بهزاد وحیدنیا، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: به نظر می‌رسد که اقبال عمومی نسبت به جایگاه حرفه روانشناسی و خدمات این حوزه نسبت به گذشته مطلوب‌تر شده و دولت در برنامه‌ریزی‌های اجتماعی، روانشناسی و مشاوره را مورد توجه قرار گرفته است به‌ویژه در برنامه‌ریزی‌های معطوف به خانواده، مداخله‌های تخصصی، آموزش‌های پایه سلامت روان، آموزش ارتقای خانواده، آموزش پیش از ازدواج، تشکیل خانواده، مشاوره قبل از طلاق و… ازجمله برنامه‌های دولت با استفاده از ظرفیت خدمات روانشناسی و مشاوره‌ای است.
وی افزود: موضوع دیگر اهمیتی است که دولت به‌سلامت روان محیط کار قائل است و نقشی که روانشناسی صنعتی و سازمانی برای توسعه سلامت روانشناختی محیط کار، بهره‌وری سازمان، بهره‌وری محیط‌های کاری به آن می‌پردازد و امیدواریم بیش از گذشته این موضوع با تأکیدات دولت در دستور کار قرار گیرد.
براساس قانون خدمات روانشناسی را سازمان بهزیستی راهبری می‌کند
مدیرکل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی تأکید کرد: امروزه اهمیت حرفه‌های یاورانه و استفاده از ظرفیت‌های تخصصی آنها و به‌ویژه شغل روانشناسی و مشاوره برای عموم مردم بیشتر شناخته شده است و به نظر می‌رسد برای اینکه بتوانیم جامعه سالم‌تر و مداخلات پیشگیرانه و سطح‌بندی داشته باشیم، باید روانشناسی در کنار مددکاری و مراقبت‌های متقابل آن در کنار نگاه‌های پزشکی و بهداشتی قرار گیرد تا خدمت‌دهی به افراد تسهیل شده و تنوع بیشتر خدمات را در جامعه شاهد باشیم.
وی تصریح کرد: براساس قانون خدمات در حوزه روانشناسی را سازمان بهزیستی راهبری می‌کند و توسعه مراکز مشاوره در کشور به عهده این سازمان است از قبل هم تعریف استانداردهای پایه مراکز مشاوره در کشور توسط بهزیستی انجام شده است، افراد، ویژگی محیط کار، خروجی‌ها، فرآیندهای اجرایی، فرآیندهای نظارتی و سامانه‌های آموزش مداوم متخصصان و حتی زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های لازم بر نظارت را سازمان بهزیستی ترسیم کرده و به آن پرداخته است.
وحیدنیا ادامه داد: زیرساخت‌های مربوط به مشاوره تلفنی از سال ۱۳۷۲ در سازمان بهزیستی مستقر بوده و این سازمان توانسته است مشاوره تلفنی «۱۴۸۰» را به‌منظور دسترسی مردم به خدمات مشاوره‌ای و روانشناختی استاندارد با قیمت ارزان راه‌اندازی کند، این سازمان مراکز مشاوره حضوری را در وحله اول در بخش‌های دولتی راه‌اندازی کرد و سپس مراکز مشاوره غیردولتی را توسعه داد.
فعالیت ۳۵۲۶ مرکز مشاوره تخصصی بهزیستی در کشور
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر سازمان بهزیستی دارای سه هزار ۵۲۶ مرکز مشاوره تخصصی در کشور است که در حوزه‌های کودک و نوجوان، کودکان استثنایی، بالینی، تحصیلی و تربیتی، سالمندان و… در حال فعالیت است که سال گذشته بالغ بر دو میلیون ۸۰۰ مشاوره روانشناسی برای افراد توسط مراکز مشاوره سازمان بهزیستی در سراسر کشور صورت گرفت.
