به گزارش خبرنگار ایمنا، هرچند تعدادی بیماری وجود دارد که می‌تواند باعث افزایش وزن یا حتی علت چاقی باشند، اما خود چاقی نیز می‌تواند باعث بروز تعدادی بیماری شود. در واقع چاقی حتی اگر خودش بیماری نباشد، در شکل‌گیری طیف وسیعی از بیماری‌ها نقش پررنگی دارد. به همین جهت، چاقی مادر بیماری‌های زیادی در افراد دچار اضافه وزن و چاقی است.
چاقی، یکی از علل مهم و قابل پیشگیری مرگ‌و میر است، چاقی یک بیماری مزمن می‌باشد که می‌تواند به صورت جدی سلامت فرد را تحت تأثیر قرار دهد و باعث بیماری قلبی به‌ویژه بیماری عروق کرونر در افراد شود. بر اساس نتایج مطالعات اخیر، اضافه وزن و چاقی در جامعه ما شیوع بسیار زیادی پیدا کرده است و حدود یک سوم افراد جامعه دچار عوارض چاقی است.
افراد بالای ۶۰ سال با احتمال بیشتری ممکن است دچار چاقی شوند ولی این معضل مختص افراد با سن بالا نیست و حدود بیست درصد کودکان و نوجوانان ۲-۱۹ سال نیز دچار چاقی می‌باشند. با دانستن این تعداد زیاد افراد مبتلا به چاقی می‌توان نتیجه گرفت که رفع چاقی از اهمیت بالایی برخوردار است.
علت بروز چاقی
انواع چاقی علت‌های مختلفی دارد، دقیقاً به همین دلیل است انواع چاقی به وجود آمده‌اند و سبب شده‌اند که متخصصان همه آنها را در یک گروه قرار ندهند؛ بر اساس هشدارهایی که سازمان جهانی بهداشت در رابطه با چاقی اعلام کرده است، از سال ۱۹۷۵ تا کنون روند مبتلایان به این عارضه سه برابر شده است.
همچنین ۱۹ درصد از بزرگسالان سنین ۱۸ سال به بالا نیز دچار چاقی مفرط هستند که این خود حاکی از آینده ناسالمی است که این افراد با آن روبه‌رو خواهند شد، مهمترین علت‌های بروز چاقی عبارتند از:
- مصرف نامتعارف و بدون کنترل کالری در دراز مدت
- علل ژنتیکی که به موجب آن برخی از افراد از همان کودکی دچار چاقی هستند
- سبک زندگی ناسالم یا پر خطر که سبب می‌شود افراد به چاقی دچار شوند
- عادت‌های بد غذایی اعم از دیر صبحانه خوردن، عادت به مصرف فست‌فود یا غذاهای چرب، عادت به مصرف نوشابه یا مایعات پر خطر دیگر و مواردی از این دست
- عامل‌هایی مانند مشکلات روانشناختی یا بیماری‌های روحی روانی
- بسیاری موارد نادر یا رایج دیگر که هر کدام از فردی به فرد دیگر می‌تواند متفاوت باشد، همگی از علل ابتلاء به چاقی هستند.
عارضه چاقی و افزایش ابتلاء به بیماری
بر اساس محاسبه توده بدنی چنانچه BMI شما برابر یا بالاتر از ۳۰ باشد، یک شخص چاق محسوب می‌شوید. هرچه این شاخص بیشتر باشد شما به چاقی مرضی و مفرط نزدیک تر می‌شوید. با چاق‌تر شدن، احتمال ابتلاء به برخی بیماری‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند. این مشکلات را بیماری‌های مرتبط با چاقی نیز دسته بندی می‌کنند که عبارتند از:
- سکته و بیماری‌های قلبی
- فشار خون بالا
- دیابت
- بعضی از انواع سرطان
- بیماری کیسه صفرا و سنگ صفرا
- استئوآرتریت
- نقرس
- مشکلات تنفسی، مانند آپنه ی خواب (وقتی تنفس یک شخص در حالت خواب برای چند لحظه متوقف می‌شود) و آسم (۱)
آیا همه افراد چاق بیماری‌های مرتبط با چاقی دارند؟
البته افرادی که چاق هستند همه ی این مشکلات را ندارند، اما اگر یکی از اعضای خانواده شما سابقه این بیماری‌ها را داشته باشند احتمال مبتلا شدن شما بیشتر می‌شود. این خیلی مهم است که چربی‌های اضافه در کدام قسمت از بدن شما جمع شده باشد. اگر این چربی‌ها بیشتر در اطراف معده باشد (یعنی چاقی شما به شکل سیب باشد)، ریسک آن بالاتر از این است که چربی‌های در ران و باسن جمع شده باشد (چاقی شما به شکل گلابی باشد).
