هرروزه تعداد بسیاری از افراد برای درمان طیف گسترده ای از مشکلات زانو، مثل آرتروز، به سوی استفاده از پی آر پی زانو می روند. اگرچه بیشترین استفاده از پی آر پی در آرتروز زانو است، اما می توان از آن در مفاصل دیگر نیز استفاده کرد. در این مقاله قرار است برای کسانی که قصد دارند از تزریق پی آر پی برای درمان آرتروز زانو استفاده کنند، بیشتر درباره عملکرد پی آر پی زانو در درمان آنها بگوییم. بعلاوه درباره مطالعاتی که به تاثیر پی آر پی در درمان آرتروز زانو پرداخته اند، بیشتر صحبت خواهیم کرد.
پی آر پی چیست و چگونه به دست می آید؟
پی آر پی به مولفه پلاسمای خون گفته می شود که به رنگ کاه است و از نمونه خون خود بیمار گرفته می شود. غلظت سلولهای پلاکت، با خواص ضدالتهابی و پروتئین های فاکتور رشدش در نمونه بدست آمده تقریباً دو برابر چیزی است که در خون عادی دیده می شود. یک نمونه ۱۵ میلی لیتری از خون فرد گرفته شده و در دستگاه سانتریفیوژ قرار داده می شود تا سلولهای پلاسما از گلبولهای قرمز جدا شود (گلبول قرمز در پایین شیشه نمونه قرار می گیرد) و می توان پلاسما را از روی نمونه بیرون کشید. سپس تا زمانی که این پلاسما تازه است، به مفصل زانو یا تاندون تزریق می شود.
مزایای تزریق پی آر پی به زانو
بیماران مبتلا به آرتروز زانو به دلایل مختلفی از تزریق پی آر پی به زانو استفاده می کنند:
- پلاسمای غنی از پلاکت یک عامل اتولوگ است، یعنی از بدن خود بیمار گرفته می شود و ماهیت طبیعی آن، خطرات کمتری را برای بیمار ایجاد می کند.
- با فیزیوتراپی و کاهش وزن می توان شرایط را بهتر کرد، اما الزاماً نمی توان نشانه ها را از بین برد.
- تاثیر تزریق کورتیزون در کاهش درد آرتروز به اثبات رسیده اما تکرار زیاد آن می تواند باعث تضعیف رباط ها و تاندون ها و حتی آثار مخربی بر غضروف های سالم داشته باشد.
- داروهای ضدالتهاب (NSAID) مثل آسپیرین و ایبوپروفن در کاهش درد موثر هستند، اما استفاده طولانی مدت آن ممکن است با مشکلات گوارشی، فشار خون و مشکلات قلبی همراه شود.
- جراحی های جزئی برای درمان آرتروز، مثل دبریدمان آرتروسکوپی، با نتایج مختلفی همراه خواهد بود و گاهی حتی تاثیر بیشتری از شبه داروها هم ندارد.
تاثیر پی آر پی زانو بر آرتروز زانو
پژوهشگرانی که در حال مطالعه بر روی پی آر پی و آرتروز زانو هستند، معمولاً از بیمارانی استفاده می کنند که درگیر آرتروز زانو (مشکلی که بنا به گفته کارشناسان تقریباً نیمی از مردم را درگیر می کند) هستند. دو مطالعه که به بررسی استفاده از تزریق پی آر پی برای درمان آرتریت زانو پرداخته اند، در ادامه آورده شده است:
- یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ منتشر شد که روی ۷۸ بیمار مبتلا به آرتروز هر دو زانو (۱۵۶ زانو) انجام شده بود. هر زانو تحت یکی از سه روش درمانی قرار گرفتند: یک تزریق پی آر پی، دو تزریق پی آر پی، یا تزریق یک محلول نمکی شبه نمکی. محققان سپس بعد از گذشت شش هفته، سه ماه و شش ماه از تزریق، زانوها را مورد ارزیابی قرار دادند. یافته های محققان به شکل زیر بود:
- زانوهایی که تحت درمان با یک یا دو تزریق پی آر پی قرار گرفتند، با کاهش درد و خشکی و همچنین بهبود عملکردی بعد از گذشت شش هفته و سه ماه همراه شده بودند.