مدیرکل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی اضافه کرد: سازمان بهزیستی مراکز سلامت خدمات محلی را به‌عنوان پایگاه‌های پایه راه‌اندازی کرد که این پایگاه‌ها، سیستم ارتباط مستقیم با مردم را جهت توسعه فعالیت‌های ارتقایی داشتند و آموزش‌های مربوط به‌سلامت روان برحسب نیازسنجی و نگاه بومی صورت می‌گرفت بعدها سازمان بهزیستی این برنامه را تبدیل به برنامه «ارتقای سلامت روان اجتماع‌محور» کرد همچنین مراکز مجتمع خدمات بهزیستی ظرف دو سال گذشته راه‌اندازی شد و خدمات محله محور توسعه یافت.
وی ادامه داد: کیفی‌سازی خدمات، فرایند مستمری است که همواره به آن پرداخته شده به همین جهت ادعاهای بدون اطلاع بیشتر سوگیرانه بوده و قابل بررسی است، شاید افرادی در هر بخش و حرفه‌ای سلامت کار را حفظ نکنند اما نمی‌توان این امر را به جامعه فرهیخته روانشناسی تعمیم داد. بدیهی است این سازمان با جدیت منافع مردم را دنبال می‌کند و قانون راهکارهای لازم را در موارد تخلف پیش‌بینی کرده است.
وحیدنیا گفت: معتقد هستیم آنچه سازمان بهزیستی در تعریف استاندارد برای توسعه مراکز خدمات روانشناسی و مشاوره، سطح‌بندی خدمات، صدور مجوز مراکز و شرایط پایه و صلاحیت‌های عمومی و حرفه‌ای متخصصان و… در کشور انجام داده است، به ارتقای حرفه روانشناسی، اشتغال افراد شایسته و توسعه مراکز مشاوره کمک شایانی کرده است.
وی افزود: دولت برای ورود افراد به حوزه روانشناسی حساسیت‌های ویژه‌ای دارد و ارزیابی صلاحیت پایه افراد همچون صلاحیت عمومی، صلاحیت اخلاقی، گزینش‌های و… قبل از ورود به عرصه خدمات اجتماعی انجام می‌شود و بعد از آن سازمان بهزیستی علاوه بر مهارت‌های تخصصی که در قالب پروانه فردی سازمان نظام روانشناسی از افراد مطالبه می‌کند، درباره توانمندی‌های دیگر مدیریت مراکز و مسئولیت فنی و نظارتی، ارزیابی‌های خود را انجام می‌دهد.
شیوع کرونا تجربه ۴۰ درصدی اختلال روانی
مدیرکل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی افزود: یکی از نقایصی که در خدمات روانشناسی و مشاوره‌ای وجود دارد عملکرد قابل نقد مجموعه‌هایی است که فرآیندهای ناظر بر صلاحیت‌های پایه و عمومی افراد در آنها وجود ندارد و همچنین به دلیل ناکارآمدی ساختاری و ضعف‌های مدیریتی موجب اتلاف سرمایه‌های اجتماعی، تضییع حقوق جامعه تخصصی و ایجاد اختلال در نظام مدیریت کشور می‌شوند، به همین جهت لازم است علاوه بر خودکاوی در این سازمان‌ها و اصلاح فرایندهای ارزیابی و توسعه خدمات، اقدامات تقنینی جدی از سوی مجلس شورای اسلامی در دستور کار قرار گیرد.
وی اظهار کرد: سازمان بهزیستی در تعامل با بخش‌های مختلف همچون قوه قضائیه و سایر مجموعه‌های دولت، خدمات مربوط به حوزه روانشناسی و ارتقای سلامت اجتماعی را در کشور راهبری می‌کند، در مشاوره‌های تخصصی حوزه ازدواج و خانواده نیز ذیل برنامه تقسیم کار ملی شورای عالی انقلاب فرهنگی ایفای نقش می‌کند، هر فرد خدمت گیرنده و نیز متخصصی که احساس می‌کند در فرایند خدمت‌گیری از مراکز سازمان بهزیستی خدمات مطلوبی دریافت نکرده است می‌تواند موضوع را از طریق سامانه بازرسی ۱۴۸۲ و یا از طریق ادارات بهزیستی در شهرستان‌ها پیگیری نماید.