سکته و بیماری‌های قلبی
وزن اضافه می‌تواند باعث افزایش فشار خون و افزایش کلسترول شود که هر دو مورد ریسک ابتلاء به بیماری‌های قبلی و سکته را بالا می‌برند، با کاهش وزن می‌توان احتمال گسترش بیماری‌های قلبی و سکته را کاهش داد. ثابت شده که از دست دادن ۵%-۱۰% از وزن شما می‌تواند احتمال ابتلاء به بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
دیابت نوع دوم
دیابت تقریباً یک بیماری مادام العمر (مزمن) است که با مقادیر زیادی قند در خون مشخص می‌شود، علت دیابت می‌تواند کاهش سطح انسولین (هورمونی باشد که توسط لوزالمعده برای تنظیم قند خون تولید می‌شود)، مقاومت در برابر انسولین یا هر دو عامل ذکر شده باشد. مطالعات نشان می‌دهند از بین افراد دیابتی، حدود ۶۷ درصد از آنها شاخص توده بدنی بالا ۲۷ دارند و نزدیک به ۴۷ درصد نیز BMI بالای ۳۰ دارند.
بنابراین پر واضح است اکثر افرادی که دیابت نوع دوم دارند چاق هستند. شما می‌توانید با کاهش وزن، پیروی از یک رژیم لاغری متعادل، داشتن خواب کافی و ورزش جلوی گسترش دیابت نوع دوم را بگیرید. اگر شما مبتلا به دیابت نوع دو هستید، کاهش وزن و فعالیت بدنی بیشتر می‌تواند به کنترل قند خون شما کمک کند. ورزش حتی می‌تواند کمک کند که نیاز شما به داروهای دیابت کمتر شود.
ری فلاکس یا رفلاکس معده
رفلاکس اسید معده به مری و گلو یک مشکل نسبتاً شایع در افراد چاق است. مطالعات نشان می‌دهد هرچه افراد بر وزنشان افزوده می‌شود احتمال افزایش رفلاکس معده نیز بیشتر می‌شود.
انواع سرطان‌ها
سرطان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مرتبط با چاقی است و به رشد کنترل نشده و غیرطبیعی سلول‌هایی گفته می‌شود که در داخل بافت‌های طبیعی دچار جهش و دگرگونی شده‌اند، این سلول‌ها از عملکرد طبیعی اندام‌های حیاتی جلوگیری می‌کنند و به سیستم‌های ضروری بدن آسیب می‌رسانند. مطالعات اخیر نشان می‌دهد کسانی که شاخص توده بدنی یا BMI بیش از ۴۰ دارند (چاقی شدید) میزان مرگ و میر ناشی از سرطان در آنها بالا است. نرخ مرگ و میر ناشی از سرطان در زنان با شاخص توده بدنی بالای ۴۰ در مقایسه با افرادی که وزن نرمال و طبیعی دارند ۶۲ و در مردان نیز ۵۲ درصد است.
افراد با شاخص توده بدنی یا BMI بالاتر از ۴۰، مستعد برخی از سرطان‌ها مانند سرطان مری، روده بزرگ و راست روده، کبد، کیسه صفرا، لوزالمعده و کلیه هستند. مردانی که چاقی مفرط دارند بیشتر به سرطان‌های معده و پروستات مبتلا می‌شوند و زنان چاق نیز بیشتر با سرطان‌های پستان، رحم، دهانه رحم و تخمدان درگیر می‌شوند. مطالعات همچنین نشان می‌دهند که تقریباً نیمی از زنان یائسه که مبتلا به سرطان پستان هستند، BMI بیش از ۲۹ دارند.
