به گزارش خبرنگار ایمنا، متفورمین یک بی‌گوانید خوراکی است که برای بهبود کنترل قند خون در بیماران بزرگ‌سال و کودکان ۱۰ سال و مسن‌تر مبتلا به دیابت نوع دو استفاده می‌شود. این دارو به ویژه برای درمان بیماران دیابتی غیروابسته به انسولین که به رژیم غذایی پاسخ نداده‌اند و همچنین در بیمارانی که اضافه وزن دارند، تجویز می‌شود.
عملکرد متفورمین از دیگر روش‌های درمانی متفاوت هستند. انجمن دیابت آمریکا (ADA)، انجمن مطالعات دیابت اروپا (EASD)، انجمن اندوکرینولوژیست‌های بالینی آمریکا (AACE)، و کالج اندوکرینولوژی آمریکا (ACE)اعلام کردند که ترکیب متفورمین با مداخلات سبک زندگی باید در زمان تشخیص دیابت نوع دو آغاز شود.
چنانچه با حداکثر دوز تحمل شده انسولین طی سه ماه هدف A۱C دست نیافته باشد، دومین دارو بر پایه وضعیت بیماری‌های همراه بیمار اضافه می‌شود. متفورمین تقریباً همیشه به عنوان عامل خط اول در نظر گرفته می‌شود و عوامل شناخته شده برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی (بازدارنده SGLT۲، آگونیست گیرنده ۱-GLP) اغلب به عنوان عوامل خط دوم اضافه می‌شوند، به خصوص در دیابت نوع دو با عوامل خطر قبلی قلبی عروقی. در بیماران با وضعیت پره‌دیابت، متفورمین خطر ابتلاء به دیابت آینده را تا ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد و ممکن است به منافع قلبی عروقی کمک کند.
متفورمین با وجود تأیید شدن برای این اندیکاسیون، در درمان سندرم پلی‌کیستیک تخمدان (PCOS)، مفید تشخیص‌داده شده است؛ آندروژن‌های سرمی را کاهش می‌دهد و چرخه‌های قاعدگی طبیعی و تخمک‌گذاری را احیا می‌کند و ممکن است نرخ بارداری را بهبود دهد.
مکانیسم اثر متفورمین
متفورمین از طریق کاهش گلوکونئوژنز و افزایش مصرف محیطی گلوکز اثر می‌کند. از آنجا که فقط در حضور انسولین آندوژن مؤثر است، فقط در افرادی مؤثر است که بخشی از سلول‌های پانکراس آنها سالم باشد. تصور می‌شود که متفورمین تعداد یا قدرت اتصال انسولین را به گیرنده‌های غشاء سلول، بویژه گیرنده‌های محیطی افزایش می‌دهد.
فارماکوکینتیک متفورمین
فراهمی‌زیستی دارو ۶۰-۵۰ درصد است ولی غذا، سرعت و میزان جذب دارو را کاهش می‌دهد. نیمه عمر دار و ۲.۶ ساعت است و به‌طور عمده به صورت تغییر نیافته از کلیه‌ها دفع می‌شود.
موارد منع مصرف متفورمین
این دارو در مواردی مانند بیماری‌های کبدی و کلیوی، بیماری‌های قلبی، نارسایی آدرنال، الکلی بودن، شیردهی، تب، گاستروپارزی، انسداد گوارشی، هیپرتیروئیدی، هیپوتیروئیدی، آنمی پرنیشوز، استعداد ابتلاء به اسیدوز لاکتیک، عفونت شدید، سوختگی شدید، جراحی، تروما، دهیدراتاسیون، اغمای دیابتی و کتواسیدوز دیابتیک نباید مصرف شود. متفورمین نباید در درمان دیابت نوع یک استفاده شود.
عوارض جانبی متفورمین
مهمترین عوارض جانبی ناشی از متفورین عبارتند از بی‌اشتهایی، تهوع، استفراغ، اسهال (معمولاً زودگذر)، اسیدوز لاکتیک (قطع درمان لازم است) و کاهش جذب ویتامین B۱۲.
تداخلات دارویی متفورمین
– سایمتیدین، آمیلوراید، بلوک کننده‌های کانال کلسیم، دیگوکسین، مورفین، پروکائین‌آمید، کینین، رانیتیدین، تریامترن، تری‌متوپریم و وانکومایسین که توسط انتقال توبولار کلیوی دفع می‌شوند، غلظت پلاسمایی متفورمین را افزایش داده و با کلیرانس کلیوی آن تداخل می‌کنند.
