ندارد.
• مواردی که نماز آیات برای آنها واجب است در هر شهری اتفاق بیافتد فقط مردم همان شهر باید نماز آیات بخوانند و بر مردم مناطق دیگر واجب نیست، ولی اگر مکان آنها بقدری نزدیک باشد که با آن شهر یکی حساب شود نماز آیات بر آنها هم واجب است.
• در موقعی که زلزله، رعد و برق و مانند اینها اتفاق می‌افتد، نماز آیات باید فوراً خوانده شود و در صورتی که فرد نخواند تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند ادا است.

خورشید گرفتگی نماز آیات دارد

به اتفاق نظر تمام فقها، در وجوب نماز آیات در خورشید گرفتگی و ماه‌گرفتگی فرقی بین جزئی و کلی ندارد هرچند در صورت عدم علم در زمان خورشید گرفتگی قضای نماز آیات واجب نیست.

وقت نماز آیات در خورشید گرفتگی

وقت ادای نماز آیات خورشید و ماه گرفتگی از هنگام شروع گرفتگی تا زمان شروع در بازشدن آن است‌، و احتیاطاً ترک نشود. قبل از آنکه شروع در بازشدن کند، باید نماز را خواند و اگر از آن وقت تأخیر انداخت، نمی‌تواند نیّت اداء و یا قضا داشته باشد.

دیگر اینکه در مناطقی که طلوع خورشید پس از آغاز باز شدنِ خورشید گرفتگی است، پیش از پایان کامل خورشید گرفتگی، نماز آیات بدون نیت ادا و قضا خوانده شود. اگر خورشید گرفتگی به صورت کامل نباشد کسانی که بعداً مطلع شوند، خواندن نماز آیات بر آنها واجب نخواهد بود. نکته دیگر اینکه نماز آیات بر همه مردم شهرها یا روستاها و محل‌هایی که کسوف در آن رویت می‌شود واجب است‌، هر چند خود شخصاً آن را رؤیت نکنند. در تعیین چنین شهرها و روستاها با گفته‌ی اهل خبره اگر موجب اطمینان شود یا شهادت دو نفر عادل کفایت می‌کند. این مسئله حائز اهمیت است که وجود ابر و غبار و امثال آنها در چنین محل‌هایی مانع وجوب نیست‌. اگر شک دارد که آیا کسوف در شهر یا روستای او قابل رؤیت است‌، واجب نیست که خود شخصاً به دنبال کسوف بگردد.

حضرت امام خمینی (ره) در مساله ۱۴۹۹ رساله توضیح المسائل می‌فرماید: اگر بعد از باز شدن آفتاب یا ماه بفهمد که تمام آن گرفته بوده، باید قضای نماز آیات را بخواند ولی اگر بفهمد مقداری از آن گرفته بوده، قضا بر او واجب نیست.

آیت الله العظمی سیدعلی سیستانی نیز معتقد است که اگر انسان گرفتن آفتاب یا ماه را نداند و بعد از باز شدن آفتاب یا ماه بفهمد که تمام آن گرفته بوده، باید قضای نماز آیات را بخواند ولی اگر بفهمد مقداری از آن گرفته بوده، قضا بر او واجب نیست (مساله ۱۴۷۹)

آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی نیز در مساله ۱۲۹۳ توضیح المسائل آورده است: اگر فردی بعد از گذشتن وقت بفهمد تمام خورشید یا ماه گرفته بوده، باید قضای نماز آیات را به جا آورد اما اگر تمام آن نگرفته باشد، قضا واجب نیست.