اکوسیستم دیفای چیست؟ + توکن‌ها، کاربردها و پروژه‌های امور مالی غیرمتمرکز DeFi

به گزارش ایمنا، امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) یا همان دیفای به مجموعه‌ای از برنامه‌های کاربردی اشاره دارد که می‌توانند امور مالی مهمی مانند دریافت وام و معاملات مالی را به‌صورت غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه انجام دهند. به‌عبارت دیگر، دیفای یک پروژه نیست، بلکه یک اکوسیستم از صدها پروژه گوناگون است که همه آنها خدمات مالی غیرمتمرکز ارائه می‌دهند.

دیفای (DeFi) چیست؟

DeFi مخفف کلمه Decentralized Finance و به معنای سیستم مالی غیرمتمرکز است که شامل دارایی‌های دیجیتال، پروتکل‌ها، قراردادهای هوشمند و نرم‌افزارهای غیرمتمرکز بر بستر بلاک چین و جنبشی برای ایجاد یک اکوسیستم خدمات مالی متن‌باز، بدون نیاز به مجوز و شفاف که برای همه قابل‌دسترسی است و بدون واسطه مرکزی کار می‌کند. به این ترتیب، کاربر کنترل کامل بر دارایی خود دارد و با اکوسیستم از طریق برنامه‌های غیرمتمرکز (Dapp‌ها) ارتباط برقرار می‌کند. با توجه به انعطاف‌پذیری و مقدار پیشرفت و توسعه، اتریوم در حال حاضر بهترین گزینه برای پیاده سازی DeFi است. البته اتریوم تنها پلتفرم بلاک چین قادر به پیاده‌سازی DeFi نیست.

دیفای یک اکوسیستم مالی باز است که در آن می‌توان ابزار و سرویس‌های مالی ریز و درشتی را به صورت غیرمتمرکز بر بستر بلاک چین توسعه داد. از آنجایی که این برنامه بر بستر بلاکچین است، به راحتی قادر به ترکیب، اصلاح و یکپارچه کردن این سرویس‌ها است. به عنوان مثال، در حال حاضر شبکه بلاک چین اتریوم برنامه‌های جذابی را مانند سیستم بانکی غیرمتمرکز، سیستم پرداختی غیرمتمرکز، سیستم وام‌دهی غیرمتمرکز و …. در خود جای داده و همه آن‌ها به هم متصل هستند.

برنامه‌های دیفای بر بستر اتریوم

اکثر برنامه‌هایی که خود را دیفای می‌خوانند با تکیه بر اتریوم ساخته شده‌اند. دومین پلتفرم بزرگ ارز رمزنگاری شده در جهان خود را از پلت فرم بیت کوین متمایز می‌کند زیرا استفاده از آن برای ساخت انواع دیگر برنامه‌های غیرمتمرکزی که فراتر از معاملات ساده هستند، آسان‌تر است. این موارد پیچیده‌تر استفاده مالی حتی توسط ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، در سال ۲۰۱۳ در وایت پیپر نیز بیان شده است.

اتریوم انعطاف‌پذیری بسیار بیشتری را ارائه می‌دهد، به دلیل بستر قراردادهای هوشمند آن است که در صورت تحقق برخی شرایط به طور خودکار معاملات را انجام می‌دهد. زبان‌های برنامه نویسی اتریوم، مانند سولیدیتی (Solidity)، به طور خاص برای ایجاد و استقرار چنین قراردادهای هوشمندی طراحی شده‌اند. به عنوان مثال، فرض کنید یک کاربر می‌خواهد سه شنبه هفته آینده پولش برای یکی از دوستانش ارسال شود، اما فقط در صورتی که هوا مطابق با سایت آب و هوایی (weather.com) بالاتر از ۲۰ درجه سانتیگراد باشد. چنین قوانینی را می‌توان در یک قرارداد هوشمند نوشت.

با وجود قراردادهای هوشمند، ده‌ها برنامه دیفای در اتریوم کار می‌کنند که نسخه جدید ۲.۰ که شبکه اتریوم به آن ارتقا می‌یابد، می‌تواند با کنار زدن مشکلات مقیاس‌پذیری اتریوم، این برنامه‌ها را تقویت کند.