کلسترول بالا یا افزایش کلسترول
زمانی که تجمع بیش از حد چربی‌هایی مانند کلسترول و تری گلیسیرید در رگ‌ها و خون رخ دهد اصطلاحاً گفته می‌شود اختلال چربی رخ داده است. داشتن یک اختلال چربی احتمال ابتلاء به تصلب شرایین و بیماری‌های قلبی را در شما ایجاد می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند کلسترول حدود ۱۹ درصد مردانی که شاخص توده بدنی بین ۲۵ تا ۲۷ دارند بالا است است و ۲۶ درصد از زنانی که در این محدوده قرار دارند نیز کلسترول بالایی دارند. هرچه شاخص توده بدنی افزایش میابد این درصدها نیز افزایش پیدا می‌کنند. بنابراین یکی از مهمترین بیماری‌های مرتبط با چاقی افزایش کلسترول خون است، کلسترول در این شرایط بالاتر از ۲۴۰ میلی گرم بر دسی لیتر است.
بیماری کیسه صفرا
یکی از بیماری‌های رایج برای افراد چاق، بیماری کیسه صفرا و سنگ کیسه صفرا است، کاهش وزن، به خصوص کاهش وزن یا افزایش وزن زیاد یک یک مدت کوتاه، می‌تواند احتمال ابتلاء به این بیماری را بیشتر کند. کسانی که بیشتر از ۱ پوند (هر پوند ۴۵۳ گرم است) در هفته وزن کم نمی‌کنند کمتر احتمال دارد که به این بیماری مبتلا شوند.
استئوآرتریت
استئوآرتریت یک بیماری مفصلی است که اغلب بر روی زانو، مفصل ران و پشت تأثیر می‌گذارد. وزن اضافه فشار زیادی بر این مفاصل وارد می‌کند و غضروف‌هایی (بافتی که مفاصل را می‌پوشاند) که به طور طبیعی از آنها محافظت می‌کنند را ساییده کرده و از بین می‌برد، کاهش وزن فشار وارده بر روی زانو، مفصل ران و پشت را کم می‌کند و علائم استئوآرتریت را بهبود می‌دهد.
نقرس
نقرس یک بیماری است که بر روی مفاصل اثر می‌گذارد. این بیماری وقتی بروز می‌کند که اوریک اسید زیادی در خون شما وجود داشته باشد. اوریک اسید اضافی می‌تواند. اوریک اسید اضافی می‌تواند به صورت کریستال‌هایی در مفاصل ته شود. نقرس بیشتر در افراد چاق شایع است. هر چه اضافه وزن بیشتر باشد احتمال ابتلاء به نقرس هم بیشتر است. تغییر وزن ناگهانی در کوتاه مدت نیز می‌تواند منجر به بروز نقرس شود.
آپنه خواب
آپنه خواب یک نوع اختلال در خواب است که با چاقی مرتبط است، آپنه خواب می‌تواند باعث شود که یک فرد با صدای بلند خروپف کند و سپس برای مدتی کوتاه تنفس او در خواب متوقف شود. آپنه ی خواب می‌تواند منجر به خواب آلودگی در طول روز و ابتلاء به بیماری‌های قلبی و سکته شود. کاهش وزن اغلب می‌تواند آپنه خواب را بهبود دهد.
سندروم متابولیک
سندرم متابولیک به مجموعه‌ای از شرایط (شامل فشار خون بالا، قند خون بالا، چربی زیاد در اطراف شکم، میزان غیر طبیعی کلسترول یا تری گلیسرید) گفته می‌شود که در کنار هم، ریسک ابتلاء به بیماری‌های قلبی، سکته و دیابت را در افراد افزایش می‌دهند. اگر شخصی فقط یکی از این شرایط را داشته باشد به این معنی نیست که او سندرم متابولیک دارد، اما هر کدام از این شرایط می‌تواند ریسک بیماری‌های جدی و خطرناک را افزایش دهد. سندروم متابولیک با چاقی و کم تحرکی ارتباط نزدیکی دارد. علاوه بر این، به مقاومت انسولین نیز ربط دارد.
در حالت طبیعی، دستگاه گوارش شما غذاهایی که می‌خورید را به قند یا گلوکز تبدیل می‌کند، انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده‌ی شما ساخته می‌شود و کمک می‌کند از قندی که وارد سلول‌ها شده به عنوان سوخت استفاده شود. در افرادی که مقاومت انسولین دارند، سلول‌های به حالت طبیعی به انسولین پاسخ نمی‌دهند و گلوکز نمی‌تواند به آسانی وارد سلول‌ها شود. در نتیجه با اینکه بدن تلاش می‌کند با مصرف انسولین بیشتر و بیشتر گلوکز را کنترل کند اما سطح گلوکز خون بالا می‌رود.
نظر شما