- روند مثبت تاثیرات ناشی از تزریق بعد از گذشت شش ماه کاهش یافته بود، اما وضعیت درد و عملکرد زانو هنوز در مقایسه با قبل از درمان به کمک تزریق پی آر پی به زانو بهتر بود.
پلاسمای غنی از پلاکت استفاده شده در مطالعات بالینی، غلظتی سه برابر با حد عادی خون داشت و برای حذف گلبول های سفید فیلتر شده بود.
- دوم، مطالعه کوچکتری بود که بر روی بیمارانی انجام شد که به مدت ۱۴ ماه (به صورت میانگین) با درد کمتری مواجه بودند. هر زانوی مبتلا به آرتریت برای بررسی اسیب دیدگی مفصل تحت تصویربرداری ام آر آی قرار گرفت و سپس به آنها یک نمونه پی آر پی تزریق شد. زانوهای بیماران بعد از گذشت یک هفته، سه ماه، شش ماه و یک سال مورد ارزیابی مجدد قرار گرفتند؛ بعلاوه هر زانو بعد از گذشت یک سال، مجدداً تحت تصویربرداری ام آر آی قرار گرفتند. نتایج مطالعه به شکل زیر بود:
- اکثر بیماران بعد از گذشت یک سال از تزریق پی آر پی به زانو درد کمتری در مقایسه با قبل آن داشتند (البته الزاماً دردشان از بین نرفته بود).
- تصاویر ام آر آی نشان دهنده عدم پیشروی فرایند تخریب غضروف در اکثریت زانوها بود.
اگرچه نشانه ای از ترمیم و بازسازی غضروف زانوهای بیماران نبود، اما جلوگیری از بدتر شدن تخریب غضروف هم موضوع قابل توجهی بود. شواهد نشان دهنده میانگین سالیانه تخریب ۴ تا ۶ درصدی غضروف در مفاصل مبتلا به آرتریت است.
آیا تزریق پی آر پی به زانو برای همه موثر است؟
روش درمان تزریق پی آر پی به زانو شاید برای همه مناسب نباشد اما بیماران مبتلا به مراحل اولیه آرتروز می توانند از بهبود مناسب وضعیت درد و عملکرد زانویشان بعد از گذشت سه، شش و دوازده ماه برخوردار شوند. برخورداری از نتایج این درمان با توجه به بدن فرد، شدت آرتریت و نوع پروتکل استفاده شده در تزریق پی آرپی متفاوت خواهد بود اما مطالعات، نشان دهنده آثار مثبت استفاده از این روش درمانی بعد از گذشت یک تا دو سال بود. در مطالعاتی هم به عدم بهبود بیماری اشاره شد که توسط تصاویر ام آر آی و نتایج نوار عصب و عضله بدست آمده بود و این آزمایش‌ها حاکی از کاهش درد زانو بعد از تزریق پی آر پی بودند.
فرایند تزریق پی آر پی به زانو
پزشک ابتدا یک نمونه خون کوچک از بیمار می گیرد و آن را برای جداسازی عناصر و دستیابی به محلول غلیظ پلاکت غنی از پلاسما داخل دستگاه سانتریفیوژ قرار می دهد. روش استفاده شده در این فرایند می تواند غلظت های مختلفی از عناصر مختلف را به همراه بیاورد.
پزشک سپس زانوی شما را بی حس می‌کند و پی آر پی را به درون فضای مفصل زانو تزریق می‌کند؛ ممکن است برای هدایت سوزن در فرایند تزریق از تصویربرداری اولتراسوند استفاده شود. پس از کمی استراحت می توانید به خانه برگردید؛ با توجه به احتمال وجود درد و سفتی زانو بعد از تزریق، باید از کسی بخواهید تا شما را به خانه برساند.
خطرات تزریق پی آر پی به زانو چیست؟
در تزریق پی آرپی از نمونه خون خود بیمار استفاده می شود و تقریباً می تواند گفت خطری بیمار را تهدید نمی کند. اما تزریق در زانو ممکن است با خطراتی هم همراه شود که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت موضعی
- درد محل تزریق
- آسیب عصبی، عمدتاً در محل تزریق
احتمال وقوع موارد زیر نیز در بعضی افراد وجود دارد:
- درد و خشکی
- ضربان قلب سریع
- ضعف و سرگیجه
- حالت تهوع و دلپیچه
- تعرق
- سردرد
نظر شما