کاربردهای دیفای

اغلب بخش‌های دنیای مالی می‌توانند از مزایای دیفای بهره‌مند شوند، اما اکثر فعالیت‌های این حوزه در سه بخش کلی خلاصه می‌شود:

وام در دیفای

پروتکل‌های وام‌دهی غیرمتمرکز یکی از محبوب‌ترین برنامه‌های کاربردی اکوسیستم دیفای هستند. وام‌دهی و دریافت وام به‌صورت آزاد و غیرمتمرکز مزیت‌های زیادی نسبت به سیستم اعتباری سنتی دارد. ازجمله ویژگی‌های جالب پلتفرم‌های وام‌دهی مبتنی بر بلاک چین می‌توان به پرداخت فوری، امکان وثیقه‌گذاری با دارایی‌های دیجیتال و نیاز نداشتن به چک‌های اعتباری اشاره کرد. در این سیستم‌ها، تأمین‌کنندگان نقدینگی با قراردادن دارایی‌های خود در پلتفرم می‌توانند سود دریافت کنند و افراد دیگر می‌توانند از آن نقدینگی وام بگیرند.

این خدمات روی بلاک چین‌های عمومی عرضه می‌شود و نیاز به اعتماد به حداقل می‌رسد و شفافیت بسیار بالایی برقرار خواهد شد. به‌طور کلی، سیستم‌های وام‌دهی غیرمتمرکز ریسک طرف قرارداد را کاهش می‌دهند و باعث می‌شوند این کار ارزان‌تر و سریع‌تر باشد و افراد بیشتری از آن استفاده کنند.

خدمات بانکی پولی دیفای

برنامه‌های دیفای طبق تعریف پلتفورم مالی است، خدمات بانکی پولی یکی از کاربردهای بدیهی این برنامه‌ها است. این خدمات می‌تواند شامل صدور استیبل کوین‌ها رهن و بیمه‌نامه باشد.

با در نظر گرفتن روند بالغ‌شدن صنعت بلاک چین، تمرکز زیادی بر ایجاد استیبل کوین‌هایی وجود دارد که مانند تتر ارزش ثابت داشته باشند و درعین‌حال غیرمتمرکز هم باشند. استیبل کوین به نوعی از ارزهای دیجیتال گفته می‌شود که دارای پشتوانه یک دارایی یا کالای پایدار مانند دلار است. مثلاً یک ارز دیجیتال باثبات دلاری (مثل تتر) پشتوانه دلار دارد و ارزش آن همواره یک دلار است.

در مورد خدمات اعتباری، در سیستم سنتی به‌دلیل وجود واسطه‌های فراوان، فرایند ثبت رهن و وثیقه بسیار پرهزینه و زمان‌بر است. با بهره‌مندی از قراردادهای هوشمند، هزینه‌های حقوقی و پذیره‌نویسی به‌طور چشم‌گیری کاهش پیدا می‌کند. از طرف دیگر، صدور بیمه روی بلاک چین نیاز به واسطه‌ها را از بین می‌برد و ریسک نقض بیمه‌نامه را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. به این ترتیب، با حفظ کیفیت خدمات، مبلغ بیمه‌نامه می‌تواند کمتر شود.

صرافی‌های غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز در آینده حوزه معاملات مالی نقش انکارناپذیری خواهند داشت و این صرافی‌ها خود شامل دیفای می‌شوند. در صرافی‌های غیرمتمرکز که روی بلاک چین کار می‌کنند، معامله‌گران می‌توانند دارایی‌های دیجیتال را بدون واسطه و به‌شکل مستقیم خریدوفروش کنند. این معاملات از کیف پول شخصی کاربران انجام می‌شود. ازآنجاکه یک سازمان متمرکز نمی‌تواند کنترلی بر فرایندهای صرافی داشته باشد، کارمزد معاملات بسیار ناچیز است.

همچنین، می‌توان از فناوری بلاک چین برای صدور و ارائه مالکیت تعداد زیادی از ابزارهای مالی بهره برد. این برنامه‌ها با ایجاد بستری غیرمتمرکز، نیاز به اعتماد به سازمان‌های امانتدار را از بین می‌برند و با کمک فناوری دفتر کل توزیع‌شده، یک نقطه شکست یکتا ندارند که احتمال حمله به آنها وجود داشته باشد. برای مثال، در حوزه دیفای می‌توان ابزارها و منابعی را برای عرضه توکن‌های سهامی (اوراق بهادار) ارائه داد که با آنها افراد و کسب‌وکارها می‌توانند برای دارایی‌هایی مثل سهام و املاک، ارز دیجیتال ایجاد کنند و پارامترهای دلخواه خود را برای آن در نظر بگیرند. بازارهای مشتقه (قراردادهای آتی و اختیار) و همچنین بازارهای پیش‌بینی (مانند آگر) هم می‌توانند زیرمجموعه دیفای باشند.