وحیدنیا تأکید گرد: گرایش‌های مختلف حوزه روانشناسی در حال تقویت است و باید از نگاه درمان‌محور به حوزه روانشناسی پرهیز شود زیرا هیچ کمکی به‌غیر از برچسب زدن به افراد جامعه نمی‌کند و طبیعی است که حوزه روانشناسی تلفیقی از رویکردهای مختلف همچون رویکردهای توسعه بخش، رویکردهای اصلاحی، رویکردهای بهداشتی و درمانی است و وزن‌دهی افراطی به گرایشی خاص موجب غفلت از جهت‌گیری صحیح توسعه‌ای می‌شود.
وی افزود: بر اساس اعلام وزارت بهداشت در سال گذشته، حدود ۳۰ درصد افراد جامعه (۱۵ تا ۶۵ سال) به‌نوعی اختلال روانی را تجربه کرده‌اند و این موضوع در افرادی که مبتلا به کرونا بودند یا تجربه کرونا داشتند معادل ۴۰ درصد بوده است. سازمان بهزیستی از ابتدای پاندمی کرونا، سامانه خودارزیابی روانشناختی را فعال کرده و حسب مطالعاتی که در سال گذشته صورت گرفت، حدود ۳۰ درصد افراد استرس، اضطراب و افسردگی متوسط و شدید را تجربه می‌کنند.
لزوم بهره‌مندی کل جامعه از پوشش خدمات بیمه روانشناختی
مدیرکل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی با بیان اینکه توسعه دسترسی عموم به خدمات پیشگیرانه در حوزه سلامت روانی و اجتماعی ضروری است، اظهار کرد: برای تحقق خدمات رفاه عمومی و یکپارچه، باید زیرساخت‌های لازم جهت تأمین خدمات دیده شود تا دغدغه مربوط به دسترسی به آن خدمت کمتر باشد. خدمات مشاوره و روانشناسی ازجمله خدماتی است که به بهزیستی روانشناختی و اجتماعی افراد و سلامت اجتماعی جامعه کمک می‌کند. البته زمانی می‌توان به این مهم دست یافت که بیمه پایه خدمات روانشناختی شکل گرفته باشد.
عدم تحقق بند ج ماده ۱۰۲ قانون ششم توسعه
وی افزود: برای بهره‌مندی از پوشش خدمات بیمه روانشناختی نیاز به تسهیل دسترسی به خدمات روانشناختی در کشور است، هرچند این‌طور نبوده که فاقد قوانین حوزه خدمات بیمه روانشناختی باشیم به‌عنوان‌مثال بر اساس بند ج ماده ۱۰۲ قانون ششم توسعه، دولت مکلف بوده آموزش و مشاوره مستمر برای گروه‌هایی ازجمله جوانان، نوجوانان قبل، حین و دست‌کم پنج سال بعد از ازدواج در قالب پوشش بیمه پایه و تکمیلی ارائه دهد در بحث بیمه تکمیلی بخش‌های مختلف در این حوزه ورود پیدا کرده‌اند، اما برای بیمه‌های پایه سازمان بهزیستی جلساتی را برگزار و بسته‌های استاندارد بیمه را برای این گروه‌ها طراحی و آن را به تأیید شورای عالی بیمه سلامت رسانده و پیگیری‌هایی نیز جهت پیاده‌سازی داشته است.
وحیدنیا با بیان اینکه برای اجرای بند ج ماده ۱۰۲ قانون ششم توسعه باید هیئت دولت در خصوص پیاده‌سازی قانون تصمیم بگیرد، گفت: در حال حاضر زیرساخت‌های تأمین خدمت با توجه به جایگاه برنامه‌ریزی، ظرفیت‌های تخصصی، استانداردهای ترسیمی و سامانه‌های نظارتی در سازمان بهزیستی وجود دارد. همچنین با توجه به جنس خدمات مذکور و نقش آن در توسعه سلامت اجتماعی، پیاده‌سازی بیمه خدمات مذکور می‌تواند راهگشا باشد.