مهمترین تداخلات دارویی متفورمین با Abacavir، Dolutegravir و Lamivudine ذکر شده است. اگر این داروها در ترکیب با متفورمین استفاده شوند، دوز کل روزانه متفورمین نباید بیشتر از ۱,۰۰۰ میلی‌گرم در روز شود. Dolutegravir ممکن است مواجهه را با متفورمین افزایش دهد. به این ترتیب، خطر هیپوگلیسمی، عوارض جانبی دستگاه گوارش و خطر بالقوه لاکتیک اسیدوزیس بیشتر می‌شود. مزایا و خطرات استفاده همزمان Dolutegravir و متفورمین باید سنجیده شوند. قند خون بیمار و وضعیت بالینی وی باید از نزدیک تحت بررسی باشد (عوارض جانبی گوارشی، عملکرد کلیوی، تعادل الکترولیت‌ها و اسید - باز). زمانی که درمان با Dolutegravir قطع شود، دوز متفورمین شاید نیاز به تنظیم داشته باشد.
از دیگر داروهایی که استفاده از آنها شایع است و مصرف همزمان آنها با متفورمین مشکل‌ساز می‌شود، می‌توان به استامینوفن، کلرفنیرآمین، دکسترومتورفان و فنیل‌افرین اشاره کرد. عوامل تقلیدکننده سیستم سمپاتیک و آگونیست‌های آدرنرژیک که به صورت سیستمیک تجویز می‌شوند، غلظت قند خون را افزایش می‌دهند، بنابراین کنترل بیشتر قند خون در این شرایط الزامی است.
اپی‌نفرین و دیگر سمپاتومیمتیک‌ها، از طریق تحریک گیرنده‌های آلفا و بتا، تولید کبدی قند و گلیکوژنولیز را افزایش داده و ترشح انسولین را مهار می‌کنند.
داروی متفورمین در کاهش وزن
مطالعات زیادی در گذشته نشان می‌داد که مصرف کوتاه مدت متفورمین باعث کاهش وزن افراد چاق می‌شود. متفورمین نمی‌گذارد قند از کبد وارد جریان خون شود. هنگامی که قبل از صرف غذا، این دارو مصرف شود به مقدار قابل توجهی از افزایش قند خون جلوگیری می‌کند.
افزایش قند خون بعد از خوردن غذا باعث می‌شود که پانکراس (لوزالمعده) مقدار زیادی انسولین ترشح کند، زیرا هورمون انسولین، قند خون را کاهش می‌دهد. انسولین مترشحه با تأثیر بر روی مغز باعث ایجاد حس گرسنگی در شما می‌شود. در نتیجه بیشتر غذا می‌خورید و کبد چربی بیشتری می‌سازد و باعث تجمع مقدار زیادی چربی در ناحیه‌ی شکم می‌شود.
این بررسی نشان می‌دهد استفاده از داروی متفورمین به همراه مصرف کم غذاهای شیرین و چرب، وزن افراد جوان چاق را برای مدت‌ها کاهش می‌دهد. همچنین این دارو مقدار قند و کلسترول خون را کاهش می‌دهد، مقاومت به انسولین را در بیماران دیابتی کم می‌کند و باعث کاهش جوش (آکنه) در جوانان چاق می‌شود.
نحوه و زمان مصرف متفورمین چگونه است؟
بهتر است قرص‌های متفورمین همراه با وعده غذایی مصرف شود تا عوارض آن کاهش یابد. قرص‌های متفورمین را به طور کامل با یک لیوان آب ببلعید. آنها را نجوید. حداکثر دوز روزانه ۲,۰۰۰ میلی گرم در روز است. قرص‌های متفورمین قدرت‌های مختلفی دارند. پزشک به شما می‌گوید که چند قرص در روز مصرف کنید.
متفورمین به دو نوع مختلف قرص وجود دارد: قرص‌های با انتشار استاندارد و قرص‌های با انتشار آهسته. قرص‌های با انتشار استاندارد، متفورمین را به سرعت در بدن آزاد می‌کنند. بسته به دوز مصرفی، ممکن است لازم باشد چندین بار در روز این دارو را مصرف کنید. قرص‌های آهسته رهش به آهستگی حل می‌شوند بنابراین مجبور نیستید آنها را به دفعات زیاد مصرف کنید. یک دوز معمولاً کافی است و آن را همراه با وعده غذایی عصرانه مصرف می‌شوند.
پزشک یا داروساز توضیح می‌دهد که شما از چه نوع قرص متفورمین استفاده و چگونه آن را مصرف می‌کنید. متفورمین همچنین به عنوان محلول در دسترس کودکان و افرادی است که بلعیدن قرص برای آنها مشکل است.
اگر دوز متفورمین را فراموش کردید، دوز بعدی را در زمان معمول مصرف کنید. برای جبران دوز فراموش شده دوز دوز مصرف نکنید. مصرف بیش از حد مقدار زیادی قرص متفورمین می‌تواند مشکلات جدی در سلامتی ایجاد کند. علائم شدید و سریع نمایان می‌شوند.
نظر شما