به گزارش خبرنگار ایمنا، مرضیه مرتضوی قصاب‌سرایی نویسنده کتاب «بنده‌داری در عهد قاجار» است و در ابتدای نوشتار خود آورده است: بندگان گرچه یکی از طبقات ضعیف و فرودست جامعه به‌شمار می‌رفتند اما در بعضی مقاطع تاریخی چون تاریخ دوره میانه، با حضور پررنگ خود در روند تحولات سیاسی و نظامی با مشارکت در قدرت سیاسی موفق به تشکیل حکومت‌هایی مستقل شدند.
فصل اول این مجموعه تاریخی، تحت عنوان «برده‌داری در جهان» در دو بخش به بررسی روند برده‌داری در جهان غرب و شرق پرداخته است. «برده‌داری در شرق» ابتدا نظام برده‌داری در دوره باستان به‌ویژه ایران باستان (دوران هخامنشی تا ساسانی) و جزیره‌العرب قبل از ظهور اسلام و سپس مقوله بندگی و نظام بنده‌داری در دوره اسلامی با تأکید بر ایران، از دوره طاهریان تا زندیه را مورد بررسی قرار می‌دهد.
«بنده‌داری در عهد قاجار» عنوان فصل دوم کتاب درباره نظام بنده‌داری در دوره قاجار و عوامل خارجی و داخلی مؤثر بر ایجاد تغییرات تدریجی در وضعیت بندگان است. گسترش آرا و آگاهی‌های جدید در ایران متأثر از اندیشه‌های متفکران عصر روشنگری، ورود مدرنیته و پیامدهای آن در ایران و نقش روشنفکران در آگاه‌سازی مردم نسبت به حقوق فردی و اجتماعی خود، سیاست‌های دولت‌های خارجه و پیامدهای آن از جمله مسائلی است که در این فصل بررسی شده‌اند.
سومین فصل تحت عنوان «منابع و شیوه‌های تأمین بنده در عهد قاجار» در دو بخش ارائه شده است در فصل چهارم با عنوان «وضعیت حقوقی، زندگی و مشاغل بندگان در دوره قاجار» در دو بخش به بیان وضعیت حقوقی بندگان، حقوق متقابل مالک و بنده و شیوه رفتار با بندگان از نظر فقه اسلامی عموماً و در دوره قاجار خصوصاً و نیز نحوه انتقال بندگان از مالکی به مالک دیگر و یا آزادی آنها در قالب اسناد حقوقی چون مبایعه‌نامه، صلح‌نامه، عقدنامه و وقف‌نامه می‌پردازد. بخش دوم نیز به شرایط زندگی و موارد مختلف استفاده از خدمات بندگان اختصاص دارد.
«تغییر موقعیت اجتماعی بندگان در عهد قاجار» عنوان آخرین فصل کتاب است. اقدامات ضد برده‌داری انگلیسی‌ها در خلیج فارس، ممانعت از حمل و تجارت برده سیاه در خلیج فارس و تأثیر آن بر وضعیت بندگان در عهد قاجار، زیربخش‌های فصل پنجم این مجموعه است.
محتوای کتاب این را می‌رساند که عموم بندگان حاضر در جامعه ایران طی قرن‌ها در یک سکون و ثبات اجتماعی به‌سر می‌بردند که ناشی از اجبار و یا رضایت آنها از وضع موجود بود، چه مستندات تاریخی دالّ بر شکایت آنان از وضعیت بندگی خود لااقل تا دوره قاجار وجود ندارد. اما از اواسط این دوره با ارتباطات بیشتر با دنیای غرب و ظهور جریان تجددخواهی که منجر به بروز تحولاتی در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و به دنبال آن ارتقای آگاهی‌های عمومی شد، وضعیت بندگان نیز تغییراتی کرد.
نشر تاریخ ایران کتاب «بنده‌داری در عهد قاجار» را با شمارگان یک‌هزار نسخه، ۵۵۶ صفحه و بهای ۱۴۰ هزار تومان روانه بازار نشر و مطالعه کرده است.
نظر شما