وی اظهار کرد: بیمه‌های پیشگیرانه یکی از موضوعاتی است که در اقتصاد سلامت باید به آن پرداخته شود و اقتصاد سلامت روان نیز بخشی از این موضوع است. همچنین بار ناتوانی ناشی از بیماری‌ها یکی از موضوعات اساسی است که دولت‌ها در طرح‌ریزی برنامه باید به آن بپردازند.
مدیرکل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی گفت: در ایران هرم جمعیتی به سمت سالمندی در حال حرکت است. در این بخش اهمیت پوشش‌های بیمه‌ای برای خدمات پیشگیرانه و مشاوره اهمیت مضاعفی دارد که انتظار می‌رود با پیگیری‌ها و حساس‌سازی در رسانه‌ها و توجهات دولت بتوان آن را به نتیجه رساند.
۸۰ درصد مراجعان مراکز مشاوره بخش دولتی افراد نیازمند هستند
وی افزود: سیاست‌گذاران در برنامه‌ریزی سیاست‌های کلی تأمین اجتماعی باید نگاه جامعی داشته باشند. مقام معظم رهبری به‌صراحت به بحث نظام جامع رفاه اجتماعی، یکپارچگی برنامه‌ریزی‌ها و توسعه عدالت و حفظ کرامت انسان‌ها اشاره کردند، کرامت انسان‌ها ایجاب می‌کند برنامه‌ریزی‌های مبتنی بر رفاه اجتماعی را طوری پیش‌بینی کنیم که افراد قبل از اینکه نیازمند استمداد از کسی یا مجموعه‌ای شوند، توانمندی لازم برای فائق آمدن به مشکلات را داشته باشند.
وحیدنیا با بیان اینکه بالغ بر ۸۰ درصد از مراجعان مراکز مشاوره بخش دولتی بهزیستی افراد نیازمند هستند، گفت: سازمان بهزیستی سالانه مبالغی را به‌عنوان کمک‌هزینه خدمات روانشناختی در نظر گرفته و آن را برای کمک به افراد نیازمند با اولویت‌بندی هزینه می‌کند؛ به لحاظ اهمیتی که اختلالات و مشکلات روانشناختی دارد، موارد ضروری و فوری را با تشخیص مددکاری موردحمایت و پشتیبانی قرار می‌دهیم، به‌عنوان‌مثال در زمینه مشاوره‌های خانواده به افراد نیازمندی که از طریق سامانه تصمیم شناسایی می‌شوند پس از ارزیابی مددکاری، کمک‌هزینه‌های مشاوره‌های کاهش طلاق، در قالب یاری برگ ارائه می‌شود.
وی ادامه داد: در حوزه خانواده، کودک و حوزه‌های مداخلات بالینی نیز روند همین‌گونه است. توجه به این حرفه، توجه به نقش روانشناس و همچنین توجه به‌سلامت خدمت، از موضوعاتی است که انتظار می‌رود جامعه روانشناسی (انجمن‌ها، تشکل‌ها، مؤسسات، گروه‌ها و افراد اثرگذار) در سیاست‌های پیشرو و طرح‌ریزی‌های تعاملی با سیستم‌های حاکمیتی به آن توجه کند.
وحیدنیا تأکید کرد: امید می‌رود دولت نیز بتواند برنامه‌های حمایتی و پشتیبانی خود را برای ایجاد فضاهای مناسب رشد حرفه‌ای روانشناسی و مشاوره و گسترش نگاه پیشگیرانه و نگاه انتخاب آگاهانه و عاقلانه برای کیفیت زندگی و سبک زندگی مبتنی بر ارزش‌های ایرانی و اسلامی از قبل وجود ظرفیت‌های تخصصی توانمند جامعه روانشناسی پیش ببرد.
نظر شما