پروژه دیفای یونی سواپ

یونی سوآپ یک صرافی غیرمتمرکز است که در آن می‌توان اتریوم و سایر توکن‌های ERC-۲۰ را معامله کرد. این صرافی دارای بخش‌هایی به نام استخر نقدینگی است که در آن مجموعه‌ای از توکن‌ها در قالب قراردادهای هوشمند قرار می‌گیرند. کاربران می‌توانند در ازای تأمین نقدینگی این استخرها، کسب درآمد کنند. این پروژه دیفای به دلیل کاربردی که در تسهیل معاملات خودکار دارد بسیار معروف است. یونی سواپ تمام مشکلات نقدینگی در معاملات را به‌طور خودکار حل می‌کند و قصد دارد با افزایش بهره‌وری این گونه معاملات، شیوه سنتی معاملات را کمرنگ کند.

پروژه دیفای چین لینک

چین لینک شبکه‌ای غیرمتمرکز از اوراکل‌هاست که داده‌های منابع خارج از بلاکچین را به قراردادهای هوشمند ارائه می‌دهد. در حقیقت این پروژه می‌تواند شکاف بین داده‌های سنتی و فناوری بلاکچین را برطرف و قراردادهای هوشمند را قادر به ارتباطی ایمن با داده‌های دنیای واقعی کند. این پروژه دیفای در سال ۲۰۱۷ برای اولین بار توکن‌های خود را عرضه کرد که منجر به جمع‌آوری یک میلیارد دلار شد.

پروژه دیفای رپد بیت کوین

رپد بیت کوین (WBTC)، یک نسخه توکنیزه شده از بیت کوین است که در بلاکچین اتریوم کار می‌کند. این پروژه در سال ۲۰۱۹ به طور رسمی راه‌اندازی شد و طی چند ماه رشد چشمگیری کرد. رپد بیت کوین به دلیل سازگاری با بلاکچین اتریوم می‌تواند به طور کامل در اکوسیستم صرافی‌های غیرمتمرکز دیفای، سرویس‌های اعطای وام، بازارهای پیش بینی و سایر برنامه‌های دیفای، با ERC-۲۰ ادغام شود.

پروژه دیفای آوه

آوه یک پروتکل مالی غیرمتمرکز است که امکان اعطا و دریافت وام رمز ارزی را برای کاربران فراهم می‌کند. در این پلتفرم وام دهندگان، با اعطای نقدینگی سود دریافت می‌کنند و وام گیرندگان، با وثیقه کردن توکن آوه وام دریافت می‌کنند. این پروژه دیفای ابتدا کار خود را با نام ETHLend شروع کرد ولی در سال ۲۰۱۸ به آوه تغییر نام دارد.

مهمترین ویژگی آوه که آن را از رقبایش متمایز می‌سازد، ویژگی اعطای وام سریع (Flash Loans) است. این وام‌های سریع یک قرارداد هوشمند شخصی‌سازی شده را قادر می‌سازند تا دارایی‌ها را طی یک تراکنش از استخرهای آوه قرض بگیرند.

پروژه دیفای پنکیک سوآپ

پنکیک سواپ یکی از برجسته‌ترین پروتکل‌های بازار ساز خودکار (AMM) است که بر بستر زنجیره هوشمند بایننس فعالیت می‌کند. این صرافی غیرمتمرکز دیفای در سال ۲۰۲۱ شاهد رشد قابل توجهی در حجم معاملات و بهای توکن حکمیتی خود (CAKE) بود. پنکیک سواپ به شما امکان معامله توکن‌های BEP-۲۰ را می‌دهد. همچنین کاربران می‌توانند با تأمین نقدینگی، شرکت در قرعه‌کشی توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT)، فروش توکن و غیره، درآمدی غیرفعال (منفعل) کسب کنند.

امور مالی غیرمتمرکز یک حوزه گسترده است که تلاش می‌کند با حذف واسطه‌ها خدمات مالی موردنیاز افراد را ارائه کند. با کمک این حوزه می‌توانیم به‌سمت یک سیستم مالی آزادتر حرکت کنیم؛ سیستمی که در تمام جهان قابل‌دسترس است و مانع از فساد، سانسور و تبعیض می‌شود.